در فروردین ماه سال جاری مرکز آمار ایران در اولین اعلام رسمی خود از نرخ تورم، تورم شهری را 31.5 و تورم نقطه به نقطه را 40 درصد عنوان کرد این در حالی بود که وقتی مصرف کنندگان در اواخر سال گذشته برخی اقلام نظیر میوه، پوشاک، خودرو و مسکن را گاهی تا دو برابر قیمت گذشته خریداری کردند برایشان قابل قبول نبود که تورم چند ماه پایانی نسبت به قبل تنها چند درصد افزایش یافته باشد.

اینکه تورم 31.5 درصدی با شرایط فعلی چندان مطابقت نداشته باشد در ظاهر عجیب نیست اما دلیلی هم بر اینکه نرخ به درستی محاسبه یا اعلام نشده است نیست و باید توجه داشت که این نرخ ، شاخص کلی درصد تغییرات شاخص کل نرخ تورم شهری در 12 ماه منتهی به اسفند سال 91 بوده و تورم در جز به جز اقلام متفاوت است به عبارتی شاخص کل، متوسطی از تورم مجموع کالاهاست .

اما آنچه که برای مصرف کنندگان از بین اقلام موجود در سبد کالای مورد محاسبه نرخ تورم ازاهمیت بیشتری برخوردار است گروه مسکن، خوراکیها و پوشاک است که تغییرات تورمی بالاتری نسبت به سایر گروهها دارند در حالی که ممکن است برخی کالاها که از تورم کمتری نسبت به اقلام پرمصرف برخوردارند حتی از سبد مصرفی خانوارها حذف شده و یا بسیار کم مصرف باشند; اما بهرحال تاثیر خود را در میانگین گیری و محاسبه نرخ کلی تورم گذاشته و نرخ را متعادل می کند.

در این راستا وحید شقاقی شهری - اقتصاددان- با اشاره به اینکه معمولا تفاوت معناداری بین اعلام نرخ تورم نقطه به نقطه و میانگین سالانه با تصور موجود در جامعه از افزایش قیمتها و بار تورمی وجود دارد گفت: به نظر می رسد اینکه مردم، اغلب تورم را واقع بینانه تلقی نمی کنند مربوط به این است که آنها عموما با گروه سبد کالایی مشخصی سروکار دارند درحالی شاخص تورم با سبد کالایی گسترده ای محاسبه می شود البته باید توجه داشت که محاسبه نرخ تورم در تمام دنیا به همین سبک و بر اساس سبدی از انواع کالاهاست.

وی توضیح داد: با فرض در نظر گرفتن تورم نقطه به نقطه ممکن است کالاهای پر مصرف تورم بیشتری داشته باشند به عنوان مثال مسکن 70درصد، پوشاک 50 درصد و خوراکی ها 60 درصد افزایش قیمت پیدا کنند در حالی که گاهی برخی اقلام کمتر و یا اصلا تورم ندارند که این اثر منفی در واقعی شدن نرخ تورم کالاهای اساسی دارد.

عضو هیات علمی دانشگاه علوم اقتصادی با اعتقاد بر اینکه اگر مرکز آمار و یا بانک مرکزی شاخص تورم در زیرگروه‌های تورمی که مردم با آن سرو کار بیشتری داشته و از اهمیت بالاتری برخوردارند را در کنار شاخص کلی اعلام کند آنگاه ممکن است این رقم به تصور مردم نزدیکتر باشد ادامه داد: از این رو می توان با ساختن شاخص‌های گروهی و ترکیبی که کالاها بر حسب اهمیت در آن قرار می گیرند آمار جامع تری را برای درک بهترمردم ارائه کرد; به عنوان مثال در هر دوره تورم خوراک، پوشاک و مسکن را در قالب یک گروه محاسبه کرد.

شقاقی با اعتقاد با اینکه یکی از دلایل کاهش اعتماد عموم به نرخ تورم می تواند اعلام کلی و عدم اطلاع مردم از جزئیات نرخ تورم اقلام تفکیک شده باشد خاطرنشان کرد: بهتر است که پس از هر بار انتشار نرخ تورم شهری و نقطه به نقطه اطلاع رسانی دقیق تری ازنرخ تورم و تغییر شاخص گروه ها از سوی رسانه‌ها از جمله صدا و سیما که اغلب جامعه با آن سرو کار دارند انجام شود.

