در ۴ سال اخیر، درست از زمانی که موضوع رفع تعهد ارزی و الزام صادرکنندگان برای بازگشت ارز حاصل از صادرات آن هم به روش‌های محدود و ناشدنی مطرح شد، نقد و گلایه‌ها نیز شروع شد، گلایه‌هایی که نه از سوی صادرکنندگان خرد و غیررسمی بلکه از سوی آنهایی که شناسنامه‌دار بودند و اسم و رسم‌دار، مطرح شد اما بی‌نتیجه ماند. فعالان اقتصادی در تمام این سال‌ها از سیاست دولت و بانک مرکزی انتقاد داشتند و معتقد بودند این روش باعث افت صادرات می‌شود که همان هم شد! بسیاری از صادرکنندگان عطای کار را لقایش بخشیدند و یا کلا از صادرات پا پس کشیدند و یا میزان فروش محصولات خود به دنیا را کم کردند. این در حالی است که به گفته فعالان اقتصادی در دو سه سال اخیر آنطور که باید و شاید شاهد تعامل دستگاه‌های ذی‌ربط در حوزه تجارت نبودیم و دیدگاه نظرات تخصصی بخش خصوصی در اجرای تصمیمات نیز مورد بهره‌برداری قرار نمی‌گرفت.

حالا با روی کار آمدن دولت سیزدهم، تعامل سازنده و موثری بین نهادهای مختلف اقتصادی ایجاد شده که نتیجه آن قطعا در میان مدت و بلند مدت مشهود خواهد بود. یکی از مصادیق این تعامل ارزنده ایجاد کمیته مشترک بانک مرکزی با وزارت صمت در خصوص چالش‌های صادرکنندگان است که هماهنگی سیاست‌های ارزی و تجاری کشور و همچنین هدایت ارز حاصل از صادرات به سمت چرخه تجاری و تولیدی کشور از مهم‌ترین اهداف آن است. به دنبال این امر، بانک مرکزی و وزارت صمت در اولین گام و به منظور تحقق این اهداف، دو موضوع «واردات اعتباری در سامانه نیما» و «رفع محدودیت کالاهای وارداتی در رویه واردات در مقابل صادرات خود» را به تصویب رساندند که به گفته فعالان اقتصادی می‌تواند سرآغازی برای رشد دوباره صادرات و افزایش ارزآوری کشور باشد. ضمن اینکه کمیته مشترک صمت و بانک مرکزی به زودی اقدامات اجرایی را آغاز خواهد کرد که امیدواریم با هماهنگی حداکثری با بخش خصوصی باشد و تصمیمی بدون مشورت این سربازان خط مقدم جنگ اقتصادی اتخاذ نشود.

در همین باره سیدرضا فاطمی امین وزیر صمت درخصوص کمیته مشترک بانک مرکزی و این وزارتخانه اظهار کرد: کارگروه مشترکی با بانک مرکزی ایجاد کردیم که برخی موارد منطقی در خصوص صادرکنندگان را اصلاح کنیم. ممکن است قیمت پایه صادراتی درست درج نشده است یا مبلغ ناچیزی تعهد ارزی وجود دارد که برای چنین مواردی تفاهم کلی ارائه دادیم و مقرر شد با تشکیل کمیته مشترکی بین ما و بانک مرکزی چالش‌های ارزی صادرکنندگان کشور را برطرف کنیم. این موارد بررسی و آماده تصمیم‌گیری نهایی و اجراست. وزیر صمت گفت: امیدوارم به زودی بتوانیم متعهدان ارزی که مشکلشان منطقی است و تعهد ارزی با مبالغ خرد دارند را رفع تعهد ارزی کنیم.

صادرات تسهیل می‌شود

علیرضا پیمان پاک رئیس سازمان توسعه تجارت نیز به کمیته اقدام ارزی که چند سال پیش تشکیل شده بود اشاره کرد و افزود: این کمیته ذیل کمیسیون ماه ۲ مصوبه سران قوا درخصوص رفع تعهد ارزی شکل گرفت اما روش کار درستی نداشت.

