پس از ماه‌ها انتظارات کاهشی در بازار ارز، با پیچیده شدن روند مذاکرات وین این بازار نیز تغییر مسیر داده و در هفته‌های اخیر شیب افزایشی به خود گرفته است تا آنجا که در روز سه‌شنبه دلار در بازار آزاد وارد کانال ۲۵ هزار تومان شد و یورو نیز در کانال ۲۹ هزار تومان به سر برد. این‌همه در حالی است که فعالان بازار از تداوم انتظارات افزایشی طی روزها و هفته‌های آینده سخن می‌گویند.

در همین رابطه و در پاسخ به چرایی افزایشی شدن نرخ‌ها در بازار ارز احمد عزیزی مشاور رئیس اسبق بانک مرکزی و چهره ماندگار بانکی گفت: ظرف ۶ ماه گذشته تحت تأثیر انتظارات نه‌چندان صحیح ایجادشده از سوی دولت و برخی فعالان اقتصادی در رابطه با احیای فوری برجام نرخ ارز از حدود ۲۶ هزار تومان به چیزی در حدود ۲۱ هزار تومان کاهش پیدا کرد و در حال حاضر می‌بینیم که عدم تحقق این انتظارات بازار را در حالت تصحیح نرخ‌ها قرار داده است.

وی می‌افزاید: این موضوع کاملاً قابل پیش‌بینی بود و اتفاق فوق‌العاده‌ای رخ نداده است. در حال حاضر ما با یک نوسان کوتاه‌مدت مواجه نیستیم و بلکه با یک روند مواجهیم.

عزیزی همچنین خاطرنشان می‌کند: خط برازش نوسانات را اگر بررسی کنیم می‌بینیم که تحت تأثیر بر سرکار آمدن دولت جدید آمریکا و انتظاراتی که برای احیای برجام در پی آن شکل گرفت نرخ ارز کاهش پیدا کرد و پس‌ازآن با گذشت چندین ماه از حضور دولت جدید در آمریکا و محقق نشدن این انتظارات بازار ریسک تأخیر در احیای برجام را دیگر نمی‌پذیرد.

مشاور رئیس اسبق بانک مرکزی در انتها یادآور می‌شود: البته در بازار همیشه عوامل کوتاه‌مدت تحت تأثیر عرضه و تقاضای مقطعی نیز وجود دارد و چنین مواردی هم می‌تواند سبب نوسانات قیمتی کوتاه‌مدت در بازار شود اما این‌ها در برابر آن عامل دیگر در شرایط فعلی بازار تأثیر قابل‌توجهی ندارد.

همدستی کمبود ارز در افزایش نرخ‌ها

علیرضا عباسی یکی دیگر از کارشناسان بازار ارز است که در توضیح شرایط فعلی این بازار می‌گوید: نرخ ارز ۶ ماه است که تحت تأثیر احتمال توافق در وین و پالس‌هایی که از این گفتگوها می‌رسد عمدتاً کاهشی و گاهی هم افزایشی بوده است. اما آنچه باید به آن توجه کنیم زاویه‌ای از این موضوع است که بر مینایان روند عرضه و تقاضا در بازار را تحت تأثیر قرار می‌گیرد.

او می‌افزاید: ارز نیز همانند دیگر بازارها متأثر از عرضه و تقاضا است. در حدود سه سال گذشته و پس از خروج آمریکا از برجام و برقراری دوباره تحریم‌ها از سوی این کشور ورود ارز به کشور با اختلالات فراوانی روبرو بوده است. هرچند که طی این مدت دولت و بانک مرکزی تلاش‌هایی کردند تا یک تعادلی میان عرضه و تقاضا ایجاد کنند اما سال‌به‌سال توان دولت و بانک مرکزی در پوشش نیازهای ارزی کشور تحلیلی رفته است و این موضوع منجر شده تا پیش‌ازاین بیش از ۳ مرحله جهش عمده قیمت ارز را طی سه سال گذشته در کشور شاهد باشیم تا جایی که قیمت دلار از کانال ۵ هزار تومان به‌جایی رسید که کانال ۲۵ هزار تومان را نیز رد کرد.

