بر اساس آمار اعلام شده از سوی تشکل‌های تولیدی، در شرایط عادی روزانه ۱۲۰۰ تا ۱۵۰۰ تن مرغ در تهران مصرف می‌شود که طی هفته‌های اخیر با اصلاح نظام یارانه و افزایش قیمت‌ها، این میزان مصرف به کمتر از هزار تن رسیده است. پس از آنکه دولت قیمت مرغ را به طور رسمی ۵۹ هزار و ۸۰۰ تومان در هر کیلو اعلام کرد، به دلیل کاهش چشمگیر خرید مرغ از سوی مردم، بسیاری از فروشنده‌ها ناچار به عرضه مرغ با کمتر از نرخ مصوب شدند.

دلایل عرضه مرغ با کمتر از نرخ مصوب

در این بین مسوولان ستاد تنظیم بازار بر این باورند که عرضه گوشت مرغ با کمتر از نرخ مصوب به دلیل فراوانی این محصول در بازار است که آن هم ناشی از خریدهای زیاد مردم طی چند هفته پیش از اصلاح یارانه‌ها است و بسیاری از مردم قبل از حذف ارز ترجیحی و افزایش قیمت‌‌ها، مرغ مورد نیاز خود را با قیمت قبلی خریداری کرده‌‌‌اند. بنابراین طبیعی است زمانی که عرضه کالایی مثل مرغ در بازار بیشتر از تقاضای آن است، با وجود نرخ تعیین‌شده، قیمت‌‌‌ها نیز کاهش پیدا می‌کند. درواقع با توجه به اینکه پس از خروج مرغ از کشتار، روزانه باید تا بعد از ظهر مشتری خود را پیدا کند، اگر مرغ‌‌‌های قابل عرضه تمام نشود، قیمت این محصول آنقدر کاهش می‌‌‌یابد تا سرانجام خریداری پیدا کند.

اما علاوه بر مازاد تولید و عرضه مرغ، یکی دیگر از دلایلی که موجب کاهش خرید مردم شده، تبلیغات منفی در فضای مجازی برای پرهیز از خرید این کالا برای ارزانی بیشتر است. هرچند طبیعی است که مردم به افزایش قیمت مرغ و سایر کالاهای اساسی واکنش نشان دهند و با تصور اینکه با نخریدن آنها قیمت‌ها کاهش می‌‌‌یابد، دست از خرید بکشند. یکی دیگر از علل کاهش خرید مرغ، جدا‌ از قدرت پایین مالی و اجتناب از خرید، آن است که بسیاری از شهروندان پیش از حذف ارز ترجیحی و افزایش قیمت‌‌ها مرغ مورد نیاز خود را با قیمت قبلی خریداری کرده‌‌اند و اکنون به دلیل عدم نیاز، خرید آنها کمتر شده و میزان سفارش‌ها حتی به یک‌سوم قبل رسیده است.

شرایط دشوار تولید

در چنین شرایطی براساس اعلام اتحادیه سراسری مرغداران گوشتی، کاهش تقاضا و افزایش تولید از علل پایین بودن نرخ مرغ زنده و گوشت مرغ است که با تداوم آن مرغداران متضرر خواهند شد و درواقع تداوم این روند ضربه به تولید ملی است. زیرا هم‌اکنون براساس مولفه‌های تولید و نرخ تورم، نرخ تمام شده مرغ زنده در هر کیلوگرم ۲۰ درصد افزایش یافته است. در عین حال هزینه‌های تولید از جمله نهاده‌های ذرت و سویا، جوجه یک‌روزه گوشتی، دارو، واکسن و دستمزد کارگری افزایش یافته است. بر این اساس بدیهی است که این وضعیت شرایط سختی را برای تولیدکنندگان به وجود آورده است. در همین رابطه مدیرعامل اتحادیه مرغداران گوشتی کشور ضمن تایید این موضوع هشدار می‌دهد: مازاد تولید مرغ اجازه نمی‌دهد قیمت مرغ در بازار به قیمت تمام شده آن برسد و اگر قیمت مرغ واقعی نشود، بسیاری از تولیدکنندگان از چرخه تولید خارج خواهند شد.

