مرکز آمار و اطلاعات راهبردی وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی، روند تغییرات قیمت اقلام خوراکی‌ را در سه دسته حد مطلوب، حد هشدار و حد بحرانی بررسی کرده است. بیشترین کاهش قیمت در آذر ماه مربوط به اقلام گوجه‌فرنگی با منفی ۹/ ۱۹ درصد و گوشت گوسفند با منفی ۹/ ۰ درصد بوده است. همچنین بالاترین افزایش قیمت مربوط به خیار با ۵/ ۱۹ درصد و موز با ۲/ ۱۵ درصد و شیرپاستوریزه با ۴/ ۱۴ درصد ثبت شده است. سهولت در تامین نیازهای اساسی خانوار یکی از اصلی‌ترین پایه‌های ثبات اقتصادی است.

با اینکه وجود تورم متغیر و مزمن در هر بخشی از اقتصاد دارای پیامدهایی برای معیشت افراد جامعه است، ولی تورم در کالاهای خوراکی را می‌توان یکی از اصلی‌ترین عوامل کاهش رفاه و نااطمینانی برای خانوارها دانست. در صورت وجود تورم بیش از یک‌درصد خانوارها برای تامین سبد خوراکی‌های مورد‌نیاز خود مجبور خواهند بود به‌صورت سالانه، ماهانه و در شرایطی که رقم‌های بالای تورمی وجود داشته باشد به‌صورت هفتگی و روزانه یا مبلغ بیشتری را برای تامین مصارف خوراکی خود در نظر بگیرند یا مقدار کمتری خوراکی مصرف کنند. با توجه به تغییرات سالانه درآمد‌ها در ایران، خانوارهای ایرانی برای سازگاری با تورم‌ها به‌خصوص تورم اقلام خوراکی نمی‌توانند همان سبد مصرفی گذشته را حفظ کنند؛ بنابراین چرخه اقتصاد نه‌تنها به‌نفع معیشت خانوارها و افزایش رفاه نخواهد بود بلکه چرخیدن چرخ اقتصاد عاملی برای کوچک‌تر شدن سفره‌ها خواهد بود. با اینکه بالاترین اولویت برای اقتصاد ایران مهار تورم است، ولی مهار این اژدهای سوزان نیازمند بستر مناسب اقتصادی است که به عواملی فراتر از اقتصاد بر‌می‌گردد. بنابر این بررسی روند تورم موجود در اقتصاد و شناخت دقیق فرآیندی که در جریان است می‌تواند دیدی بهتر از اقتصاد خانوار عرضه کند.

مرکز آمار و مطالعات راهبردی وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی در گزارشی روند متوسط قیمت اقلام خوراکی منتخب در مناطق شهری، مربوط به آذر ماه را بررسی کرده است. در این گزارش برای بررسی روند تغییرات قیمت اقلام خوراکی، از سه حد مطلوب، هشدار و بحرانی استفاده شده است. وجود تغییرات قیمت کالا در حد مطلوب امیددهنده کاهش تورم در آینده نزدیک است. خارج شدن نوسانات قیمت از حد مطلوب و وارد شدن به حد هشدار نشان از افزایش تورم دارد. حد بحرانی نیز نشانه‌ای از در راه بودن جهش تورمی است.

سبد مصرفی در وضعیت بحران

بررسی نموداری قیمت اقلام منتخب در مقایسه با روند تغییرات آن با حدود مطلوب، هشدار و بحرانی قیمت‌ها نشان می‌دهد در آذر‌ماه ۱۳۹۹، متوسط اقلام برنج ایرانی درجه یک، برنج خارجی درجه یک، مرغ ماشینی، شیر پاستوریزه، ماست پاستوریزه، پنیر ایرانی پاستوریزه، تخم‌مرغ ماشینی، کره ‌پاستوریزه، روغن مایع، چای خارجی بسته‌ای، قند، شکر، عدس، لوبیا‌چیتی و حتی موز، پرتقال، گوجه‌فرنگی و خیار فراتر از حد بحرانی قیمت‌ها قرار داشته‌اند. به عبارت دیگر متوسط قیمت این اقلام در آذر ماه نشان می‌دهد قیمت این اقلام از کنترل خارج شده است و این امر منجر به ایجاد جهش تورمی خواهد شد. حد بحرانی بر اساس افزایش ماهانه حداکثر ۲ درصد برای قیمت هر کالا در نظر گرفته می‌شود که برای یک دوره یک ساله ۲۴ درصد خواهد بود. در گزارش مرکز آمار و اطلاعات راهبردی وزارت رفاه آمده است که در این شرایط اتخاذ تصمیمات سریع و اقدام فوری و حتی مداخله مستقیم در بازار برای کاهش قیمت‌ها ضروری است.

در میان اقلامی که تغییرات قیمتی آنها در محدوده بحرانی قرار دارد، خیار با رقم ۵/ ۱۹درصد بالاترین تورم ماهانه را ثبت کرده است. در میان کالاهای بحرانی تورم ماهانه ۵کالا بیش از ۱۰ واحد ثبت شده است.

