طبق آمارها سالانه بیش از دو میلیون و ۵۰۰ هزارتن گوشت مرغ و یک میلیون تن تخم مرغ در کشور تولید می شود که خودکفایی در این صنعت نشان‌دهنده تلاش تولیدکنندگان در این عرصه است.

اما در ماه‌های اخیر مشکلاتی در این صنعت بروز کرده و علاوه بر افزایش شدید قیمت‌ها در بازار مرغ و تخم‌مرغ، شاهد مطرح شدن شایعات و ادعاهای عجیب و غیرمنتظره‌ای درباره وضعیت مرغداری‌ها بوده‌ایم. نکته حایز اهمیت این است که این شایعات، پشت سر هم مطرح شده و به سرعت منتشر می‌شود.

در ابتدا و در بهار امسال، فیلم معدوم سازی جوجه‌های یکروزه به بهانه فقدان نهاده‌های دامی در فضای مجازی پخش شد که این اقدام با انتقادات گسترده‌ای مواجه شد.

پس از چندی فیلم همنوع‌خواری مرغ‌ها در یک مرغداری منتشر شد که در این فیلم ادعا شد به علت کمبود غذا و بروز یک بیماری این مساله رخ داده است. نکته قابل تامل این بود که در این فیلم نه مکان وقوع این رخداد و نه زمان و جزییات آن مشخص نبود.

به تازگی نیز ادعا شده است که برخی مرغداری‌ها پس از دریافت سویا و ذرت سهمیه‌ای، اقدام به کشتار جوجه‌ها با گاز کرده و سپس، ذرت و سویا را با قیمت آزاد در بازار می‌فروشند.

مرغ‌داران چه می‌گویند؟

تولیدکنندگان صنعت طیور با اشاره به افزایش قیمت نهادهای دامی و تاثیر آن بر بروز مشکلات، تاکید می کند که این شایعات به زیان صنعت مرغداری بوده و به سود دلالان است.

«س. کاشانی» یکی از تولیدکنندگان آبیک قزوین ضمن رد شایعاتی که به صنعت طیور در معدوم سازی جوجه برای دریافت نهاده‌ها وارد شده است می گوید: با توجه به شرایط فعلی صنعت طیور در بحث نهاده‌های وارداتی، امکان برای حضور افراد سودجو مهیاست به طوری که با شایعه پراکنی در بحث تولید می توانند از لحاظ مالی خودشان را تامین کنند و سودهای کلان ببرند.

«م. رحمانی» یکی دیگر از تولیدکنندگان تاکستان مشکل اصلی این صنعت را دلال بازی در بخش نهادهها عنوان کرد و گفت: هیچ تولیدکنندهای تولید خود را برای سود بیشتر از بین نمی‌برد و این دروغی محض است.

وی پیشنهاد داد: لازم است یک گروه بازرسی استانی تشکیل شود تا با بازدید از واحدهای تولیدی اثبات شود که این موارد شایعه ای بیش نیست زیرا تولیدکننده واقعی چنین اقداماتی را انجام نمی دهد.

«صالح زاده» یکی دیگر از تولیدکنندگان صنعت طیور می گوید: در تولید مرغ گوشتی پایان دوره، و در زمان بارگیری باید از کشتارگاه و دامپزشکی مجوز دریافت شود تا تخلیه نهاده در سامانه بازارگاه صورت گیرد، در غیر اینصورت نهاده به واحد تولیدی تعلق نمی‌گیرد تا جوجه‌ریزی بعدی انجام شود.

«نقی زاده» یکی دیگر از تولیدکنندگان استان سمنان می گوید: تولیدکننده ایی که شغل حلال و پرمشقت رو انتخاب می‌کند هیچگاه ابرو و اعتبار و تمام زحمات خودرا با چنین کاری از بین نمی‌برد، درعین حال چنین اقدامی برای مرغ تخمگذار به دلیل سرمایه‌گذاری بالا و بلند مدت محال است و حتی اگر در واحد گوشتی هم چنین اقدامی صورت گیرد تولیدکننده در پایان دوره ۵۰ روزه باید به جهاد کشاورزی، دامپزشکی و و تعزیرات پاسخگو باشد بنابراین این مباحث شایعه ای بیش نیست و حقیقت ندارد.