حبیب اسدالله‌نژاد با بیان اینکه افزایش تولید تا حدودی باعث کاهش قیمت مرغ در بازار شده‌‌ است، می‌گوید: قیمت فروش مرغ زنده در بازار کیلویی ۲۸ هزار تومان است و این در حالی است که قیمت تمام شده مرغ زنده برای مرغداران، به کیلویی بیش از ۴۵ هزار تومان می‌رسد. اگر قیمت مرغ زنده واقعی و براساس قیمت تمام شده نباشد، ممکن است بسیاری از تولیدکنندگان زیان کنند و از چرخه تولید خارج شوند. وی ادامه می‌دهد: موضوعی که بارها در مکاتبات خود به وزارت جهاد کشاورزی اعلام کردیم، این بود که همزمان با اصلاح نظام یارانه‌‌‌ای و پیش‌بینی وضعیت بازار، باید قیمت مرغ پلکانی بالا برود و میزان تولید متناسب با حجم تقاضا کاهش یابد که متاسفانه این درخواست مورد توجه واقع نشد و وزارت جهاد کشاورزی نه تنها تولید را کاهش نداد، بلکه دولت برای کنترل بازار، واردات و افزایش تولید را رقم زد.

قیمت مرغ همچنان کمتر از نرخ مصوب

همچنین رئیس انجمن‌‌ پرورش‌دهندگان مرغ گوشتی با اعلام اینکه با توجه به ازدیاد عرضه در برابر تقاضا، مرغ حدود ۱۵ هزار تومان کمتر از نرخ مصوب در بازار عرضه می‌شود؛ می‌گوید: با توجه به کاهش تقاضا در برابر عرضه، قیمت مرغ همچنان کمتر از نرخ مصوب است و قیمت هر کیلو مرغ در عمده‌فروشی ۳۷ تا ۴۰ هزار تومان و در خرده‌فروشی ۴۵ هزار تومان است. براساس اظهارات محمد یوسفی، با توجه به حجم مرغ دپوشده در واحدهای مرغداری، پشتیبانی امور دام باید نسبت به جمع‌آوری مرغ مازاد از سطح بازار سرعت عمل بیشتری داشته باشد؛ چرا که با وجود‌‌ جمع‌آوری روزانه هزار تن مرغ، قیمت همچنان کمتر از نرخ مصوب است. به گفته رئیس انجمن پرورش‌دهندگان مرغ گوشتی، با توجه به میزان جوجه‌ریزی ماه‌های فروردین و اردیبهشت، هم‌اکنون روزانه بیش از ۷ هزار تن مرغ در سطح کشور عرضه می‌شود که این میزان مازاد بر نیاز کشور است.

مرغ مازاد روی دست واحدهای صنفی

در این میان رئیس اتحادیه پرنده و ماهی نیز می‌گوید: روزانه ۱۵۰۰ تا ۱۶۰۰ تن مرغ در تهران و ۷ هزار تن مرغ در سطح کشور توزیع می‌شود. با توجه به اینکه نرخ مصوب بیشتر از توان و قدرت خرید مردم است، همین امر موجب شده نیمی از بار مرغ در میدان بهمن بماند. این روند همچنان ادامه خواهد داشت تا درنهایت روی یک نرخ ثابت بماند. بر اساس اظهارات یوسف خانی، با توجه به شرایط مساعد تولید و عدم کمبود در تامین و عرضه مرغ، این محصول در تمام واحدهای صنفی سطح شهر موجود و مقدار آن به حدی زیاد است که روی دست واحدهای صنفی مانده است.

چالش تامین نهاده‌های دامی

اما مشکل در فروش، تنها بخشی از مشکلات فعالان این صنف است. درواقع تولیدکنندگان با چالش‌های دیگری دست و پنجه نرم می‌کنند که از آن جمله می‌توان به تامین نهاده‌های دامی اشاره کرد. بر اساس اعلام تشکل‌های صنفی نهاده‌های موردنیاز بسیاری از واحدهای مرغداری که بهمن و اسفند سال گذشته جوجه‌ریزی کرده‌‌ بودند، هنوز تامین نشده است و مرغداران از دولت طلب دارند. با وجود اینکه شرکت پشتیبانی امور دام و برخی دیگر از شرکت‌‌های فعال در این بخش پول نهاده‌ها را دریافت کرده‌اند، ولی هنوز نهاده ماه‌های قبل را به مرغداران تحویل نداده‌اند.