موز (۲/ ۱۵درصد)، شیر پاستوریزه (۴/ ۱۴درصد)، روغن مایع (۷/ ۱۳ درصد) و مرغ‌ماشینی (۷/ ۱۲ درصد) پس از خیار دارای بالاترین تورم ماهانه آذر در این گروه بوده‌اند. از طرفی تورم ماهانه گوجه‌فرنگی منفی ۹/ ۱۹‌درصد ثبت‌شده بود که پایین‌ترین تورم خوراکی‌ها در آذر ماه بوده است.

سیب‌زمینی و پیاز نیازمند توجه

بر اساس اطلاعات منتشر‌شده در گزارش مرکز آمار و اطلاعات راهبردی، متوسط قیمت اقلامی مانند سیب، سیب‌زمینی و پیاز در محدوده هشدار قرار گرفته‌اند. با توجه به روند صعودی قیمت‌ها در محدوده‌ هشدار، ورود این اقلام به محدوده بحرانی برای ماه‌های آتی دور از انتظار نیست. حد هشدار بر اساس افزایش ماهانه حداکثر ۵/ ۱درصد برای قیمت هر کالا در نظر گرفته شده است که برای یک دوره یک ساله ۱۸درصد خواهد بود. محدوده‌ قیمتی هشدار، بیانگر ضرورت برنامه‌ریزی منسجم به منظور کنترل قیمت‌ها است.

تورم ماهانه ۱/ ۱۳ درصدی برای سیب‌درختی و سیب‌زمینی در آذر ماه ثبت شده است. تورم نقطه به نقطه این دو نوع سیب به ترتیب ۱/ ۹۱ درصد برای سیب‌درختی و ۱/ ۲۹ درصد برای سیب‌زمینی به‌دست آمده است. بررسی‌ها نشان می‌دهد درصد تغییرات قیمت پیاز در آذر ماه نسبت به آذر ماه سال گذشته رقم ۶/ ۷۱ درصد را نشان می‌دهد. تورم ماهانه مربوط به این قلم ضروری در سبد هزینه‌ای خانوار نشان از رقم ۹/ ۳ درصد دارد. این در حالی است که تورم ماهانه آبان ماه پیاز بیش از ۶۰ درصد و تورم مربوط به مهر ماه آن بیش از ۲۰ درصد گزارش شده بود.

امید به کاهش قیمت گوشت قرمز

در گزارش تحلیلی روند قیمتی خوراکی‌ها در آذر ماه، متوسط قیمت سایر اقلام شامل گوشت گوسفند و گوشت گوساله یا گاو را در محدوده عادی و قابل‌قبول عنوان کرده است. به عبارت دیگر تغییرات قیمت این کالاها در آذر ماه برای مصرف کنندگان قابل‌قبول بوده است. در این شرایط اقدام ورود به بازار برای کنترل قیمت این کالا منجر به کاهش تورم این کالا‌ها خواهد شد. این حد بر اساس افزایش ماهانه حداکثر یک درصد برای قیمت هر کالا در نظر گرفته شده است که برای یک دوره یک ساله ۱۲درصد خواهد بود.

متوسط قیمت یک کیلو گوشت‌گوسفندی در مناطق شهری کشور در آذر ماه، ۱۱۹هزار و ۸۵۵ تومان بوده که به نسبت آبان ماه، دارای منفی ۹‌دهم درصد تغییر بوده است. البته متوسط قیمت یک کیلو گوشت گوسفندی در آذر ماه سال قبل ۹۱هزارو ۷۷۴ تومان بوده که به‌عبارتی تورم نقطه به نقطه گوشت گوسفند در آذر ماه سال‌جاری ۶/ ۳۰ درصد برآورد می‌شود. در مورد گوشت گاو و گوساله هم آماری نزدیک به گوشت گوسفندی ثبت شده است با این تفاوت که تورم ماهانه منفی ثبت نشده بلکه برای تورم ماهانه گوشت گاو و گوساله رقم هفت‌دهم درصد ثبت شده است. درصد تغییرات متوسط قیمت گوشت گاو در آذر ماه نسبت به آذر ماه سال گذشته ۳۳ درصد ثبت شده است.

با توجه به اینکه تورم ماهانه ثبت شده برای گوشت‌های گوسفند و گوساله و گاو در آذر ماه کمتر از یک‌درصد برآورد شده بود، تورم ماهانه این دو قلم کالا در آبان ماه دورقمی بوده است. درصد رشد ماهانه قیمت گوشت گوسفند در آبان ماه نزدیک به ۱۴ درصد و برای گوشت گاو و گوساله حدود ۱۸ درصد ثبت شده است. این در حالی است که تورم ماهانه این دو کالا در ۱۲ ماه اخیر یک رقمی ثبت شده بود.