بورس اوراق بهادار تهران در آبان ماه 1400 روندی نوسانی داشت و سهامداران با افت‌ و خیز چند باره نماگرهای بورسی مواجه شدند، اما این همه ماجرا نبود. بررسی‌ها نشان می‌دهد در بین بازارهای مالی بورس بدترین عملکرد را در این ماه به ثبت رسانده است.

در سال جاری بورس در چهارماه بازدهی منفی داشته است که آبان ماه یکی از این ماه ها بوده است. کاهش 3.4 درصدی شاخص کل بورس در آبان ماه نشان می دهد همچنان حال و روز بورس خوب نیست و باید فکری به حال آن کرد. شاخص هموزن بازار سرمایه نیز شرایط بهتری نداشت و 3.5‌ درصد کاهش یافت.

بازدهی بازارها در آبان ماه

افت میانگین قیمت سهام طی این ماه در حالی رقم خورده است که در میان سایر بازارهای رقیب بورس، مانند دلار و سکه، همگی آنها با رشد قیمت همراه شدند، اما در طرف دیگر بازار مسکن نیز در این ماه با افت قیمت مواجه شد تا بورس در این موضوع تنها نماند.

چرا بورس با افت همراه شد؟

شرایط موجود پیرامون بازار سرمایه نشان می‌دهد این بازار همچنان درگیر هیجان سهامداران است و ریزش های بازار سرمایه عمدتا به واسطه شوک ‌‌‌های ناشی از اتفاقات لحظه‌ای رقم خورده تا بازار سهام در کسب سود از رقبایش عقب بماند.

با این حال بررسی آماری بازار طی سال‌‌های گذشته نشان می‌دهد همچنان سرمایه‌گذاری بلندمدت در بازار سهام در قیاس با بازارهای رقیب اصلی خود یعنی دلار، سکه و طلا برنده خواهد بود.

بازار سرمایه همچنان منتظر حمایت دولت

اعتراض سهامداران به روند نزولی بورس ادامه دارد. این افراد منتظر تحقق وعده های تیم اقتصادی دولت در مورد بازار سرمایه است.

در روز 10 آبان‌‌‌ ماه، وزیر اقتصاد و رئیس سازمان بورس و اوراق بهادار با حقوقی‌‌‌های بزرگ بازار تشکیل جلسه دادند. بازار تا حدودی امیدوار به بازگشت بورس شد؛ اما این اتفاق رخ نداد و پس از چند روز باز هم بازار سرمایه به حال خود رها شد.

احسان خاندوزی، وزیر اقتصاد در این جلسه می‌گوید: ‌‌‌«شواهد قطعی نشان می‌دهد بازار سرمایه در بلندمدت بیشترین بازدهی را در مقایسه با بازارهای رقیب داشته است و نگاه ما به بازار حرفه ‌‌‌ای و بلندمدت است. البته با نگاه کوتاه‌‌‌ مدت هم اطلاعات سودآوری شرکت‌ها نشان می‌دهد چشم‌‌‌ انداز روشن است و جای نگرانی برای تصمیم هیجانی نیست».

بعد از این جلسه مجید عشقی، رئیس سازمان بورس هم در گفت وگوهای متعدد، درباره علت نوسانات ناپایدار بورس، پشت ‌‌‌‌‌‌‌‌‌پرده فروش اوراق و اثر آن بر بورس، اطمینان به سهامداران مبنی حمایت دولت از بازار و برنامه‌‌‌‌‌‌‌‌‌ سازمان بورس برای ثبات بازار سرمایه صحبت کرد.

برگزاری این جلسه و صحبت های مطرح شده پس از آن، توانست بازار سرمایه را به حالت صعودی دربیارود. اما با تصمیم دولت در مورد قیمت خودرو، باز هم بازار به شیوه دیگری با افت مواجه شد. پس از ماه‌‌‌ ها که صحبت از آزادسازی قیمت‌‌‌ خودرو بود، 19 آبان ‌‌‌ماه خبر رسید که طبق مصوبه ۲۸ مهر شورای هماهنگی سران قوا، قیمت ‌گذاری دستوری از صنعت خودرو حذف شده است.