عباسی یادآور شد: این روند با بر روی کار آمدن دولت جدید در آمریکا و پس‌ازآن شکل‌گیری مذاکرات وین برای احیای توافق برجام و تزریق خوش‌بینی به بازار سویه‌های کاهشی به خود گرفت. انتظاراتی که رسیدن نرخ دلار تا کانال ۱۵ تا ۱۷ هزار تومان نیز در آن شکل گرفت.

این کارشناس بازار ارز گفت: اما در هفته‌های اخیر با اخبار نه‌چندان مثبتی که از مذاکرات وین به گوش می‌رسد روند خوش‌بینانه انتظاری بازار ارز متوقف‌شده و نرخ‌ها با جهش قیمتی روبرو شده است. درمجموع می‌توان گفت پالس احتمال عدم رفع تحریم‌های اقتصادی نگرانی‌های عدیده‌ای را در جامعه اقتصادی ایران ایجاد کرده و این نگرانی‌ها سایه خود را بر وجوه گوناگون اقتصاد ازجمله بازار ارز افکنده است.

او همچنین با اشاره به تأثیر عدم رفع تحریم‌های اقتصادی بر ادامه شرایط ناپایدار تأمین ارز در کشور افزود: تقاضای ارزی در کشور وجوه گوناگونی دارد که بخشی از آن ناشی از تقاضای واقعی ناشی از افزایش تجارت و نیازهای مربوط به واردات است و بخشی از آن نیز ناشی از اقتصاد غیر رسم وی ناشی از حوزه‌هایی چون قاچاق، خروج ارز، سرمایه‌گذاری در بازار رمز ارزها، تقاضای مسافرتی و دیگر تقاضاهایی ازاین‌دست است. در شرایطی که عرضه ارز در سال‌های اخیر تحلیل رفته اما تقاضا این‌طور نبوده و حتی در بخشی از حوزه‌ها تقاضا نیز با افزایش روبه‌رو بوده است. این موضوع عدم تناسب عرضه و تقاضا نیز امروز یکی از موارد قابل‌توجه در افزایش نرخ‌ها در بازار ارز است.

عباسی خاطرنشان کرد: به همه این عوامل و دلایل باید تغییر و تحول دولت را نیز افزود. در هفته‌های پیش رو دولت دوازدهم جای خود را به دولت منتخب جدید خواهد سپرد. این موضوع نیز یک شرایط ابهام‌آمیزی را رقم‌زده است، هم ازاین‌جهت که سیاست‌های ارزی دولت مستقر در هفته‌های آخر عمرش چندان روشن نیست و هم از آن مهم‌تر آنکه سیاست‌های اقتصادی و به‌خصوص ارزی دولت جدید نیز کاملاً مبهم و نامشخص است و این موضوعات نیز بر شرایط بازار ارز و نگرانی‌های فعالان این بازار افزوده است.

او خاطرنشان کرد: بنا بر تمام این شرایط اگر مهم‌ترین عامل تأثیرگذار بر شرایط بازار ارز که مذاکرات برجامی وین است، نتیجه‌بخش نباشد و هرچه زودتر طرفین به توافق احیای برجام دست نیابند، پالس به بن‌بست رسیدن مذاکرات به‌محض رسیدن به بازار یک جهش نرخی بسیار قابل‌توجه را کلید خواهد زد و در ادامه روندی را شاهد خواهیم بود که در طول آن باید شاهد ورود نرخ ارز به کانال‌های بسیار بالاتر ازآنچه امروز نرخ‌ها در آن به سر می‌برند باشیم.

آنچه این کارشناسان بازار ارز در رابطه با دلایل جهش نرخ ارز در هفته‌های اخیر بیان می‌کنند در شرایطی رقم می‌خورد که هنوز نه‌تنها تکلیف مذاکرات هسته ای وین مشخص نشده بلکه هر روز خبرهای رسیده از این گفتگوها و مواضع طرفین چشم‌انداز موفقیت مذاکرات جاری و احیای برجام را در هاله‌ای از ابهام فروبرده است. شرایطی که به نظر می‌رسد در صورت ادامه نرخ‌ها در بازار ارز را با یک کانال نوردی جدی روبه‌رو کند.