یکی از مهمترین اهداف کلان اقتصادی کشور در چندسال اخیر کاهش وابستگی بودجه به درآمدهای نفتی و افزایش درآمدهای مالیاتی بوده است.

همیشه تأکید بر این بوده است که بودجه کشور یا برنامه‌های توسعه نباید بر مبنای درآمد حاصل از خام فروشی نفت تهیه و تنظیم شوند. می‌توان گفت به طور تقریبی همه برنامه‌های توسعه و همچنین بودجه‌های سالانه که بر مبنای این برنامه‌ها تهیه، تنظیم و عملیاتی شده‌اند به نوعی وابسته به درآمدهای نفت بوده‌اند.

اگرچه ساماندهی نظام مالیاتی دغدغه دولتمردان بوده و در برنامه‌های مختلف توسعه بر آن تأکید شده است، اما تاکنون درآمدهای مالیاتی به شیوه‌های مختلف مورد غفلت واقع شده است. به خاطر وجود درآمدهای نفتی، دولت‌های مختلف هرگز در مورد ضرورت اصلاح نظام مالیاتی کشور احساس نیاز نکرده و اقدامی جدی انجام نداده‌اند.

با این حال در این سال‌ها، هم موضوع تحریم‌ها و هم نوسان قیمت نفت در بازارهای جهانی دولت‌مردان را بر آن داشت تا سر و سامانی به نظام مالیاتی کشور بدهند. رشد تکنولوژی و گسترش سریع دنیای کامپیوتر و اینترنت این امکان را فراهم کرده است که با آماده سازی زیرساخت‌های نرم افزاری و سخت افزاری نظام مالیاتی کشور در مسیر شفافیت، کارایی و عدالت حرکت کند.

هوشمندسازی اقتصاد به طور کلی و هوشمندسازی نظام مالیاتی کشور به طور خاص در دستور کار قرار گرفته و اقدامات خوبی در این راستا انجام گرفته است. هرچند هنوز همه برنامه‌های مرتبط با اصلاح نظام مالیاتی به مرحله اجرا در نیامده، اما آمارهای منتشر شده نشان می‌دهند که روند درآمدهای مالیاتی در یک سال گذشته افزایشی بوده است.

هرچند بخشی از این افزایش به خاطر حمایت های مالیاتی دولت در جریان همه‌گیری کرونا بوده است اما اقداماتی نظیر هوشمندسازی و جلوگیری از فرار مالیاتی نیز در این مورد بی تأثیر نبوده است.

بر اساس گزارشی که از سوی اتاق بازرگانی تهران منتشر شده، درآمدهای مالیاتی طی نیمه نخست ۱۴۰۰ با افزایش ۶۲.۵ درصدی نسبت به نیمه نخست ۱۳۹۹، به حدود ۱۳۹ هزار میلیارد تومان رسیده است.

طبق گزارش منتشر شده دو بخش مهم درآمدهای مالیاتی؛ مالیات‌های مستقیم و مالیات کالاها و خدمات است که این دو جزء هم در نیمه نخست ۱۴۰۰ در مقایسه با مدت مشابه در سال قبل به ترتیب با افزایش ۵۸ و ۷۰ درصدی همراه بوده اند.

همچنین، طی بازه زمانی مورد بررسی یعنی از فصل چهارم ۱۳۹۷ الی فصل دوم ۱۴۰۰، روند عمومی فصلی درآمدهای مالیاتی افزایشی است. باستثنای تابستان سال ۱۳۹۹ که به دلیل رکود فعالیت‌های اقتصادی ناشی از همه‌گیری کرونا، افت فصلی درآمدهای مالیاتی اتفاق افتاد، در تابستان ۱۴۰۰ برای دومین فصل پیاپی درآمدهای مالیاتی افزایش یافت و به ۸۰ هزار میلیارد تومان رسید که این رقم نسبت به فصل قبل با افزایش حدود ۳۶ درصدی و نسبت به فصل مشابه سال قبل بیش از دو برابر شده است.