با اعلام این خبر، سهامداران فکر کردند خودرو از شر قیمت ‌گذاری دستوری خلاص شده و می‌توان امید داشت تا دیگر صنایع نیز شرایط مشابهی را تجربه کنند و بتوانند در مسیر سودسازی حرکت کنند. اما با فروکش هیجانات مشخص شد، تنها مرجع قیمت ‌گذاری خودرو تغییر کرده و خبری از آزادسازی قیمت‌ ها فعلا نیست. به دستور رئیس ‌‌‌جمهور، افزایش قیمت‌‌‌ خودروسازان لغو شد و دلیل ابطال رشد قیمت‌ها نیز بی‌‌‌ اطلاعی ستاد تنظیم بازار از تصمیم وزارت صمت اعلام شد.

همانطور که رشد قیمت فروش خودروسازان توانست به صعود قیمت سهام و افزایش تقاضا در بورس بینجامد، لغو آن نیز بازار سهام را متاثر کرد تا شاهد عقب ‌‌‌نشینی قیمت‌‌‌ سهام و کاهش شاخص بورس در روزهای پس ازاین اتفاقات باشیم.

بازار به کام حقوقی‌ها یا حقیقی‌ها؟

معاملات بازار سرمایه در ماه آبان نشان می دهد، 4‌ هزار و 636‌ میلیارد تومان سرمایه حقیقی از گردانه معاملات بورس خارج شده است. سهامداران خرد تنها در 4 روز کاری این ماه در نقش خریدار ظاهر شدند. هرچند همیشه از خروج سرمایه‌‌‌ های خرد برداشتی منفی می‌شود؛ با این حال استدلال متفاوتی نیز از رفتار حقوقی‌‌‌ ها در این روزهای بازار سرمایه وجود دارد.

کارشناسان معتقدند در مجموع می ‌توان برداشت‌های متفاوتی از رفتار بازیگران بورسی داشت.برداشت اول به رفتار حمایتی حقوقی ها از سهام باز می‌گردد. موضوعی که در برخی موارد جنبه ‌‌‌دستوری و تکلیفی داشته و در برخی موارد دیگر تامین ‌‌‌کننده منافع این دسته از معامله ‌‌‌‌‌‌گران است. حمایت حقوقی ها از بازار به دلیل در اختیار داشتن سرمایه‌‌‌ های زیاد، بعضا برای حمایت از پرتفوی خود و نه شاخص ‌‌‌کل بورس وارد عمل می ‌‌‌شوند؛ اما در صورتی ‌‌‌که دستوری از سوی سیاستگذار برای حمایت از بازار که عموما هدفش رشد دادن شاخص ‌‌‌کل است، صادر شده باشد، آنگاه می ‌توان حمایت حقوقی ها از بازار را مورد انتقاد قرار داد.

البته باید به این نکته نیز اشاره کرد که قیمت‌های سهام در وضعیت کنونی جذابیت بالایی برای شرکت های حقوقی بازار دارد. شاخص سهام در هفته‌‌‌ ها و ماه ‌‌‌های اخیر، اصلاح قابل ‌‌‌توجهی را تجربه کرد و در کنار کاهش محسوس نسبت قیمت به عایدی سهم P/ E بازار به محدوده ۶ واحدی، قیمت سهام نیز به اعتقاد بسیاری از تحلیلگران در کف قرار گرفته است.

تشدید رفتارهای هیجانی و قرار گرفتن در صف‌های خرید و فروش نه به دلیل تحلیل های تکنیکال و بنیادی، بلکه بیشتر به دلیل جنبه روانی، سبب افزایش فشار عرضه در بازار شده است. به عبارت دیگر، ریزش های بورس در ماه‌های اخیر به دلیل ترس سهامداران جهت جلوگیری از کاهش قیمت بیشتر رخ داده است و همه داده ها نشان می‌دهد نمادهای مختلف بورس در ارزنده ترین وضعیت خود قرار دارند.

در وضعیت فعلی بازار سرمایه که هر روز شاهد خروج پول از آن هستیم، باید منتظر ماند و دید بالاخره سایه شوم قیمت گذاری دستوری دست از سر بازارها بر می دارد یا خیر؟ در صورتی که این شیوه قیمت‌گذاری در کالاها به پایان برسد، می‌توان امیدوار بود بازار سهام نیز به صعود و روند متعادل بازگردد.