حدود ۶ ماهی می‌شود که دولت برای تامین کسری بودجه خود شروع به پاس کاری سرمایه‌های مردم از بازار سرمایه به بانک‌ها یا برعکس کرده است. اوایل سال بازار بورس داغ بود و کاهش سود‌های سپرده‌های بانکی از اردیبهشت ۹۹ منجر به روانه شدن سرمایه‌های مردم به بازار بورس شد. تا حدی کسری بودجه دولت جبران شده و بازار بورس روز به روز بی ثبات‌تر از دیروز می‌شود.

از این رو مقرر شد تا دیگر بانک‌ها سپرده‌ای با سود بالای ۱۵ درصد افتتاح نکنند و نرخ سود سپرده‌های کوتاه مدت کمتر از ۶ ماه نیز ۸ درصد شد. البته فقط سه ماه بعد از این تصمیم در تاریخ ۲۴ تیر شورای پول و اعتبار نرخ‌های سود بانکی را افزایش داده و دوباره به ۱۶ درصد رساند.

نقدینگی از بورس گریزان شد

در حال حاضر دود تورم نه تنها در چشم بازار‌های دلار، سکه و مسکن رفته بلکه در حال حاضر سفره مردم را هم با مشکلات عدیده ای مواجه کرده است. از این رو به نظر می‌رسد برخی دلشان به رحم آمده و باهدف کنترل نرخ تورم به دنبال افزایش نرخ سود‌های بانکی هستند.

برخی از کارشناسان معتقدند به‌زودی نرخ جدید سود سپرده‌های کوتاه‌ مدت یا یکساله، بالاتر از نرخ تورم هدف‌گذاری شده توسط بانک مرکزی می‌رود. (نرخ تورم هدف گذاری شده بانک مرکزی در سال ۹۹ حدود ۲۲ درصد است)

کارشناسان چه می‌گویند؟ / تاثیر منفی افزایش سود بانکی بر بورس

بهاء الدین هاشمی، مدیرعامل اسبق بانک صادرات با پیشنهاد مرکز پژوهش‌ها مبنی بر افزایش نرخ سود سپرده‌های بانکی موافق است و می‌گوید: افزایش نرخ سود سپرده‌های بانکی ضمن پایداری سپرده‌ها امنیت بازار‌های دیگر را هم تأمین می‌کند، گرچه ممکن است التهاباتی مانند افزایش هزینه مالی بنگاه‌های اقتصادی در کوتاه مدت ایجاد شود که البته در مقابل سایر هزینه‌های آن‌ها بسیار ناچیز است.

البته یکی دیگر از کارشناسان با این موضوع مخالف است و می‌گوید: بالا بردن نرخ سود بانکی برای مهار نقدینگی می‌تواند مُسکن کوتاه‌مدت و موقت باشد، اما ضمن ایجاد ریسک‌های منفی برای بازار سرمایه، اقتصاد کشور را با خطرات جدی مواجه می‌کند.

بازگشت ارزش پول ملی، نتیجه سود سپرده‌های بانکی

کامران ندری کارشناس مسائل اقتصادی و عضو پژوهشکده پولی و بانکی با اعلام موافقت خود درخصوص افزایش نرخ سود سپرده‌های بانکی اظهار کرد: افزایش سود سپرده‌های بانکی نه تنها برای مردم مفید است، بلکه موجب افزایش ارزش ریال می‌شود.

وی ادامه داد: اگر دقت کرده باشید وقتی پول ریالی دست مردم می‌آید سریع به فکر تبدیل کردن آن به دلار می‌شوند. از این رو، روز به روز ارزش پولی ملی کاهش پیدا می‌کند. پس افزایش سود سپرده‌های بانکی منجر به نگه داشتن سپرده‌های مردم در بانک شده و از ارزش ریال نمی‌کاهد.

افزایش سود سپرده‌های بانکی بازار سرمایه بیشتر بهم می‌ریزد!

