دیروز آقای بشار اسد رئیس جمهور سوریه، به ایران سفر کرد و دیدار‌هایی را با رهبر انقلاب و رئیس جمهور کشورمان داشت. ششم اردیبهشت نیز، سردار نوعی‌اقدم فرمانده قرارگاه حضرت زینب (س)، در نشست توسعه مبادلات تجاری با محور سوریه گفت: فعالان اقتصادی می‌توانند در بخش‌های هتلداری، رستوران‌داری، ساخت‌وساز، بازیافت زباله، ایجاد خدمات نرم‌افزاری، انرژی‌های تجدیدپذیر، مونتاژ و صنعت پلاستیک، با تعرفه گمرکی صفر درصد کالای خود را به سوریه صادر کنند.

سوریه از اوایل بهمن سال ۱۳۸۹ با آغاز جنگ‌های داخلی و ظهور داعش، ویرانی‌های گسترده‌ای را شاهد بوده و اکنون بازسازی این کشور، مورد رقابت فعالان اقتصادی کشور‌های مختلف قرار گرفته است.

تراز تجاری ایران و سوریه، مثبت اما ناکافی

آخرین آمار گمرک نشان دهنده این است که تراز تجاری ایران در فروردین مثبت شده؛ آقای فرود عسگری معاون امور گمرکی گمرک ایران گفت: با توجه به صادرات سه میلیارد و ۶۹۹ میلیون دلاری و واردات دو میلیارد و ۸۲۴ میلیون دلاری در فروردین ۱۴۰۱، تراز تجاری کشور، مثبت ۸۷۵ میلیون دلار را نشان می‌دهد.

میزان تراز تجاری ایران و سوریه نیز، در ۷ ماه نخست سال ۱۴۰۰، با افزایش ۲۴ میلیون دلاری نسبت به مدت مشابه سال قبل آن، به حدود ۸۹ میلیون دلار به نفع ایران رسید؛ طی این مدت، ارزش صادرات کالای بدون نفت خام ایران به این کشور، ۱۰۶.۲ میلیون دلار و در مقابل، واردات کالایی ایران از این کشور ۱۷۶.۸ میلیون دلار بوده است.

تراز تجاری ایران و سوریه در سال ۹۹ به علت شیوع کرونا ۱۸ میلیون دلار کاهش یافته و از ۸۳ میلیون دلار هفت ماه نخست سال ۹۸، به ۶۵ میلیون دلار در این سال رسیده بود.

به گفته فعالان اقتصادی از جمله رئیس اتاق بازرگانی مشترک ایران و سوریه، ترکیه کشوری است که بازار سوریه را به شدت تحت تاثیر قرار داده و در رقابت اقتصادی بازسازی این کشور در حال پیشی گرفتن از بسیاری از کشورهای دیگر است.

صادرات ترکیه به سوریه طی ۹ ماه نخست ۲۰۲۱، برابر با ۱.۱۸ میلیارد دلار و واردات ترکیه از سوریه حدود ۹۹ میلیون دلار بوده که نسبت به مدت مشابه پارسال، صادرات ۴۳ درصد افزایش و واردات از سوریه ۱۵ درصد کاهش داشته است.

مقایسه عملکرد صادرات کالایی ترکیه و ایران نشان می‌دهد که ایران طی هفت ماهه نخست ۱۴۰۰ به طور متوسط، ماهانه ۱۵.۲ میلیون دلار و ترکیه به طور متوسط ماهانه ۱۳۱ میلیون دلار کالا به مقصد سوریه صادر کرده‌اند که رقم صادراتی ترکیه، ۸.۶ برابر رقم مشابه ایران است!

نبود مرز مشترک و فشارهای اقتصادی خارجی موانع توسعه تجارت با سوریه هستند

آقای کاشفی رئیس اتاق بازرگانی مشترک ایران و سوریه گفت: در گمرگات ترکیه آمار‌هایی برای صادرات به سوریه وجود دارد، اما عمدتا ارسال کالا از مسیر قاچاق اتفاق می‌افتد. در مورد کشور خودمان، در ۹ ماهه نخست پارسال، ۱۶۰ میلیون دلار کالا از ایران به سوریه صادر شده که نسبت به مدت مشابه پارسال با رشد ۹۰ درصدی همراه بوده؛ در دو سال آینده یکی از اهداف کشورمان تبادل اقتصادی با سوریه است، اما هنوز برای رسیدن به افق ۵۰۰ میلیون دلاری تبادل اقتصادی با این کشور، فاصله داریم.

به گفته آقای او، بعد از ایجاد آرامش در سوریه اقدامات زیر ساختی انجام داده ایم، اما هنوز در حوزه حمل و نقل و گشایش‌های بانکی ضعف‌هایی داریم. همچنین برای صادرات به سوریه باید ظرفیت و فشار‌های اقتصادی آمریکا و اروپا به این کشور را نیز در نظر بگیریم. تجارت با سوریه به دلیل نداشتن مرز و همسایگی با ایران، به اندازه تبادل با کشورهایی مانند عراق و افغانستان نیست.

صادرات محصولات ایرانی به سوریه از مرز عراق

آقای مهدی نجاتی نیا رایزن بازرگانی کشور‌های عربی گفت: به علت ناامنی در سوریه صادرات ایران در چند سال گذشته کاهش پیدا کرده؛ اما به دلیل اینکه عراق اجازه ترانزیت و عبور کالا‌های صادراتی ایران به سوریه را از مرز خود داده است، مشکل زمان رسیدن کالا به سوریه حل و صادرات کالا از ایران به سوریه با مزیت نسبی همراه می‌شود.

به گفته او، ایران فقط با سوریه تجارت آزاد دارد؛ در این نوع مبادله، تجارت کالا‌ها و خدمات بدون محدودیت‌هایی مانند مالیات و تعرفه صورت می‌گیرد. ایران در مصالح ساختمانی و پتروشیمی دارای مزیت نسبی است و کارخانه‌های ایرانی با ۳۰ درصد از ظرفیت خود، اقدام به تولید می‌کنند؛ بنابراین ایران برای صادرات به تمامی کشورها از جمله سوریه ظرفیت بالقوه دارد.

تجارت به سوریه مسیری برای افزایش تجارت با سایر کشورهاست

طبق آمار منتشر شده از سوی گمرک، عمده کالا‌های صادر شده به سوریه از سوی ایران، مربوط به صنایع مهندسی، قطعات و اجزا توربین، مواد غذایی و صنایع دارویی است.

به گفته آقای علیرضا پیمان پاک رئیس سازمان توسعه تجارت، باید به ازای صادرات ایران به سوریه، مقداری نیز به کشور ثالث صادر شود تا فرصتی برای تولیدکنندگان ایرانی باشدکه محصولات خود را از سوریه به سایر کشور‌ها هم صادر کنند.