غلامحسین شافعی در آخرین نشست هیات نمایندگان اتاق بازرگانی ایران، اظهار کرد: احتمال توافق یا عدم توافق هسته‌ای و جنگ روسیه با اوکراین از جمله وقایعی است که در روزهای اخیر در صدر اخبار قرار گرفته است که پیامدهای متعددی برای اقتصاد ایران خواهد داشت.

وی افزود: جنگ روسیه با اوکراین پارادایم فکری برخی از کشورهای درگیر در توافق را درگیر کرده که امیدواریم مسئولان کشور با درک شرایط جدید مجموع سیاست‌هایی را به سرعت اتخاذ کنند که مانع آن شود که ایران از بازیگر اصلی تبدیل به زمین بازی دیگران شود.

رئیس اتاق بازرگانی ایران در ادامه تصریح کرد: طی سال‌های اخیر به دلیل فشار تحریم و تنگنای مالی دولت که ناشی از بحران کرونا بود و همچنین ضعف مدیریت اقتصادی کشور در طول سال‌های گذشته عموما اقدامات معطوف به بقای اقتصادی کشور بوده نه تحول در آن.

شافعی بیان کرد: در صورت نهایی شدن توافق برجام و رفع تحریم‌ها و محدودیت‌های تحمیل شده بر اقتصاد کشور شایسته است که رویکرد مدیریت اقتصاد به سمت اقتصاد توسعه‌ای حرکت کند که این موضوع غایب بزرگ اقتصاد در طول سال‌های گذشته بوده است.

شافعی همچنین بیان کرد: بیم آن می رود که که فرصت پیش‌ آمده مشابه دوره قبلی برجام موقت باشد، بنابراین بخش خصوصی پیشنهادهایی برای بازه زمانی کوتاه مدت و میان مدت دارد.

وی افزود: در بازه زمانی کوتاه مدت موضوع مدیریت منابع ارزی بسیار مهم است. آزادسازی منابع بلوکه شده و فرصت فروش نفت با قیمت‌های بالا، منابع ارزی قابل ملاحظه‌ای نسبت به سال‌های اخیر در دست مدیران کشور قرار می‌دهد.

رئیس اتاق بازرگانی ایران با تاکید بر لزوم مدیریت مناسب در این زمینه گفت: یک خطای راهبردی این است که شاهد افزایش واردات کالاهای لوکس و قاچاق و پیگیری سیاست‌های عوام گرایانه باشیم که باعث رونق بی‌کیفیت و موقتی در اقتصاد ایجاد شود.

شافعی تصریح ‌کرد: کاهش موقت نرخ ارز به کمتر از نرخ‌هایی که رقابت‌پذیری اقتصاد ملی را کاهش دهد اگرچه رفاه کوتاه مدت را به دنبال دارد اما به جریان شدید فرار سرمایه از کشور و کاهش صادرات غیرنفتی دامن خواهد زد.

وی ادامه داد: تامین پایدار کالاهای اساسی و نهاده‌های تولید موضوع بعدی است. جنگ روسیه و اوکراین به دلیل درگیر شدن بازیگران مهمی مثل اتحادیه اروپا، آمریکا و روسیه پیامدهای قابل ملاحظه‌ای بر رشد اقتصادی جهان، افزایش قیمت کالاها، کاهش تولید کالاها و بروز چالش در تامین جهانی دارد.

شافعی ادامه داد: دولت باید با کمک بخش خصوصی نسبت به تامین نیازهای پایدار و یافتن شرکای جدید اقدام کند چراکه چشم انداز توقف این جنگ در هاله‌ای از ابهام است.

رئیس اتاق بازرگانی ایران متذکر شد: در میان مدت نیز با توجه به گشایش‌های احتمالی توافق برجام، انتطار می‌رود یک رویکرد توسعه‌محور مبتنی بر برنامه و کار کارشناسی در دستور کار دولت قرار گیرد.

وی افزود: اقتصاد ایران در چند دهه اخیر به ویژه در ۱۰ سال اخیر با تورم بسیار بالا، رکود اقتصادی، اشتغالزایی بسیار کم و بی‌کیفیت و گسترش فقر و نابرابری مواجه بوده است و معمولا سیاست‌گذاری اقتصادی با اتخاذ سیاست های مسکن‌گونه علاج ریشه ای مشکلات را به آینده موکول کرده است.