«یکتا» یکی دیگر از تولیدکنندگان استان قم گفت: به طور قطع هیچ مرغداری تخمگذار، سهمیه سویای خود را در بازار آزاد نمی‌فروشد چون مزرعه پرورش به مشکل می خورد، اکنون بیشتر سویای مصرفی را حدود ۱۵ هزار تومان خریداری می‌کنند، چنین شایعاتی نشان می‌دهد برخی به دنبال از بین بردن تولید و زمین زدن این صنعت برای کسب منافع شخصی خودشان هستند.

«یزدی» یکی از تولیدکنندگان استان البرز درباره مصرف جایگزین هایی به جای سویا مثل پودر گوشت گفت: در واقع استفاده از پودر گوشت به جای مصرف نهاده‌های طیور در گذر زمان برای طیور و واحدهای تولیدی مشکل‌ساز است، زیرا علاوه بر کاهش کیفیت گوشت در پایین آمدن ماندگاری تخم مرغ اثرگذار است.

وی نبود واکسن کیفی را یکی دیگر از مشکلات واحدهای تولیدی برشمرد و افزود: اکنون برخی مرغداران بدلیل کمبود شدید سویا از این محصولات استفاده می‌کنند که این تبعات بدی برای ماندگاری بیماری‌های تنفسی مرغ دارد و حتی می‌تواند با ایجاد مسمومیت در طیور موجب افت تولید شود.

«هاشم‌زاده» از دیگر تولیدکنندگان استان اصفهان می گوید: اگر صورتحساب و طرح توجیهی و گزارش مالی مرغداری در دوسال اخیر ملاحظه کنید نه تنها از تورم عقب مانده‌اند بلکه سرمایه اولیه هم کم شده درصورتی که هرشغل و هر جنسی حداقل چهاربرابر تا ۱۰ برابر افزایش نرخ پیدا کرده است.

وی افزود: متاسفانه اقلام مصرفی مرغداری‌ها هم ازاین قاعده استثنا نیست و پنج تا ۶ برابر شده است، در صورتی که نرخ محصولات نهایی درب مرغداری‌ها افزایش زیادی ندارد و زیان‌ده هستند، اما اینکه مرغدار هنوز به جوجه‌ریزی و ادامه تولید در مرغداری می پردازد ناشی از عشق به تولید و کمک به سفره مردم است.

این تولید کننده براین باور است که هر مرغداری دارای مسول فنی بهداشتی است که از واحد بازدید و گزارش ها را به اتحادیه و دامپزشکی ارسال می کنند و تمام روند تولید و گزارش کشتارگاه و قبوض مجوز کشتار زیر نظر دامپزشکی است بنابراین جایی برای معدوم سازی برای دریافت نهاده ها توسط تولیدکننده وجود ندارد.

انتشار فیلم معدوم‌سازی جوجه‌ها با هدف جلب توجه

پیش از این نیز «مرتضی رضایی» معاون تولیدات دامی وزارت جهاد کشاورزی شایعات مبنی بر اینکه تولیدکنندگان برخی واحدهای جوجه‌ریزی با دریافت سویای دولتی بلافاصله جوجه‌ها رو در اتاق گاز برای سودی بیشتر از بین می‌برند را تکذیب کرده و گفته بود: تولیدکنندگان بابت سودی بیشتر موجود زنده را از بین نمی برند و این موارد شایعه ای برای تخریب صنعت طیور است.