در حالی که مرکز آمار تورم شهری 31.5 و تورم نقطه به نقطه 40 درصد را براساس سبد کلی کالا محاسبه و اعلام کرد، درصد تغییرات شاخص قیمت گروه‌های منتخب کالاها و خدمات مصرفی خانوارهای شهری کشوردر سال 91 که از سوی این سازمان منتشر شده به طور جزئی تر به شرح زیر است:

خوراکی‌ها، آشامیدنی‌ها و دخانیات

تورم خوراکی ها، آشامیدنی‌ها و دخانیات که در فرودین91 نرخی معادل 36.1 درصدی داشته در اسفندماه به 58.5 افزایش یافته که این آمار نشان دهنده افزایش 22.4 درصدی تورم در این گروه طی 12 ماه است.

البته تورم این گروه در سال گذشته همواره بالاتر از 35 درصد بوده و در ماه های آبان، بهمن و اسفند به بیش از 50 درصد نیز رسیده است.

همچنین بالاترین نرخ تورم خوراکیها، آشامیدنی ها و دخانیات مربوط به اسفند ماه و معادل58.5 درصد بوده است.

پوشاک و کفش

پوشاک و کفش گروهی است که ماه ابتدایی سال گذشته را با تورم 24.7 درصدی آغاز کرده و با نرخ 49 درصد به پایان رسانده است.

24.3 درصد، افزایش نرخ تورم از ابتدا تا پایان سال گذشته در این گروه از کالاهاست.

همچنین تورم این گروه در شش ماه ابتدایی بالای 20درصد و در پنج ماه پایانی بالای 40 درصد بوده و تنها در مهرماه در رنج 30 درصدی قرار داشته است.

قابل ذکر است که متورم ترین ماه سال برای این گروه اسفند بوده است.

مسکن، آب، برق، گاز وسایرسوخت‌ها

تغییرات شاخص قیمت در گروه مسکن، آب، برق، گاز وسایرسوخت‌ها در فروردین ماه سال 91 برابر با 17.6 درصد و در اسفندماه معادل 18.8 درصد بوده است که این ارقام حاکی از افزایش 1.2 درصدی تورم این گروه طی سال گذشته خواهد بود.

بیشترین میزان تورم این گروه مربوط به ماه‌های پایانی سال و بالغ بر17 درصد است.

اما در مجموع تورم گروه مسکن، آب، برق، گاز وسایرسوخت ها در سال گذشته بین 14 تا 18 درصد متغییر بوده است.

مبلمان، لوازم خانگی و تعمیر و نگهداری

تورم 20.3 درصدی فروردین و 62.1 درصدی اسفندماه افزایش قابل توجه 41.8 درصدی نرخ تورم را از ابتدا تا انتهای سال91 برای گروه مبلمان، لوازم خانگی، تعمیر و نگهداری رقم زده است.

این گروه همواره تورمی صعودی را در طول سال گذشته پشت سر گذاشته است به طوری که در شش ماه ابتدایی سال گذشته نرخ از 20 تا 26 درصد با روند کند تری بالا رفته اما بیکباره و از مهرماه تورم شدت گرفته و در بازه زمانی شش ماه تا پایان سال از 36 درصد به 62 درصد افزایش می یابد.

قابل ذکر است که این گروه بالاترین افزایش را در طول سال بین تمامی گروه ها داشته است.

بهداشت و درمان

در گروه بهداشت و درمان افزایش تورم 16.4 درصدی بین ابتدا و انتهای سال وجود دارد چراکه تورم این گروه در فروردین 13.4 درصد و در اسفند 29.8 درصد بوده است.

بر اساس آمار ارائه شده این گروه نیز نظیر اغلب گروه‌ها در شش ماه ابتدایی سال از تورم کمتری برخوردار بوده و بین 13 تا 19 درصد متغییر بوده است اما در نیمه پایانی سال از 29 درصد روند صعودی پیدا کره و در ماه دوازدهم به 29.8 درصد می رسد.

