هر سال، تیر ماه که می‌رسد، تب‌وتاب اصناف برای پرداخت مالیات درآمد و عملکرد سالیانه و بهار مالیات آغاز می‌شود و البته بحث‌ها و گلایه‌ها و اظهارنظرها درباره رقم مالیات و نحوه پرداخت آن برقرار می‌شود.

کارشناسان اقتصاد مالیات را داروی تلخی می‌دانند که به نفع جامعه و باعث سلامت دولت است.

مردم به عنوان پرداخت کننده مالیات انتظار دارند، آثار مالیات پرداختی خود را به طور ملموس ببینند، نه این که به انها گفته شود، مالیات همچون قطره‌ای در اقیانوس خزانه کشور گم می‌شود.

به عنوان مثال مدرسه‌ای‌ در خیابان ایران مهر که حدود 40 سال قبل ساخته شده و بر پیشانی آن نوشته شده این مدرسه از محل درآمد دو در هزار شهرداری ساخته شده و به آموزش و پرورش اهدا شده، هر کس این ساختمان را ببیند، متوجه می‌شود که عوارض پرداختی تبدیل به مدرسه ماندگار شده و فرزندان این کشور در آن درس می‌خوانند، لذا باید آثار عینی مالیات مردم هم مشاهده شود که مثلا ضمن اینکه امسال مؤدیان باید فرم اظهارنامه را به صورت الکترونیکی برای سازمان امور مالیاتی ارسال کنند. 

بیشترین بخشی که هر سال مسائلی را با خود به همراه می‌آورد، پرداخت مالیات اصناف است. اصنافی که 16 درصد از تولید ناخالص داخلی را به خود اختصاص می‌دهند اما نسبت بسیار کمتری از درآمد مالیاتی کشور را تامین می‌کنند. با توجه به نزدیک شدن فصل پرداخت مالیات نظر برخی اصناف را در مورد نحوه پرداخت مالیات جویا شدیم که در زیر می‌خوانید.

همان طور که قدم می‌زدم نگاهم به داخل مغازه فرش فروشی افتاد که مرد میانسالی نشسته و مشغول رفوی یک قالیچه است، وارد می‌شوم و از او درباره پرداخت مالیات می‌پرسم. آقای احمدآبادی می‌گوید: هر سال مامور مالیات می‌آید و رقمی را برای مالیات تعیین می‌کند و ما آن رقم را می‌پردازیم.

او اضافه می‌کند: البته این شیوه چندان حساب و کتابی ندارد، چون گاهی اوقات مأموران مالیاتی با مودیان طرح دوستی می‌ریزند و با بیان این که رقم مالیات شما خیلی بالاست به آنها پیشنهاد می‌دهند که در قبال دریافت مبلغی به طور غیرقانونی،‌ مالیات کمتری برای آنها محاسبه و تعیین کنند و این کار درست نیست،اصلا شاید یکی از دلایلی که برخی مالیات نمی‌دهند همین است که مردم نمی‌دانند که این پول به جیب چه کسی و به چه مصرفی می‌رسد.

آقای محسنی که جوانی 32 ساله و فروشنده مواد غذایی است، در این باره می‌گوید: ما هر سال به اجبار مالیات می‌دهیم،‌ اصلاً  با این وضعیت اقتصادی و کاهش ارزش پول چرا باید مالیات داد؟ ممکن است امسال درآمد من در مقایسه با 2 سال پیش بیشتر شده باشد اما هزینه‌هایم چند برابر افزایش داشته و این طور مالیات گرفتن عادلانه نیست؛‌ البته جای بحث و توجیه کردن آقای مغازه‌دار نبود.

در حین صحبت مرد میانسالی که در مغازه در حال خرید بود، وارد بحث شد و گفت: ما که کارمند هستیم و حقوق ثابت داریم اصلا قبل از اینکه حقوقمان را بگیریم مالیاتش را از آن کم می‌کنند در حالی که خیلی از کارخانه‌داران و افراد ثروتمند با درآمدهای دور از ذهن به هر دری می‌زنند تا مالیات ندهند؛ این انصاف نیست!

