پس از آن که طی پنج هفته متوالی، قیمت ارز در بازارهای داخلی ایران روند کاهشی را تجربه کرد و به این ترتیب بهای دلار از کانال ۳۲ هزار تومانی به کانال ۲۴ هزار تومانی کاهش یافت، طی سه روز گذشته، به یکباره این روند معکوس شد و شاهد افزایش قیمت ارز در بازار هستیم.

 این اتفاق در حالی رخ داده است که طی هفته گذشته، قریب به اتفاق کارشناسان اقتصادی در اظهارنظرهای خود اذعان کرده بودند، در صورت عدم بروز اتفاقی ویژه و غیرقابل پیش‌بینی، ارز روند کاهش بهای خود را ادامه خواهد داد و حتی برخی این پیش‌بینی را اعلام کرده بودند که قیمت دلار به محدوده قیمت ۲۰ هزار تومان و کمتر از آن را هم خواهد رسید.

حال سوالی که ایجاد می شود این است؛ آیا اتفاق ویژه‌ای که کارشناسان اقتصادی نگران آن بودند، رخ داده است که بازار بر خلاف پیش‌بینی‌ها شاهد افزایش قیمت حدود ۲ هزار تومانی دلار طی سه روز بوده است؟

تاثیر اندک دشمنان خارجی بر بازار ارز

شهادت دانشمند برجسته هسته‌ای کشور، شهید محسن فخری‌زاده، در جمعه گذشته، مهم‌ترین تحول پیش‌بینی نشده روزهای گذشته کشورمان است. این عمل جنایتکارانه که مطابق با شواهد موجود به ابتکار رژیم صهیونستی انجام شده است، به اعتقاد کارشناسان روابط بین الملل در ادامه تحرکات این رژیم و سایر دشمنان بین‌المللی نظام جمهوری اسلامی است، که پس از اعلام شکست دونالد ترامپ در انتخابات ریاست جمهوری آمریکا، فرصت خود را برای مضاعف ساختن فشارهای ناجوانمردانه علیه کشورمان کوتاه یافته‌اند.

مطابق نظر این گروه از کارشناسان، طراحان و مجریان سیاست فشار حداکثری بر دولت و ملت ایران در آخرین روزهای صدارت ترامپ در آمریکا در تلاش هستند تا با ایجاد تشنج، فضای ایجاد شده برای لغو تحریم‌های ظالمانه را از میان ببرند. سفر بدون اعلام قبلی وزیر امور خارجه آمریکا به کشورهای منطقه و دیدار بی‌سابقه مقامات ارشد آمریکا، اسرائیل و عربستان در خاک این کشور عربی و همچنین بیانیه‌ها و اظهارات متعدد نخست‌وزیر رژیم صهیونیستی، همگی در راستای این استراتژی ارزیابی می‌شود.

بنابراین برای برخی از فعالان اقتصادی این انتظار وجود داشت که ترور این مدیر ارشد کشور می‌تواند محرکی باشد که با بر هم ریختن معادلات اقتصادی، آرامش حاکم بر روند منطقی بازار ارز را دچار التهابات جدی سازد.

معاملات روز شنبه بازار ارز هم در ابتدا این گمانه را تقویت کرد و دلار در بازار آزاد با ۶۰۰ تومان افزایش قیمت نسبت به روز پنجشنبه خرید و فروش شد. اما در ادامه روند بازار و با توجه به واکنش‌های انجام شده از سوی مقامات ارشد کشوری و لشگری، به نظر می‌رسد فعالان بازار با اطمینان یافتن از اقتدار و ثبات داخلی، بازار به سرعت با روند صعودی قیمت‌ها مخالفت کرد و قیمت دلار در پایان معادلات روز شنبه در محدوده قیمت ۲۴ هزار و ۸۰۰ تومان معامله شد.

به اعتقاد کارشناسان اقتصادی، واکنش بازار به خبر شوکه کننده ترور یکی از دانشمندان ارشد هسته ای کشور، نشان داد که حداقل در فاز بازار ارز که به نحوی نمایانگر ضربان اقتصادی کشور است، تدبیر دشمنان کشور با شکست مواجه شده است و فعلان اقتصادی تحت تاثیر اقدامات دشمنان خارجی معاملات خود را طراحی نمی‌کنند.

بنابراین می‌توان نتیجه گرفت برای فعالان اقتصادی تحولی مهم‌تر از تجاوز دشمن خارجی، باعث سردرگمی و ایجاد نگرانی شده است.

در جست‌وجوی عامل تاثیرگذار بر بازار ارز

بررسی روند تحولات قیمت ارز در روزهای یکشنبه تا سه‌شنبه نشان می‌دهد؛ در ابتدای روز یکشنبه قیمت دلار ۱۰۰ تومان کمتر از آخرین نرخ معامله شده روز قبل معامله شد. این یعنی انتظار دلالان و فعالان بازار ارز ادامه روند کاهشی قیمت‌ها است. اما از میانه این روز با شیب بسیار ملایمی قیمت‌ها روندی افزایشی به خود می‌گیرند. بر این اساس بهای دلار در ساعات پایانی روز یکشنبه ۲۵ هزار تومان و در روز دوشنبه از ۲۵ هزار و ۱۰۰ شروع و به ۲۵ هزار و ۳۰۰ تومان پایان یافت.

