هر چند اقتصاد افغاستان در طول سال‌های گذشته تحت تاثیر جنگ‌های داخلی و مشکلات گسترده با محدودیت‌های جدی مواجه بوده اما همچنان این کشور به عنوان یکی از اصلی ترین اهداف صادراتی ایران، می‌تواند در آینده نقشی کلیدی در واردات کالاهای ایرانی داشته باشد.

افغانستان در سال‌های گذشته توانسته رشد مثبت اقتصادی خود را حفظ کند و همچنین نرخ تورم کمتر از پنج درصد در این کشور نشان دهنده ثبات نسبی در شرایط اقتصادی این همسایه شرقی کشور است.

ایران در طول سال‌های گذشته توانسته نقش خود به عنوان اصلی ترین تامین کننده کالا در افغانستان را حفظ کند، هرچند آمارهای کاهشی سال‌های گذشته و افزایش نقش آفرینی کشورهای رقیب در این حوزه، زنگ خطر صادراتی جدیدی برای ایران به صدا در آورده است.

آمارها نشان می‌دهد که ایران در فصل نخست سال ۱۴۰۰، توانسته ۵۷۰ میلیون دلار با وزن ۱۴۰۰ تن به افغانستان صادر کند. این عدد در قیاس با مدت مشابه سال قبل، از نظر ارزش افزایشی حدودا ۷۵ میلیون دلاری را نشان می‌دهد اما از نظر وزنی صادرات ایران حدودا ۷۲ هزار تن کاهش یافته است.

ترکیب صادراتی ایران به افغانستان در سال ۱۳۹۹ نشان می‌دهد که چدن، آهن و فولاد اصلی‌ترین گروه صادراتی ایران به این همسایه شرقی بوده است و در رتبه‌های بعدی، شیشه، مواد پلاستیکی، فراورده‌های سبزیجات و میوه، قلع و غلات قرار دارند.

در آمارهای صادراتی به تفکیف کالا نیز میله‌های آهنی، شیرینی، سیب تازه، سیب زمینی، رب گوجه فرنگی و کف پوش‌های غیر مخملی بالاترین رتبه‌ها را به خود اختصاص داده‌اند.

در سال ۲۰۱۹ میلادی، ایران سهم ۱۸ درصدی از کل واردات افغانستان را به خود اختصاص داده و صدرنشین تامین کننده کالا در این کشور بوده است و در رده‌های بعدی چین، پاکستان، هند، روسیه و امارات متحده عربی قرار گرفته‌اند. در سال ۲۰۲۰ اما سهم ایران به ۱۷ درصد کاهش یافته و پاکستان پیشرفتی قابل توجه را به ثبت رسانده که می‌تواند برای صادرکنندگان ایرانی یک زنگ خطر مهم باشد.

ایران همچنین در سال ۲۰۱۹، از افغانستان حدودا ۱۵ میلیون دلار کالا وارد کرده که دو درصد از کل صادرات این کشور به شمار می‌رود. در سال ۲۰۲۰ اما میزان این واردات به هشت میلیون دلار کاهش یافته و سهم ایران از کل صادرات افغانستان به حدود یک درصد کاهش یافته و به این ترتیب تراز تجاری مثبت قابل توجهی برای کشور به وجود آورده است.