وی اظهار کرد: در این چندماهی که از آغاز به کار دولت سیزدهم می‌گذرد با بررسی هایی که داشتیم متوجه شدیم این کمیته بررسی موردی را در دستور کار خود دارد؛ بنابراین در وزارت صمت جلساتی را با بانک مرکزی برگزار کردیم که دو هدف کلی و مهم داشت. نخست اینکه برای تعداد قابل توجهی از صادرکنندگان که به دلیل تغییر قوانین و مشکلات موجود، دچار مشکلات ارزی بودند تعیین تکلیف و مشکلاتی مانند عدم قیمت‌گذاری صحیح پایه صادراتی، فروش ریالی، تغییر یک شبه قوانین و ... رفع شود.

پیمان پاک تصریح کرد: در این میان برخی ارز نیاورده بودند و برخی هم دچار این چالش‌ها بودند که ناشی از تصمیمات دولت بود و ما فقط برای این گروه دوم راهکارهایی طراحی کردیم و مقرر شد که در این کمیته تعیین تکلیف شوند. ضمن اینکه حتی برخی صادرکنندگان از سال ۹۷ تا کنون دچار مشکل هستند و کارت بازرگانی آنها تعلیق است.

معاون وزیر صمت ادامه داد: نکته دیگر این است که ما در این کمیته مشترک راهکارها را به گونه‌ای خلاقانه و نوآورانه طراحی کنیم که باعث ایجاد انگیزه برای صادرکنندگان شود تا هم صادرات داشته باشند و هم ارز را به چرخه اقتصاد کشور بازگردانند.

وی گفت: یکی از مباحث اصلی کمیته مشترک با بانک مرکزی این موضوع تعهد ارزی است اما مسائل دیگر مانند مباحث رمزارزها و استفاده از سامانه‌های مرتبط آن،‌ تنوع بخشی به روش‌های بازگشت ارز صادراتی، تسهیل برگشت ارز حاصل از صادرات، واردات اعتباری در سامانه نیما و حتی مسائل بین‌المللی مانند ایجاد بانک‌های مشترک و کانال‌های مالی جدید با کشورهای هدف در دستور کار کمیته مشترک وزارت صمت و بانک مرکزی قرار دارد.

رئیس سازمان توسعه تجارت با بیان اینکه کمیته مشترک صمت و بانک مرکزی چندین مصوبه داشته تصریح کرد: ما نیز در سازمان مباحث اجرایی آن را دنبال کردیم که انشالله در هفته آینده اجرایی خواهد شد.

به گفته پیمان پاک، برگشت ارز صادراتی یکی از حوزه های اصلی تجارت خارجی است که نیازمند آیین نامه‌های اجرایی و راهکارهای پویاست.

وی ادامه داد: نکته مهم در این کمیته مشترک این است که وزارت صمت و بانک مرکزی تعامل خوبی برقرار کرده‌اند و نکته بعدی اینکه از بخش خصوصی نیز کمک می‌گیریم تا خروجی این کمیته قابلیت اجرا داشته باشد و یک طرفه نباشد که انشالله جزو خروجی های موثر حوزه صمت نیز خواهد بود.

معاون وزیر صمت همچنین از استقبال خوب صادرکنندگان و بخش خصوصی از این کمیته مشترک خبر داد و گفت: از هفته آینده اقدامات اجرایی آن را آغاز خواهیم کرد.

پیمان پاک با تاکید براینکه رویکرد بانک مرکزی در دوره جدید مثبت بوده است، اظهار کرد: هرچند در دوره های قبل هم فشارهایی تحمیل شده و چالش هایی وجود داشت که در حال حاضر تجارب گذشته به کمک دوره جدید آمده است؛ اما به طور کلی در ۳ ماه اخیر مشکلی با بانک مرکزی نداشتیم و شاهد همراهی خوبی بودیم.