بنابراین در چنین شرایطی مرغداران برای تامین نهاده‌های مورد نیاز خود به‌شدت دچار مشکل هستند. در این بین برخی از مرغداران مجبور شده‌‌‌اند مرغ‌‌‌های ۴۰ روزه‌‌ خود را با وزن کمتر از ۲ کیلوگرم به بازار عرضه کنند. البته نهاده در بازار آزاد هم بسیار کم است و واردکنندگان نهاده‌ها را در اختیار بخش تولید قرار نمی‌دهند. ضمن اینکه خرید از بازار آزاد نیازمند نقدینگی زیاد است که مرغداران در شرایط فعلی نقدینگی کافی در اختیار ندارند. بنابراین فعالان این صنف هشدار می‌دهند: در شرایط کنونی اگر وزارت جهاد کشاورزی با درایت بیشتری عمل نکند، ممکن است واحدهای مرغداری خرد یکی پس از دیگری تعطیل شوند و تولید دچار چالش شود.

توقف تولید مرغ تا سه ماه آینده

بر اساس این گزارش، درپی این هشدارها و انتقادات، وزارت جهاد کشاورزی نیز نسبت به وضعیت کنونی و آینده تولید مرغ در کشور ابراز نگرانی کرده است. به‌طوری که طی روزهای اخیر وزیر جهاد کشاورزی در جلسه غیرعلنی مجلس با حضور وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی و رئیس کل بانک مرکزی با اشاره به چالش‌های تامین نهاده‌های دامی تاکید کرده است که این وزارتخانه برای تامین نهاده‌های دامی کشور و خرید گندم، نیاز به ۴۰ تا۵۰ هزار میلیارد تومان منابع دارد. وزیر جهاد کشاورزی همچنین در این جلسه هشدار داده است اگر این منابع تا دو‌، سه ماه دیگر تامین نشود، مرغ تولید نخواهد شد.

وضعیت صادرات مرغ

در چنین وضعیتی اخیرا از سوی اتحادیه سراسری تعاونی‌‌های کشاورزی پرورش‌دهندگان مرغ گوشتی اعلام شد که پس از حذف ارز ترجیحی و پرداخت یارانه به مردم و به دنبال کاهش شدید فروش مرغ، صادرات ایران محدود به عراق و افغانستان است که ایران همان بازارها را هم از دست داده و کشورهای دیگر جایگزین ایران شده‌‌‌اند. به طوری که افغانستان میزان ناچیزی مرغ از ایران می‌‌خرد و نیاز خود را از آرژانتین و برزیل تامین می‌کند و عراق نیز بیشتر مرغ و تخم‌‌مرغ خود را از ترکیه تامین می‌کند و روی صادرات پر از چالش ایران حساب نمی‌کند.

با این حال اتحادیه سراسری مرغداران گوشتی، ضمن تکذیب این خبر، از صادرات مرغ خبر داد و گفت: اکنون جوجه‌ریزی طبق روال انجام می‌شود و هیچ مشکلی در تامین گوشت مرغ موردنیاز کشور وجود ندارد. به‌طوری که بخشی از مرغ مازاد تولیدی توسط شرکت پشتیبانی امور دام خریداری و ذخیره‌‌‌سازی و بخش دیگر روانه بازارهای صادراتی می‌شود. همچنین صادرات گوشت مرغ به دلیل وجود بازارهای صادراتی در حال انجام است و هیچ مشکلی وجود ندارد.

آنچه مسلم است؛ امروز گرانی بیداد می‌کند، قیمت‌‌ها سر به فلک کشیده و کالاهای اساسی در سفره مردم کمتر شده است و نبود نظارت جدی از سوی دولت صدای اعتراض مردم را درآورده است. اغلب خانوارها در وضعیت سختی به سر می‌‌برند و بهبود این وضعیت چاره‌اندیشی جدی و فوری می‌‌‌طلبد. چرا که اگر اوضاع به همین صورت ادامه یابد، بسیاری از واحدهای پروتئینی خُرد و واحدهای تولیدی کوچک به دلیل افزایش قیمت‌ها ناگزیر به تعطیلی خواهند شد.