حمل ونقل

از دیگر گروه هایی که تغییر قابل توجهی از ابتدا تا انتهای سال 91 داشته است حمل و نقل خواهد بود چرا که تورم از 12.3 درصد در ابتدای سال شروع و به 42.2 در انتهای سال می رسد.

12 تا14.7 درصد درنیمه ابتدایی و 20 تا 42.2 درصد در نیمه پایانی سال تغییر نرخ تورم در این گروه است.

گفتنی است که در فاصله یک ماهه از دی ماه تا بهمن ماه گروه حمل ونقل جهش تورمی 14درصدی داشته و از 28.2 به 42.2 تغییر کرده است.

ارتباطات

کمترین تغییر شاخص در سال 91 مربوط به خرداد ماه در گروه ارتباطات با نرخ 2.2 درصد است.

اما این نرخ در فروردین از 5.5 شروع و به 18.6 درصد در اسفند ماه افزایش می یابد یعنی افزایش 13.1 درصدی از ابتدا تا انتهای سال.

در این گروه نیز افزایش عمده نرخ تورم در ماههای پایانی بخصوص از آذر تا اسفند بوده که همواره بالغ بر 18درصد است.

تفریح و فرهنگ

28.2 درصد فروردین و54.4 درصد اسفند بیانگر افزایش26.2 درصدی تورم در گروه تفریح و فرهنگ است.

همچنین این گروه تورم زمستانی بیشتر از 50 درصد را در سال قبل پشت سر گذاشته که بهار 20 درصدی، تابستان 30 درصدی و پاییز40 درصدی را نیز به همرا داشته است.

آموزش

از معدود گروههایی که تغییرات تورمی بالایی نداشته و حتی نرخ اسفندماه نسبت به فروردین کاهش یافته گروه آموزش است.

نزخ تورم این گروه از 10.7 درصد در ابتدای سال به 9.3 درصد در انتهای سال کاهش یافته است.

البته باید توجه داشت که سیر تغییر نرخ همواره نزولی نبوده و در برخی از ماه ها به بیش از 11 درصد و یا گاهی به 8 درصد نیز رسیده است.

هتل و رستوران

نیمه اول 20 درصدی و نیمه دوم 30 درصدی نتایج محاسبات آماری نرخ تورم در گروه هتل و رستوران در سال 91است.

در این گروه تورم فروردین 23.2 و اسفند 39.9 بوده که حاکی از افزایش 17 درصدی تورم از ابتدا تا انتهای سال قبل است.

کالاها و خدمات متفرقه

بالاترین نرخ تورم در بین گروه ها در سال 91 مربوط به مهرماه در گروه کالاها و خدمات متفرقه با رقم 97.6 درصد است.

این گروه ازگروه هایی است که نرخ تورم فروردین و اسفندش در هیچ یک از ماههای سال تکرار نشده و در رنج 60 درصد قرار دارد به طوری که 66.1 و 63.1 درصد به ترتیب نرخ تورم این گروه در ماه اول و آخر سال گذشته است.

در حالی تورم بالای 90 درصدی دو بار و در ماههای مهر و آبان تکرار شده که در شهریور ماه در حدود 49 درصد بوده و بیکباره جهشی نزدیک به 47 درصد را به همراه داشته است.

گروه های تخصصی

گروه‌های تخصصی به دو بخش کالا و خدمات تفکیک می شوند.

بر این اساس در گروه کالا، تورم از 33.3 در ماه اول به 52.9 در ماه آخر افزایش یافته که افزایش 19.6 درصدی را در طول سال گذشته نشان می دهد.

همچنین نرخ تورم این گروه از 30 درصد در ماه های ابتدایی تا 40 درصد در ماه های میانی و 50 درصد در ماه های پایانی در نوسان بوده است.

اما در گروه خدمات، تغییرات تورمی از شدت کمتری برخوردار است به طوری که از14.9 در فروردین به 22.8 در اسفند رسیده و افزایش 7.9 درصدی داشته است.

در این گروه تورم همواره در تمامی ماه های سال سیر نزولی داشته است.