در این واکنش بازار می توان انتظار و نگرانی را مشاهده کرد. نگرانی که مسبب مثبت شدن روند قیمت‌ها شده است و انتظاری که موجب شده است این افزایش قیمت شیبی بسیار ملایمی داشته باشد.

اما پیگیری تحولات بازار ارز در روز گذشته (سه شنبه) نشان می دهد که گویا، انتظار بازار به پایان خود رسیده است. چرا که دیروز بازار ارز با شوک قیمتی مواجه بود و معاملات دلار که در حدود ساعت ۱۰ صبح آغاز شد، ۴۰۰ تومان گرانتر از بالاترین قیمت روز قبل آغاز شد و با افزایش سریع قیمت در پایان روز به قیمت ۲۶ هزار و ۴۰۰ تومان هم رسید. این روند افزایشی به سرعت در بازار طلا هم خود را نشان داد و در حالی که قیمت سکه تمام بهار آزادی طرح جدید در روز یکشنبه ۱۰ میلیون و ۹۰۰ هزار تومان بود، در پایان معاملات روز سه‌شنبه به قیمت ۱۲ میلیون و ۴۰۰ هزار تومان رسید.

رد تاثیر تحولات داخلی بر التهابات روزهای اخیر بازار ارز

به اعتقاد کارشناسان اقتصاد کلان، پس از بررسی اخبار تحولات داخلی و بین المللی و تطبیق آن‌ها با روند معاملات بازار ارز، عامل افزایش قابل توجه انتظار تورمی فعالان بازار ارز می تواند متاثر از اتفاقات رخ داده در صحن مجلس شورای اسلامی باشد.

رصد اخبار نشان می دهد که در روز یکشنبه، نمایندگان مجلس شورای اسلامی با دو فوریت طرح اقدام راهبردی برای لغو تحریم‌ها موافقت کردند. همین اتفاق باعث شد روند نزولی معاملات بازار ارز از میانه روز یکشنبه یه یکباره تغییر جهت داده و سویه‌ای صعودی پیدا کند. البته این طرح همچنان در حد صحبت بود و تا مشخص شدن مفاد آن و تصویب در مجلس شورای اسلامی امکان بروز هر گونه تحولی وجود داشت.

کمیسیون امنیت ملی و سیاست داخلی مجلس شورای اسلامی، یکشنبه عصر در جلسه ای فوق العاده با حضور رئیس مجلس به بررسی مفاد این طرح پرداخت و تا جلسه بعد مجلس شورای اسلامی در روز سه شنبه، بازار همچنان هوشمندانه روند تحولات مجلس را نظاره گر بود و این انتظار باعث شد تا نگرانی ایجاد شده، نتواند التهابی عمده را در بازار ایجاد کند.

اما این انتظار در شروع روز معاملاتی دیروز (سه شنبه) پایان یافت، چرا که دقایقی قبل از شروع کار بازار ارز، ۲۵۱ نماینده مجلس شورای اسلامی با کلیات طرح «اقدام راهبردی برای لغو تحریم‌ها و صیانت از منافع ملت ایران» موافقت کردند. به گفته رییس مجلس با تصویب این طرح، جاده یک طرفه برجام در مقابل غربی‌ها را پایان داده بودند.

به اعتقاد کارشناسان هرچند مجلس‌نشینان از پایان دادن به جاده یکطرفه برجام سرخوش بودند، اما همزمان با آن در بازار ارز، نگرانی صادرکنندگان، واردکنندگان و سایر فعالان بازار ارز از آینده تحولات اقتصادی تشدید شد که تاثیر آن در شیب تند افزایش قیمت ارز خود را نشان داد.

مصوبه مجلس نیازمند تایید شورای نگهبان

البته این پایان راه نیست و می‌توان امیدوار بود واکنش روز گذشته بازار ارز، واکنشی احساسی باشد. چرا که مصوبه مجلس تا پیش از تصویب در شورای نگهبان قابلیت اجرایی ندارد.

از سوی دیگر علی ربیعی سخنگوی دولت در نشست خبری روز دوشنبه خود، درباره طرح اقدام راهبردی برای لغو تحریم هامطرح کرد که به اعتقاد دولت این موضوع از اختیارات شورای عالی امنیت ملی بوده و مسئولیت هرگونه تصمیم درباره برجام و برنامه‌های هسته‌ای، براساس اصل ۱۷۶ قانون اساسی، فراقوه ای است.

بنابراین می‌توان انتظار داشت که شورای نگهبان در بررسی این مصوبه نمایندگان مجلس، با استناد به این اصل از قانون اساسی آن را رد کرده و مجددا شرایط بازگشت آرامش به بازار ارز را فراهم سازد.

به اعتقاد برخی از کارشناسان مالی، در صورت تقویت احتمال رد این مصوبه مجلس توسط شورای نگهبان می‌توان پیش‌بینی کرد که شیب صعودی ایجاد شده در معاملات روز سه‌شنبه، طی روزهای آتی معتدل شود.