خشکبار ایرانی در کنار فرش، از گذشته دور اصلی‌ترین کالای صادراتی ایران را تشکیل می‌دادند و این محصولات در بسیاری از نقاط جهان با نام ایران شناخته می‌شوند. با این وجود اما در سال‌های گذشته بسیاری از کشورها با ورود به عرصه تولید این محصولات، بخشی از بازار را از تاجران ایرانی گرفته‌اند.

بر اساس اطلاعات جدیدی که اتاق بازرگانی تهران منتشر کرده، خطر جدیدی که تجارت محصولات خوراکی ایران را تهدید می‌کند در دو کالای خرما و پسته خود را نشان داده است.

به گفته امیرحسین زرگرزاده، از صادرکنندگان خرما ایران، فعالیت تجار پاکستانی برای خرید خرما استعمران ایران طی سال‌های اخیر تشدید شده و تجار این کشور با رفت‌وآمد به خوزستان، خرمای استعمران این منطقه از ایران را خریداری و صادرات‌ مجدد می‌کنند. به گفته وی، تجار پاکستانی حتی به کرمان نیز رفت‌وآمد کرده و خرمای شاهانی این منطقه را از کف بازار جمع می‌کنند.

زرگرزاده یادآور شد که در حال حاضر پاکستان، بازارهای بیش از ۳۰ ساله خرمای ایران در جهان را تصاحب کرده و آنطور که در رفت‌وآمدهای مقامات دولتی این کشور به ایران دیده می‌شود، به دنبال تهاتر خرما با ایران هستند. این صادرکننده خرما تاکید کرد که امسال به طور قطع، پاکستان بازار صادراتی خرمای ایران را بیش از سال‌های گذشته در اختیار خواهد گرفت.

پاکستان در سال‌های اخیر با بسیاری از کشورهای واردکننده خرما، توافقات اقتصادی با محوریت تجارت ترجیحی برقرار کرده و همین موضوع باعث شده بخش مهمی از بازار تجارت خرما به این کشور برسد.

در کنار خرما، پسته ایرانی نیز رقیب جدیدی پیدا کرده و ایالات متحده آمریکا در این زمینه به شدت فعال شده است. به گفته مجید بازیان نایب‌رئیس اتحادیه صادرکنندگان خشکبار، حجم تولید پسته ایران طی سال ۱۳۹۷ بشدت کاهش یافت و میزان برداشت و آنچه که به بازار داخل عرضه شد، بیش از ۵۰ هزار تن نبود و با پیاده‌سازی مقررات رفع تعهد ارزی، صادرکنندگان از عرضه بین‌المللی این میزان تولیدات باز ماندند.

وی با بیان اینکه در این سال و با غیبت ایران، پسته آمریکا بخش عمده‌ای از بازار صادراتی کشور را از آن خود کرد، افزود: تولید سالانه پسته در ایالات متحده به ۵۵۰ هزار تن رسیده‌ است و بازارهای خواهان پسته هیچ‌گاه منتظر نمی‌ماند تا پسته ایران را دریافت کند و با کوچک‌ترین وقفه در تجارت این محصول، دیگر کشورها محصولاتشان را جایگزین پسته و سایر فرآورده‌های خشکبار ایران می‌کنند.

بازیان افزود: طی سال ۱۳۹۸، صادرکنندگان پسته از ایران مجبور شدند برای بازگشت به بازارهای صادراتی، هر تن از این محصول را به قیمت ۵۰۰۰ دلار عرضه کنند در حالی که طی سال۱۳۹۵، نرخ صادرات پسته ایران حدود ۱۰ هزار دلار در هر تن بود. میزان صادرات پسته ایران طی سال ۱۳۹۵ در حدود ۱۳۸ هزار تن و به ارزش ۱.۲ میلیارد دلار بود در حالی که در سال ۱۳۹۹، به‌رغم صادرات ۲۰۳ هزار تن پسته، ارزآوری این محصول رقمی حدود ۱.۳ میلیارد دلار بیشتر نبود.