به‌تازگی مدیرکل صنایع نساجی و پوشاک و سلولزی وزارت صنعت، معدن و تجارت اعلام‌کرد: ریسندگی‌های کشور با ظرفیت کامل در حال کار کردن هستند و سال گذشته ۴۷ الی ۴۸ هزار تن افزایش ظرفیت ریسندگی در پنبه داشتیم.

افسانه محرابی افزود: واحدهای ریسندگی به خوبی فعالیت دارند و ظرفیت مصرف پوشاک کشور نیز ۲۰ درصد افزایش یافته است.

وی با اشاره به اینکه تا سال گذشته ۱۲۰ هزار تن پنبه نیاز داشتیم، توضیح داد: با افزایش ظرفیتی که انجام شد، در پایان سال گذشته طرح‌های توسعه‌ای و ایجادی به بهره‌برداری رسید، ۹۸ هزار تن پنبه وارد شد و حدود ۶۰ هزار تن پنبه داخلی به شکل کامل مصرف شد.

سال‌های گذشته اقدام‌های خوب و مناسبی برای ظرفیت‌سازی و استفاده از توان داخلی در این حوزه انجام شده، اما عضو هیات مدیره انجمن متخصصان صنایع نساجی ایران معتقد است: مشکل صنعت نساجی این نیست که سالیانه بین ۵۰ تا ۱۰۰ هزار تن پنبه با ارزبری بیش از ۱۰۰ میلیون دلاری باید وارد کند، در حالی که فقط برای چادر مشکی سالیانه ۱۳۰ میلیون دلار ارزبری وجود دارد که قابل توجه است.

«علیرضا حائری» افزود: چنانچه در کشور به تولید پنبه پرداخته شود و بر ارتقای کیفیت این محصول اقدام به عمل آید، بهتر است و پیامد صادرات را هم به دنبال دارد، ضمن اینکه اصل مطلب متفاوت است.

بنگلادش و توفیق در صنعت پوشاک

حائری معتقد است: ایران و بنگلادش شرایط متفاوتی دارند و این کشور بدون دارا بودن زیرساخت‌های مناسب آب، برق، گاز، بنادر و غیره، سال گذشته ۴۰ میلیارد دلار ارزآوری از محل صادرات پوشاک داشت و مطابق برنامه‌ریزی انجام شده تا سال ۲۰۲۵ به ارزآوری ۶۰ میلیارد دلاری در این صنعت خواهد رسید.

وی تصریح کرد: این کشور سالیانه حدود یک میلیون تن پنبه وارد می‌کند که ارزبری ۱.۵ تا ۱.۶ میلیارد دلاری دارد، اما توانسته با برقراری مناسبات اقتصادی و تجاری خوب با همه کشورهای جهان و با انجام سرمایه‌گذاری مشترک با آنها، به اشتغال‌زایی و ارزآوری بسیار خوبی در این صنعت برسد، به‌طوری که امروز ۹۰ درصد صادرات آن را پوشاک تشکیل داده و به اندازه صادرات غیرنفتی کشورمان از پوشاک ارزآوری دارد.

امکان صادرات ۵ میلیارد دلاری صنعت نساجی

این فعال صنعت نساجی تصریح‌کرد: چنانچه به صنعت نساجی اجازه داده شود که به شکل رقابت‌پذیر کار کرده و منابع ارزی مورد نیاز آن تامین شود که سالیانه با احتساب واردات ماشین آلات بین دو تا ۲.۲ میلیارد دلار ارز برای این صنعت مورد نیاز است و می‌تواند سالیانه بین چهار تا پنج میلیارد دلار صادرات داشته باشد؛ این در حالی است که پارسال پیش از شیوع کرونا صادرات صنعت نساجی به ۷۰۰ میلیون دلار رسیده بود که به نظر می‌رسد این روزها به نصف این میزان کاهش یافته باشد.

وی گفت: ایران از نظر تولید محصولات پتروشیمی خودکفاست، اما نحوه عرضه و توزیع این محصولات بگونه‌ای است که گرانول پلی پروپیلن و چیپس پلی استر به عنوان دو ماده اولیه مورد نیاز این صنعت، به خوبی به دست فعالان آن نمی‌رسد.

حائری یادآور شد: براساس اعلام مدیرکل نساجی و پوشاک وزارت صنعت، ۵۰ هزار تن به ظرفیت صنایع ریسندگی کشور اضافه شده که با در نظر داشتن تولید ۲۳۰ هزارتن سال ۹۸، حداقل ۳۰۰ هزار تن نخ تولید می‌شود و این میزان بازار را بطور کامل اشباع خواهد کرد، هر چند واردات نخ نیز ممنوع نیست.

وی گفت: چنانچه بتوانیم به تولید ۳۰۰ هزار تن نخ دست یابیم که در داخل کشور آن قدر هم تقاضا و کشش ندارد، اما پرسش آنجاست که چرا کارخانه‌های تولیدی نخ را دو تا سه ماهه تحویل می‌دهند؟ در حالی که ۳۰۰ هزار تن نخ تولید می‌تواند بین ۱.۲ تا ۱.۳ میلیارد متر مربع پارچه تولید کند، آنگاه نخ کیلویی ۱۰۰ هزار تومان به بالا چه مفهومی دارد؟

عضو هیات مدیره انجمن متخصصان صنایع نساجی ایران معتقد است: بنابرسیاست ممنوعیت واردات که واردات پوشاک نیز حدود دو سال است که ممنوع شده، این صنعت را از رقابت دور کرده و آن را به یک صنعت محلی تبدیل می‌کند.

وی افزود: امروز پوشاک یک صنعت داخلی شده و امکان صادرات ندارد، هرچند این سیاست به نفع تولیدکننده است، اما در مجموع به نفع صنعت نبوده و به ضرر جامعه و مردم است، زیرا باید جنس را گران‌تر بخرند.

