روز گذشته قطعی برق‌های گسترده و مکرر در سطح کشور و به ویژه پایتخت، سر خط اخبار قرار گرفت. این در حالی است که شرکت توزیع برق تهران بزرگ جداولی را با تقسیم بندی زمانی و محله‌ای منتشر کرد؛ با این وجود بی نظمی قابل توجهی هم به لحاظ زمانی و تکرار آن و هم به لحاظ محدوده‌های مکانی رخ داد. در چنین شرایطی سوال اینجا است؛ آیا آب و هوا و اقلیم ایران طی هزاران سال گذشته تغییر کرده است؟ آیا در تمامی ادوار ایران با چالش بارندگی و محدودیت منابع آبی مواجه نبوده است؟ حتی تغییر الگوهای سینوسی جغرافیایی سال‌های اخیر که وزیر نیرو بارها به آن اشاره کرده‌اند، مقوله تازه‌ای به شمار نمی‌رود. از چهار سال گذشته وزیر نیرو مطرح کرد که وارد تغییرات اقلیم سینوسی شدیم به این معنا که در سالی شاهد خشکسالی شدید و در سال بعد ممکن است شاهد تر سالی شدید باشیم. چنانچه سیلاب‌های شدید در دو سال گذشته نیز سند همین اظهارنظر است. هر چند می‌توان بزرگترین سهم انتقادات وارده در بررسی و پیش‌بینی الگوهای بارشی را متوجه سازمان هواشناسی کشور دانست، اما به گفته کارشناسان وزارت نیرو برای چنین شرایطی نیز باید برنامه مدون یک، دو و حتی سه مرحله‌ای داشته باشد.

بنابراین نمی‌توان کاهش سطح آب ذخایر آب سدهای کشور و در نتیجه کاهش تولید ۴ هزار مگاواتی برق از محل نیروگاه‌های برقابی را توجیه مناسبی برای شرایط کنونی دانست. از سویی دیگر اینکه در محافل مختلف و از سوی مقامات مسئول مختلف صنعت برق بارها دلیل فشار مضاعف بر صنعت برق در شرایط کنونی را استخراج غیرمجاز رمزارزها، به ویژه ماینرهایی که اکنون به واحدهای مسکونی نفوذ کرده‌اند، مطرح می‌کنند، نیز مقوله تازه‌ای نیست. یک پایش ساده اخبار داخلی و بین‌المللی به نیکی روند افزایشی فعالان این حوزه را نمایان می‌کند. به این ترتیب به نظر می‌رسد تشکیل یک مجمع مشترک بین وزارت نیرو، صمت و ارتباطات و البته بخش خصوصی می‌تواند ضمن بررسی چالش‌های این حوزه، راهکارهای کاربردی را برای تأمین برق و مدیریت مصرف آن، رصد استانداردهای تجهیزات استخراج رمزارز و در نهایت راهکارهایی که وزارت ارتباطات می‌تواند با استفاده از آن واحدهای غیرمجاز را شناسایی کنند، ارائه دهند.

طبق بررسی‌های دانشگاه کمبریج درباره برآورد مصرف برق واحدهای استخراج کننده رمزارز در ایران و البته جهان در سال ۲۰۲۱ میلادی، سهم ایران از مصرف کل برق دنیا برای این صنعت، حدود ۱۰ درصد است. این دانشگاه یک دامنه از مصرف کیلووات ساعت برق را مورد بررسی قرار داده است. بر این اساس حد بالای این برآورد نشان از مصرف ۵۲۰ میلیارد کیلووات ساعت طی یک سال گذشته (معادل حدود ۶۰ هزار مگاوات مصرف برق مستمر) است؛ از طرفی حد پایین این مصرف ۱۳۱ میلیارد کیلووات ساعت در یک سال گذشته (معادل حداقل ۱۵ هزار مگاوات مصرف برق مستمر) است.

متوسط افزایش ظرفیت تولید نیروگاهی کشور حدود ۲ هزار مگاوات در سال بوده است، این در حالی است که هدف گذاری برنامه ششم توسعه برای افزایش روزانه تولید ۵ هزار مگاواتی است. بر اساس این برنامه تا پایان سال ۱۴۰۰ ظرفیت تولید برق کشور به ۱۰۱ هزار مگاوات برسد. ظرفیت اسمی تولید برق کشور در حال حاضر حدود ۸۵ هزار مگاوات است که در اوج مصرف در ایام پیک میزان تولید از این ظرفیت به حدود ۶۰ هزار مگاوات می‌رسد.

بر اساس ترازنامه انرژی منتشر شده از سوی وزارت نیرو نرخ رشد ظرفیت اسمی نیروگاه‌های کشور بین سال‌های ۸۵ تا ۹۲ معادل ۴۵.۵ درصد و بین سال‌های ۹۳ تا ۹۹ معادل ۱۷.۶ درصد بوده است که نشان از کاهش ۲۷.۹ درصدی در دولت یازدهم و دوازدهم نسبت به دولت نهم و دهم دارد.

نکته‌ای که توجه به آن الزامی است، تنوع بخشی سبد تولید برق کشور و ارجحیت دادن و تمرکز کردن روی به کارگیری و توسعه روش اصلح تولید برق است. از طرفی باید راهکارهای توسعه شبکه انتقال و همچنین کاهش تلفات نیروگاهی و شبکه انتقال و توزیع را نیز مد نظر قرار دهیم. بی شک این مشکلات یک شبه ایجاد نشده‌اند که یک شبه نیز حل و فصل شوند، اما از آنجایی که معضلات تازه‌ای نیستند، انتظار می‌رود تا مدیران این صنعت پیش از ایجاد مشکل و چالش برنامه ریزی کرده و بر اساس آن تولیداتی داشته باشد.