وی با بیان اینکه اکنون ۱۸ هزار واحد مرغداری در کشور فعال است که نباید تعداد اندکی تخلف را به تمامی تولیدکنندگان تعمیم داد، افزود: چنین شایعات بی اساسی باعث بدبینی مردم به یکدیگر و تولیدکنندگان و همچنین افزایش قیمت گوشت مرغ می‌شود که اقدام ناحقی است.

معاون تولیدات دامی وزارت جهاد کشاورزی با بیان اینکه تولیدکنندگان وجدان دارند و موجود زنده را بخاطر اندکی سود از بین نمی‌برند اظهارداشت: در صورتی که چنین تخلفاتی توسط تعداد اندکی واحد تولیدی صورت گیرد به طور قطع این موضوع در حدی نیست که در بازار مرغ و قیمت آن تاثیر داشته باشد.

معاون تولیدات دامی وزیر جهاد کشاورزی درباره ادعاهای مربوط به افزایش قیمت طیور در اثر معدوم سازی جوجه ها در ابتدای فروردین ماه امسال، گفت: معدوم‌سازی جوجه یک روزه در فروردین ماه امسال توسط تعدادی واحد تولیدی برای جلب توجه بود.

جولان دلالان در بازار نهاده‌های دامی

طی ماه های اخیر همزمان با شیوع ویروس کرونا و ایجاد برخی محدودیت‌ها و تاخیر در تخصیص ارز مورد نیاز خرید و ترخیص نهاده های دام و طیور، تولیدکنندگان در تامین نهاده ها با مشکلات جدی روبرو شدند تا جایی که به ناچار بخشی ازز نیاز خود را از بازار با قیمت های هنگفت تهیه می‌کنند.

در صورت تخصیص ارز دولتی باید ذرت با قیمت ۱۳۵۰ تومان و کنجاله سویا دو هزارو ۴۵۰ تومان به دست تولیدکنندگان می‌رسید، اما با تاخیر در ترخیص نهاده‌ها، وضعیت عرضه این کالاها در بازار تغییر یافت تا جایی که از بهمن ماه سال ۹۸ قیمت این محصولات روند افزایشی به خود گرفت و سه تا چهار برابر رشد کرد.

این اقدام ناشی از عدم عرضه توسط دلالان و واردکنندگانی بود که بازار این کالاها را در دست خود گرفتند تاجایی که اکنون هر کیلوگرم ذرت با نرخ نزدیک چهار هزار تومان و کنجاله سویا ۱۳ هزار و ۵۰۰ تا ۱۵ هزارتومان در بازار به فروش می‌رسد.

تولید‌کنندگان می‌گویند نهاده‌هایی که با ارز دولتی به دستشان می رسد حدود ۳۰ درصد نیاز واحدهایشان را تامین می‌کند و بقیه نیاز را باید از بازار با قیمت‌های بالا تامین کنند که کمبود نقدینگی و سرمایه در گردش دستشان را بسته و امکان تهیه خوراک طیور با هزینه‌های هنگفت را ندارند، بنابراین در پاره ای از موارد عده‌ای ناچارند از محصولات جایگزین برای سیر کردن طیور خود استفاده کنند.

به گفته تولیدکنندگان صنعت طیور، اکنون با توجه به قیمت بالای نهاده‌های طیور، نرخ تمام شده هر کیلوگرم تخم مرغ درب مرغداری ۱۴ هزار تومان و گوشت مرغ ۱۵ هزار تومان است، اما ستاد تنظیم بازار نرخ‌هایی پایین‌تر از این برای تولید تعیین کرده است.

برخی کارشناسان براین باورند که قیمت جهانی کنجاله سویا حتی با در نظر گرفتن دلار ۲۷ هزار تومانی در بازار آزاد نصف نرخ بازار ایران است و این تفاوت نرخ‌ها بیانگر حضور چشمگیر دلالان و واسطه گران و واردکنندگانی است که بازار را در دست دارند و اجازه ادامه حیات تولید را نمی‌دهند.