حائری گفت:امروز هر کیلوگرم پنبه در بازارهای جهانی بین ۱.۵ تا ۱.۶ دلار قیمت دارد و بر این اساس هر کیوگرم نخ در نهایت باید حداکثر ۷۰ تا ۸۰ هزار تومان به دست تولید‌کننده برسد، اما اینکه چطور به قیمت ۱۲۰ هزار تومان می‌رسد، جای پرسش است.

وی تاکید کرد: باید صنایع‌ را توانمند ساخت تا بتوانند در بازارهای جهانی رقابت کنند، در حالی که در سال‌های گذشته راهی به جز تعرفه‌های ۱۰۰ درصدی برای حمایت از صنایع بلد نبودیم.

حائری تصریح‌کرد: امروز مشکل صنعت نساجی این نیست که به واردات پنبه بپردازد، بلکه مشکل ما مکانیزاسیون، بالا بودن قیمت تمام شده است، ضمن اینکه اصل واردات و خرید پنبه به خودی خود نکوهیده نیست، بلکه باید بتوانیم آن را به محصول با ارزش افزوده بالا تبدیل ساخت که تحقق آن، موفقیت محسوب می شود.

پنبه ایرانی و مشکلات موجود

کشورمان دارای مناطق عمده پنبه خیز است که شامل گرگان و گنبد، خراسان، دشت مغان و فارس و داراب است.

به گفته کارشناسان، از نظر مرغوبیت، پنبه تولیدی گرگان و گنبد بسیار ظریف بوده، با طول الیاف بلند و مرغوب است، اما مشکلی که وجود دارد در سال‌های گذشته سطح زیر کشت پنبه در این مناطق کاهش یافته و کشاورزان به کشت دیگر محصولات جایگزین روی آورده‌اند.

پنبه تولیدی خراسان که منطقه‌ای خشک است، با طول الیاف کوتاه، ضخامت بیشتر و نامرغوب‌تر است، همچنین پنبه تولیدی دشت مغان نیز چنین ویژگی‌هایی دارد، اما منطقه فارس و داراب پنبه نسبتا خوبی داشته و رتبه دوم مرغوبیت پنبه را پس از گرگان و گنبد در اختیار دارد.

۹۰ درصد واردات از ازبکستان

عضو هیات مدیره انجمن متخصصان صنایع نساجی ایران خاطرنشان‌کرد: اکنون حدود نیمی از پنبه مورد نیاز کشور از محل واردات تامین می‌شود و کشور ازبکستان سهم ۹۰ درصدی واردات ایران را به خود اختصاص داده و در عین حال تاجیکستان، ترکمنستان، هند و پاکستان، سایر کشورهای مبدأ واردات این محصول را تشکیل می‌دهند.

به گفته وی، هرچند پنبه ازبکستان مرغوبیت بالاتری نسبت به پنبه ایرانی ندارد، اما این کشور محصول پنبه خود را در استانداردهای جهانی می‌فروشد.

حائری افزود: امروز در جهان، بسته‌بندی جزو محصول پنبه محسوب نمی‌شود، اما در کشورمان عدل (پنبه در بسته‌های بزرگی که عدل نام دارد، به کارخانه‌ نخ‌ریسی برده می‌شود)، گونی و مفتول دور آن را همراه با محصول حساب می‌کنند که سه درصد وزن آن را تشکیل می‌دهد.

وی تصریح کرد: کارخانه‌های پنبه پاک‌کنی کشور بسیار قدیمی شده و همواره سه تا چهار درصد وزن پنبه داخلی را ناخالصی‌ها تشکیل می‌دهد که کار ریسندگی را سخت کرده و تولید نخ را دشوار می‌کند، این در حالی است که پنبه ازبکستان ناخالصی نداشته و ظریف‌تر است.

حائری به وجود الیاف غریبه در پنبه ایرانی اشاره کرد و افزود: بسته‌بندی عدل‌های پنبه با پارچه‌های پلی‌پروپیلن انجام می‌شود که در برخی موارد با پنبه قاطی شده و تبدیل به نخ می‌شود که به آن الیاف غریبه اطلاق می‌شود، این الیاف رنگ نمی‌گیرند و در زمان تبدیل پارچه و رنگ‌رزی، خطوطی به درازای دو تا سه متر در پارچه رنگ نگرفته و باطل می‌شود.

وی خاطرنشان‌کرد: در سال‌های گذشته و با انعقاد قرارداد دوجانبه تعرفه ترجیحی با ازبکستان، واردکنندگان به پنبه تولیدی این کشور با مشخصات ذکر شده روی آوردند و امروز ازبکستان ۹۰ درصد واردات پنبه ایران را تامین می‌کند.

حائری یادآور شد: سالیانه بین ۵۰ تا ۱۰۰ هزار تن کمبود پنبه در کشور وجود دارد که باید از محل واردات تامین شود، تعرفه فعلی واردات این محصول پنج درصد است که تعرفه بسیار خوبی برای صنایع نساجی است، هرچند چون در فصل برداشت پنبه داخلی قرار داریم، به ضرر کشاورزان است.

وی اضافه کرد: سال‌های گذشته در ۶ ماهه نخست سال که پنبه داخلی وجود نداشت، تعرفه‌ها را کاهش می‌دادند تا واردات انجام شود، اما در ۶ ماهه دوم سال به دلیل برداشت پنبه داخلی تعرفه‌ها به ۱۰ درصد افزایش می‌یافت.

وی تاکید کرد: تعیین قیمت تضمینی و انجام خرید تضمینی از سوی دولت برای کشاورزان بسیار خوب است و به خودکفایی این محصول می‌انجامد.