وارد مغازه دیگری می شوم،  پر است از تابلوفرش‌های کوچک و بزرگی که هرکدام زیبایی خاص خود را دارند و قیمت بعضیهاشان چند برابر حقوق یک کارمند ساده است.

جالب این است که صاحب مغازه در پاسخ به سوال خبرنگار،‌ اصلاً درباره اینکه رقم مالیاتی که می‌پردازد کم یا زیاد است حرفی به میان نیاورد و گفت: مالیات ما هر سال به صورت توافقی تعیین می‌شود و ما هم آن را می‌پردازیم. البته این طور که شنیده‌ام ظاهراً از امسال باید اظهارنامه را به صورت اینترنتی تکمیل و ارسال کنیم.

او در مورد اینکه آیا مالیاتی که می‌پردازد با درآمدش تناسب دارد، گفت: مالیات صنف ما چون به صورت توافقی است هر سال درصد مشخصی به رقم سال قبل اضافه می‌شود و ما هم آن را می‌دهیم و مشکلی از این بابت نداریم.

در همین لحظه آقای هوشمند که از هم‌صنف‌های او است، وارد مغازه شد و در تکمیل صحبت همکارش گفت: ما هم هر سال اظهارنامه را ارسال می‌کنیم اما من هنوز برگ قطعی پرداخت مالیات سال 90 را نگرفته‌ام. یکی از مشکلات این است که هر سال فردی که به عنوان ممیز مالیاتی می‌فرستند،‌ تغییر می‌کند و تا با فضای کار آشنا شود زمان می‌برد و مشکل دیگر این است که مراحل اداری پرداخت مالیات کمی زمانبر است و درخواست ما این است که فکری کنند که مؤدیان به خاطر گرفتن یک برگه این‌قدر اذیت نشوند.

در این میان بعضی اصناف هم به پرداخت مالیات به طور علی‌الرأس اشاره کردند و گفتند: ما به دلیل بعضی مشکلات امکان ثبت کامل همه معاملات را نداریم بنابراین ممیز مالیاتی، دفاتر حساب‌های ما را معتبر نمی‌داند و مالیات را با توجه یک برآورد کلی از درآمد ما که معمولاً هم صحیح نیست، تعیین می‌کند اما واقعیت این است که درآمد ما با توجه به شرایط اقتصادی نسبت به سا‌ل‌های قبل کاهش دارد.

جالب است. به هر مغازه‌دار که می‌رسی از دادن مالیات شکایت می‌کند و کارمند هم به همین ترتیب. آن یکی می‌گوید نباید مالیات بدهم و دیگری هم نگرفتن مالیات از ثروتمندان را پیش می‌کشد. به سختی در میان مالیات دهندگان کسی پیدا می‌شود که از دادن مالیات ناراضی نباشد. همین پدیده نشان می‌دهد فرهنگ پرداخت مالیات هنوز در بین مردم به وجود نیامده است.

شاید دلیل برخی از اظهارات مردم عدم اطلاع رسانی از سوی روابط عمومی سازمان امور مالیاتی یا همان «اداره توسعه فرهنگ مالیاتی» باشد که متاسفانه هر روز حلقه ارتباط بین سازمان و مردم که همان رسانه‌ها هستند را تنگ‌تر می‌کنند و قطعا زمانی که اظهارنظر رسمی در این موارد از سوی سازمان متولی انجام نشود فضا برای طرح شایعات و اظهارات غیرکارشناسی باز می‌شود.

امسال  مجموع درآمد مالیاتی کشور 55 هزار و 557 میلیارد تومان پیش‌بینی شده در حالی که درآمد محقق شده مالیاتی سال گذشته 40 هزار میلیارد تومان بود.

با وجود کاهش درآمدهای نفتی در سال گذشته و امسال به نظر میرسد باید ضمن شفاف سازی و ایجاد انگیزه برای پرداخت مالیات و همچنین رفع نواقص موجود در قوانین مرتبط زمینه را برای افزایش درآمدهای مالیاتی دولت در سا‌ل‌های آینده آماده کرد.