شافعی تصریح کرد: اتاق ایران توصیه می‌کند دولت با آسیب شناسی از تکرار اشتباهات گذشته اجتناب کند. بخش خصوصی بر ثبات‌بخشی بر اقتصاد از طریق مهار تورم و جلوگیری از نوسانات شدید بازار ارز و ثبات اقتصاد کلان که شرایط لازم برای رشد اقتصاد پایدار و مستمر است، تاکید دارد. بخش خصوصی برای حضور در اقتصاد به ویژه بخش های مولد به ثبات، امینت، قابل پیش‌بینی‌پذیر بودن سرمایه گذاری نیاز دارد.

وی اضافه کرد: بازگشت اعتماد به تولیدکنندگان و ایجاد فضای شفاف در اقتصاد از اولویت‌های مهم برای اصلاحات اقتصادی در ایران است. نظام قاعده گذاری با تاکید بر حمایت از سرمایه‌گذاری‌های غیرمولد، ریسک و هزینه‌های بالا و بازدهی اندک و دخالت گسترده دولت در قیمت گذاری باعث شده سرمایه‌های کشور به سمت فعالیت‌های نامولد، رانتی و توزیع مجدد برود. همچنین نظام پاداش‌دهی‌های جدی بر رشد اقتصاد و توسعه کشور نیز به غیرمولدها داده شده است.

شافعی افزود: دولت اگر این نظام قاعده‌گذاری و پاداش دهی حاکم بر اقتصاد کشور را اصلاح نکند هر سرمایه گذاری داخلی و خارجی که از ناحیه برجام بیاید نهایتا به سمت فعالیت‌های غیرمولد که سوددهی بیشتری دارد سوق داده می شود.

وی در ادامه بیان کرد: سازمان مناطق آزاد بعد از توافق برجام نقش جدی در توسعه کشور دارد. مناطق آزاد همواره یکی از ابزارهای مهم دولت ها برای توسعه تجارت و تقویت صادرات در کشورهای توسعه یافته بود. مقایسه عملکرد مناطق آزاد کشور در کشورهای موفق مثل تایوان، چین، ژاپن، کره و ... حاکی از کاستی‌های بسیار شدید مناطق آزاد ایران از بدو تاسیس تاکنون است.

شافعی تصریح کرد: منطق بنیادین شکل گیری مناطق آزاد ریشه در این واقعیت داشت که آزادسازی واردات برای کشورهای توسعه نیافته که سهم ناچیزی در بازارهای جهانی دارد می‌تواند تاثیر مخربی داشته باشد. مناطق آزاد شکل گرفت تا کشور را از مواهب تجارت بین الملل برخوردار سازد و از ظرفیت‌های تدلید داخل از حذف زودهنگام در این مسیر مخافظت کند.

رئیس اتاق بازرگانی ایران گفت: کارکرد مورد انتظار از احداث مناطق آزاد بهبود بهره روی، افزایش رقابت پذیری، ارتقای تکنولوژی و جذب دانش مورد نیاز برای تولید صنعتی و سرریز این دانش به واحدهای تولیدی مستقر در مناطق اصلی است.

شافعی افزود: تعیین و تدوین نقشه راه تولید در مناطق آزاد در قالب استراتژی کشور، بازتعریف نقش مناطق آزاد و به ویژه برای تولید صادرات محور، جذی سرمایه گذاری خارجی و انتقال فناوری های جدید، مکان یابی درست و استفاده از مطالعات فنی پیش از تاسیس مناطق آزاد، ایجاد تنوع در درآمدهای این مناطق و رفع وابستگی آنها ناشی از واردات خودروهای لوکس و عوارض وارداتی از کالاهای مصرفی و فروش اراضی، اصلاح و بروزرسانی قوانین جذب سرمایه خارجی و بیمه و مالیات، تقویت نظارت بر عملکرد مناطق و ازائه مستندات آماری از عملکرد ضروری است.

وی در پایان با انتقاد از نبود برنامه‌ برای تاسیس مناطق آزاد گفت: ایران کلا در حال تبدیل شدن به مناطق آزاد است اما مشخص نیست با چه زیرساختی این اتفاق رخ می‌دهد. باید مطالعات فنی و اقتصادی برای تاسیس این مناطق داشته باشیم.