افزایش نرخ ارز در معاملات یک هفته گذشته در حالی اتفاق افتاده که انتظار می‌رفت با اقدامات دولت سیزدهم و بانک مرکزی همچون افزایش معاملات در بازار متشکل ارزی و افزایش عرضه حواله‌های ارزی در سامانه نیما، قیمت‌ها در بازار ارز مسیر کاهشی به خود بگیرد.

بازار متشکل ارزی که وظیفه کشف قیمت ارز را بر عهده دارد یکی از بازارهای مهم در تعیین نرخ ارز در کشور بوده و در دولت سیزدهم با توجه به اهمیت کنترل نرخ ارز، معاملات در این بازار عمق بیشتری یافته است. به این صورت که به گفته رییس‌کل بانک مرکزی از ابتدای امسال تاکنون ۱.۳ میلیارد دلار معاملات در این بازار انجام شده که در مقایسه با دوره مشابه سال گذشته ۳.۷ برابر شده است. عمده عرضه ارز در این بازار به گفته رییس‌کل بانک مرکزی توسط صادرکنندگان انجام شده است که نشان می‌دهد صادرکنندگان به عنوان یکی از مهمترین مجاری تامین ارز خرد مورد نیاز کشور، در این زمینه به خوبی عمل کرده‌اند.

رشد ۳.۷ برابری معاملات همچنین این موضوع را یادآور می‌شود که کمبود ارز باعث نوسان قیمت در روزهای اخیر نیست و متهم را باید جایی دیگر جست‌وجو کرد.

از سوی دیگر حجم عرضه حواله‌ها در سامانه نیما نیز روندی صعودی دارد که نشان‌دهنده ورود کافی ارز از سوی صادرکنندگان و تامین همه نیازهای ارزی واردکنندگان است. اکنون به‌طور میانگین، روزانه بیش از ۱۰۰ میلیون دلار در بازار رسمی نیما معامله می‌شود که حدود ۷۰ درصد بیشتر از مدت مشابه سال گذشته است.

این تحولات مثبت در عرضه ارز که حاکی از پیشی گرفتن عرضه نسبت به تقاضاست، هم‌زمان شد با رشد قیمت ارز در روزهای اخیر که جای تامل دارد. در روزهای اخیر شاهد اعلام قیمت‌هایی برای نرخ ارز در بازار فردایی و آزاد هستیم که با واقعیت‌های بازار همخوانی ندارد.

نگاهی دقیق‌تر به وضعیت عوامل تاثیرگذار در قیمت ارز نشان می‌دهد که رد پای این قیمت‌سازی‌ها را باید در خارج از مرزها و در بازار فردایی کشورهای همسایه جست‌وجو کرد که توسط فضای مجازی پوشش داده می‌شود.

سایه بازارهای فردایی هرات و سیلمانیه بر بازار ارز

نقش بازار سلیمانیه و هرات در تعیین کاذب و هیجانی نرخ دلار در کشور به تحریم ایران و عدم امکان مبادلات دلار از کانال‌ بانک‌های خارجی در سال‌های گذشته باز می‌گردد. در سال‌های گذشته با توجه به حجم معاملات ایران در امارات و سهولتی که در ورود ارز از کانال صرافی‌های این کشور وجود داشت، برای سال‌ها نرخ حواله درهم و میزان عرضه و تقاضا در صرافی‌های این کشور در معاملات ارزی ایران اثرگذار بود.

اما در سال‌های اخیر با توجه به محدودیت‌های نقل و انتقال ارز از طریق دوبی، بازارهای عراق و افغانستان به دلیل حجم بالای مبادلات تجاری با ایران تا حد زیادی جایگزین دوبی شدند. برخی بازرگانان و صادرکنندگان ایرانی درآمد ارزی خود را به حساب‌ بانک‌های هرات و سلیمانیه واریز کرده و از این طریق واردات کالا انجام می‌شود.

براساس گزارش ایرنا، دلالان در بازار ارز به منظور کسب سود بیشتر براساس قیمت فردایی یا همان بازار سلیمانه و هرات، نرخ ارز را اعلام می‌کنند، این در حالی است که افراد معاملات خود را با ریال انجام می‌دهند و بدین ترتیب قیمت‌های کاذب شکل می‌گیرد.

با توجه به شواهد و همچنین تاکید مقام نخست بانک مرکزی مبنی بر اینکه مشکلی در تامین ارز در کشور وجود ندارد و این بانک برنامه‌ریزی لازم برای ایجاد تعامل بین صادرکنندگان و واردکنندگان برای عرضه ارز را انجام داده است، در روزهای آینده شاهد توقف رشد قیمت ارز خواهیم بود و توصیه می‌شود که افراد برای سرمایه‌گذاری در این بازار تحت تاثیر هیجانات و جریان‌سازی دلالان قرار نگیرند.

همچنین نظرسنجی‌ها نشان می‌دهد که این روزها اقبال مردم برای سرمایه‌گذاری در بازار ارز به دلیل ریسک بالا کاهش قابل توجهی داشته است و افراد ترجیح می‌دهند در مشاغل خرد و کوچک، مسکن و بانک سرمایه‌گذاری کنند، اما برخی تحت تاثیر جوسازی‌ها برای خرید ارز به سراغ بازار غیر رسمی می‌روند.