به نقل از بی‌بی‌سی «اقتصاد افغانستان شکننده و وابسته است»؛ این نمای کلی نگران‌کننده‌ای است که بانک جهانی چند ماه قبل از تسخیر افغانستان توسط طالبان ارائه کرده‌ است.

افغانستان دارای منابع معدنی قابل‌توجهی است اما وضعیت سیاسی مانع بهره‌برداری از آن‌ شده‌ است. وابستگی به کمک دیگر کشورها در اقتصاد افعانستان بسیار قابل‌ توجه است. در سال ۲۰۱۹ آمار بانک جهانی نشان می‌دهد که کمک‌ها برای بهبود وضعیت اقتصادی از سوی دیگر کشورها معادل ۲۲ درصد از درآمد ناخالص ملی(که اگرچه با تولید ناخالص داخلی یکسان نیست اما نزدیک به آن است) بوده‌ است. با وجود این‌که این عدد، رقم بالایی است اما با ۴۹ درصدی که بانک جهانی ۱۰ سال قبل گزارش کرده بود، فاصله زیادی دارد.

درحال حاضر ادامه این کمک‌ها در هاله‌ای از ابهام قرار دارد. وزیر امور خارجه آلمان، هایکه ماس، هفته گذشته در مصاحبه با زد دی اف گفت: اگر طالبان این کشور را در دست بگیرند و قوانین شریعت خودساخته‌اش را پیاده کند، ما یک سنت نیز نمی‌پردازیم. مطمئنا دیگر کشورهای کمک‌کننده نیز تحولات را بررسی خواهند کرد.

مشکل فساد

هزینه‌های کلانی که افغانستان قبل از تسخیر طالبان صرف امنیت می‌کرد، نشان‌دهنده اقتصاد شکننده‌ای است که بانک جهانی به آن اشاره می‌کند؛ یعنی ۲۹ درصد تولید ناخالص داخلی؛ در حالی که به‌طور متوسط برای کشورهای کم‌درآمد این رقم سه درصد است.

امنیت و مشکلات شدید مربوط به فساد یکی دیگر از مشکلات پایدار در افغانستان است و سرمایه‌گذاری‌های تجاری خارجی بسیار ضعیف است.

بر اساس داده‌های سازمان ملل متحد در ۲ سال گذشته هیچ‌گونه اطلاعیه‌ای مبنی بر سرمایه‌گذاری‌های جدید «گرینفیلد» شامل مشارکت خارجی برای سرمایه‌گذاری از صفر، وجود نداشته و از سال ۲۰۱۴، در مجموع چهار مورد این‌چنینی وجود داشته‌ است. در مقابل ۲ کشور نپال و سریلانکا از منطقه جنوب آسیا، هر ۲ با جمعیتی کمتر، به ترتیب ۱۰ و ۵۰ برابر بیشتر در مدت مشابه سرمایه‌گذاری داشته‌اند.

هزینه جنگ افغانستان چقدر بوده است؟

این روزنامه گزارش کرد که در یادداشت داخلی وزارت دفاع آمریکا گفته شده که این کشور می‌تواند «معدن لیتیوم» شود. با این‌ حال این ظرفیت بدون تردید تقریبا مورد بهره‌برداری قرار نگرفته و مردم افغانستان از مزایای بسیار کمی برخوردار بوده‌اند.

قدرت‌های خارجی

گزارش‌های زیادی مبنی بر تمایل چین برای مشارکت در این زمینه منتشر شده‌است. به نظر می‌رسد روابط چین با طالبان بهتر از قدرت‌های غربی است؛ بنابراین اگر رژیم جدید قدرت را حفظ کند، ممکن است مزیتی به حال اقتصاد داشته باشد.

هرچند شرکت‌های چینی قرارداد توسعه عملیات در حوزه مس و نفت را به دست آوردند اما هنوز اتفاق خاصی نیفتاده است. به نظر می‌رسد که چین علاقه‌مند سرمایه‌گذاری باشد. با توجه به مرز کمی که با افغانستان دارد، ظاهرا فرصت برای چین بسیار قابل‌ توجه است اما هر آژانس چینی، رسمی یا تجاری می‌خواهد از موفقیت خود اطمینان داشته باشد. آن‌ها تا زمانی که احساس کنند مشکلات امنیتی و فساد به اندازه کافی مهار شده‌ و بتوانند مقادیر ارزشمندی از این کالاهای صنعتی را استخراج کنند، مایل به تعهد نیستند.

یک سوال کلیدی برای سرمایه‌گذاران بالقوه سخت‌گیر، چین یا هرجای دیگر، این خواهد بود که آیا طالبان بیشتر از دولت قبلی افغانستان قادر خواهد بود تا چنین محیط امنی را برای سرمایه‌گذاری‌های خارجی ایجاد کند؟

در آینده نزدیک عدم قطعیت زیادی در مورد ثبات مالی وجود دارد. انبوهی از مردم سعی کرده‌اند پول خود را از بانک‌ها خارج کنند.

نشریه اسلامی افغانستان چاپ پاکستان گزارش کرد که سخنگوی طالبان به صاحبان بانک‌ها، صرافان، تجار و مغازه‌داران اطمینان می‌دهد که از جان و مال آنان محافظت می‌شود.

حتی سوالاتی در مورد ایمنی فیزیکی اپراتورهای مالی نیز وجود دارد. سرمایه‌گذاران می‌خواهند به سیستم مالی افغانستان نیز اطمینان داشته باشند، هم‌چنین مشتریان نیز باید احساس کنند پول آن‌ها ایمن است. این تحولات قطعا به سرعت اتفاق نخواهد افتاد.