علی شکوری کارشناس مسائل اقتصادی در این خصوص اظهار کرد: افزایش نرخ سود بانکی سیاست غلطی است. حتی می‌توان گفت یکی از عوامل مواجه شدن تلاطم در بازار سرمایه، افزایش نرخ بهره بین بانکی و افزایش نرخ سود بانکی است.

وی ادامه داد: تزریق ۵۰ میلیون دلار روزانه به بازار ارز و افزایش نرخ سود‌های سپرده بانکی از سیاست‌های غلطی است که می‌تواند بازار سرمایه را بیش از پیش متلاطم کند. دولت قصد دارد برای جذب نقدینگی سود سپرده‌های بانکی را افزایش دهد؛ غافل از آنکه بازار سرمایه قوی به تنهایی می‌تواند نقدینگی را جذب کند و اجازه ندهد سرمایه مردم به سمت بازار طلا، سکه، ماشین و خودرو برود. در نتیجه از افزایش حبابی قیمت در این بازار‌ها جلوگیری می‌شود.

کاهش نرخ سود سپرده‌های بانکی چه پیامدی داشت؟

کاهش نرخ سود سپرده بانکی منجر به خارج کردن سرمایه از بانک‌ها توسط سپرده گذاران و ورشکستگی برخی بانک‌ها وموسسات شده بود، زیرا این کار موجب عدم تمایل مردم نسب به سرمایه گذاری در بانک‌ها میشد. از این رو مردم سرمایه‌های خود را روانه بازار خودرو، سکه، طلا و دلارکردند و نه تنها موجب افزایش لجام گسیخته این بازار‌ها شدند، بلکه منجر این امر منجر به افزایش نقدینگی و کاهش ارزش پول ملی شد.

البته شورای پول و اعتبار هدف از تغییر نرخ سوده‌های بانکی را دستیابی به حفظ ارزش پول ملی می‌دانست، اما واقعیت امر این مسئله را تاکید نمی‌کند.

توازن دوباره بازار ها؟

برخی از کارشناسان معتقد بودند که برای برقراری توازن بین بازار‌ها نیاز بود تا بخش عمده‌ای از سرمایه کشور به سمت بازار سرمایه پیش رفته و رفته رفته بانک‌ها خارج شود. اما دوباره تصمیم گرفتند سرمایه مردم را روانه بانک‌ها کنند. در اینجا سوالی مطرح می‌شود: توازن برقرار شد؟

البته حدود یک ماه پیش رئیس بانک مرکزی در این باره گفت: مدیریت نرخ سود به‌عنوان ابزار اصلی کنترل تورم دنبال خواهد شد.

شاید با افزایش نرخ سود بانکی بیشتر از نرخ تورم، بتوان بازار را تا مدت کوتاهی آرام کرد، اما ممکن است در آینده موجب منفی شدن ترازنامه بانک‌ها را درصورت پرداخت سود بالاتر به سپرده‌گذاران و دریافت سود کمتر از تسهیلات‌گیرندگان شود.

آمار‌ها نشان می‌دهد در ۴ ماه اخیر نرخ سود بازار بین بانکی با افزایش ۱۲ واحد درصدی حدود ۲۰ درصد افزایش یافت تا کمی خود را به شرایط تعادلی بازار‌ها نزدیک کند؛ در این شرایط نیز گام تکمیلی می‌تواند نزدیک کردن نرخ سود سپرده‌ها به نرخ بازار بین بانکی باشد.

در شرایطی که اقتصاد با تورم ۳۰ درصدی روبه‌روست باید نرخ‌های سود در بازار‌ها به‌هم نزدیک باشند تا جلوی هرج و مرج در بازار‌ها گرفته شود. از این رو بانک مرکزی باید شکاف بین این دو نرخ سود را کاهش دهد. در غیر این صورت کارآیی ابزار‌های پولی به کار گرفته توسط بانک مرکزی کاهش پیدا می‌کند.