بانک جهانی در گزارشی به بررسی میزان کارآمدی دولت‌ها در کشورهای مختلف جهان پرداخته است.

بانک جهانی، شاخص کارآمدی (اثربخشی) دولت Government Effectiveness را اینگونه تعریف کرده است: اثربخشی دولت در ارائه کیفیت خدمات عمومی، کیفیت خدمات مدنی و درجه استقلال آن از فشارهای سیاسی، کیفیت تدوین سیاست‌ها و میزان اعتبار و تعهد دولت به اجرای سیاست‌ها.

شاخص کارآمدی (اثربخشی) دولت Government Effectiveness زیرمجموعه گزارش جامعی است که بانک جهانی تحت عنوان شاخص‌های حکمرانی جهانی Worldwide Governance Indicators تهیه می‌کند.

بانک جهانی، شاخص‌های حکمرانی جهانی را برای بیش از ۲۰۰ کشور و منطقه در دوره ۱۹۹۶-۲۰۲۰ تهیه کرده است. برای تهیه این گزارش، زیرشاخص‌های زیر لحاظ می‌شود:

مسئولیت‌پذیری دولت
ثبات سیاسی و عدم وجود خشونت / تروریسم
کارآمدی یا اثربخشی دولت
کیفیت نظارتی
حکمرانی قانون
کنترل فساد
بانک جهانی اطلاعات شاخص‌های فوق را از بیش از ۳۰ منبع موجود گردآوری و خلاصه می‌کند که نظرات و تجربیات شهروندان، کارآفرینان و کارشناسان بخش دولتی، خصوصی و NGO ها است.

بانک جهانی اطلاعات موردنیاز را از چهار منبع اصلی زیر گردآوری می‌کند:

نظرسنجی از خانوارها و شرکت‌ها
مؤسسات ارائه دهنده اطلاعات تجاری تجاری
سازمان‌های غیردولتی
سازمان‌های بخش عمومی
این گزارش میزان کارآمدی هر دولت را بر پایه شاخص‌هایی از منفی ۲.۵ تا مثبت ۲.۵ سنجیده است که هر چه نمره دولتی در این زمینه بیشتر باشد نشان‌دهنده کارآمدی بیشتر دولت مربوطه است.

*پایین‌ترین رکورد کارآمدی دولت‌های ایران از سال ۱۹۹۶ به دولت دوازدهم رسید

بانک جهانی کارآمدی دولت‌های گذشته ایران از سال ۱۹۹۶ (۱۳۷۵) تا ۲۰۲۰ (۱۳۹۹) را بررسی کرده که کمترین نمره از آن دولت دوازدهم در سال ۲۰۲۰ شده است.

نمره کارآمدی دولت دوازدهم در سال ۲۰۲۰ (۱۳۹۹) نزدیک به منفی ۱ تعیین‌شده است که کمترین نمره ثبت‌شده برای همه دولت‌های ایران از سال ۱۹۹۶ (۱۳۷۵) به این سمت است. پیش از آن کمترین نمره کارآمدی مربوط به سال ۲۰۱۳ (۱۳۹۲) با منفی ۰.۷ بوده است.

در حالی رکورد ناکارآمدی در دولت گذشته طی سال ۲۰۲۰ شکسته شده است که در سال‌های پیش از آن نیز عملکرد این دولت افت‌وخیز شدیدی داشته است. در جریان سال‌های ۲۰۱۴ و ۲۰۱۵ یعنی دو سال اول فعالیت دولت یازدهم شاهد بهبود وضعیت کارآمدی دولت ایران بوده‌ایم به‌طوری‌که نمره کارآمدی این دولت از منفی ۰.۷ در سال ۲۰۱۳ به منفی ۰.۴ در سال ۲۰۱۴ و منفی ۰.۲ در سال ۲۰۱۵ ارتقاء یافته است.

اما در دو سال بعد یعنی سال‌های ۲۰۱۶ و ۲۰۱۷ شاهد درجا زدن دولت گذشته به لحاظ کارآمدی و ثابت ماندن نمره منفی ۰.۲ برای این دولت بوده‌ایم.

از سال ۲۰۱۸ (۱۳۹۷) روند سقوط کارآمدی دولت گذشته آغاز شده است. در سال ۲۰۱۸ نمره کارآمدی این دولت به منفی ۰.۴ و در سال ۲۰۱۹ به منفی ۰.۶ و در سال ۲۰۲۰ به منفی ۱ کاهش یافته است.

*سقوط ۲۷ پله‌ای دولت دوازدهم در رده‌بندی کارآمدی دولت‌ها

در رده‌بندی جهانی دولت‌ها نیز شاهد سقوط رتبه دولت قبل به لحاظ کارآمدی بوده‌ایم. در سال ۲۰۱۳ که دولت یازدهم فعالیت خود را آغاز کرد ایران از نظر کارآمدی دولت رتبه ۱۵۱ جهان را در اختیار داشت اما در سال ۲۰۲۰ یعنی در یک سال مانده به پایان فعالیت دولت گذشته رتبه کارآمدی دولت ایران ۱۷۸ اعلام شده است که سقوط ۲۷ پله‌ای را نشان می‌دهد.

*سنگاپور کارآمدترین دولت جهان در سال ۲۰۲۰ شناخته شد

بر اساس این گزارش، سنگاپور کارآمدترین دولت در سال ۲۰۲۰ را داشته است و نمره کارآمدی دولت سنگاپور در این سال ۲.۳۳ واحد تعیین‌شده است. سوئیس با نمره ۲.۰۲ و فنلاند با نمره ۱.۹۴ واحد به ترتیب رتبه‌های دوم و سوم را از این نظر به خود اختصاص داده‌اند. نروژ، دانمارک، هلند، لوکزامبورگ، آندورا، لیختنشتاین، و سوئیس نیز در رتبه‌های چهارم تا دهم از این نظر قرار گرفته‌اند.

سودان جنوبی با نمره منفی ۲.۳۴ در جایگاه ۲۰۹ و به عنوان ناکارآمدترین دولت شناخته شده است.