بعد از وقوع جنگ روسیه و اوکراین، اتحادیه اروپا با اعمال تحریم‌هایی بر صنعت نفت و گاز روسیه، وارد جنگ اقتصادی با این کشور شد، روس‌ها نیز در واکنش به این اقدام اتحادیه اروپا، جریان صادرات گاز به کشورهای اروپایی را محدود کرد تا با توجه به وابستگی اتحادیه اروپا به گاز خود، آنها را تحت فشار بگذارد.

مناقشه گازی روسیه و اروپا یک فرصت بی‌نظیر را مقابل ایران قرار داده است تا با استفاده از ظرفیت گاز مازاد روسیه، در مسیر تبدیل شدن به هاب گازی منطقه قدم بردارد و یا موجب تقویت صادرات گازوئیل و مازوت مصرفی در نیروگاه‌ها شود.

* نیاز به هیچ سرمایه‌گذاری برای انتقال گاز روسیه به ایران نیست

محمدصادق جوکار، رئیس موسسه مطالعات بین‌المللی انرژی، با اشاره به جنگ روسیه و اوکراین و محدودیت صادراتی گاز این کشور به اروپا می‌گوید: روس‌ها هم‌اکنون طبق آمارهای مختلف، با 75 تا 95 میلیارد مترمکعب گاز در دسترس روبه‌رو هستند که قبلاً یا به اروپا صادر می‌کردند یا برنامه صادراتی داشتند، برای نمونه نورداستریم-2 را می‌خواستند افتتاح کنند که باید یکی دو سال پیش اجرایی می‌شد و نورداستریم-1 که هم‌اکنون با کمتر از 40 درصد ظرفیت خود (55 میلیارد مترمکعب گاز در سال) کار می‌کند، در عمل برای یک ظرفیت 75 تا 95 میلیارد مترمکعبی گاز روسیه، بازاری وجود ندارد.

وی توضیح داد: این فرصتی کلیدی برای جمهوری اسلامی است تا این گاز را از عملیاتی‌ترین مسیر ممکن از ترکمنستان و با برعکس کردن خط لوله CAC که در گذشته گاز ترکمنستان را به روسیه وصل می‌کرد و هم‌اکنون از ظرفیت 30 تا 50 میلیارد مترمکعبی انتقال آن از ترکمنستان تنها 5.5 میلیارد مترمکعب آن فعال است، استفاده کند. نکته مهم‌تر دیگر اینکه ما هم دو خط لوله داریم که از ترکمنستان با ظرفیت نهایی 20 میلیارد مترمکعب می‌تواند گاز را تحویل بگیرد.

بدین ترتیب در حال حاضر زیرساخت کافی برای واردات گاز روسیه به میزان 20 میلیارد متر مکعب در سال وجود دارد و برای خرید گاز ارزان روس‌ها نیازی به سرمایه‌گذاری برای احداث خط لوله نیست.

همچنین باید توجه داشت که در حال حاضر روس‌ها با گاز مازاد زیادی مواجه هستند و این موضوع موجب می‌شود حاضر باشند به قیمت پایین‌تری گاز خود را صادر کنند، اتفاقی که به صورت مشابه در حوزه صادرات نفت روسیه نفت رقم خورد و نفت این کشور با تخفیف‌های 20 -30 دلاری صادر میشد.

* واردات گاز روسیه و صادرات آن با قیمت بالاتر در بلندمدت سود بیشتری دارد

طبق گفته جلیل سالاری، مدیرعامل شرکت ملی پالایش و پخش فرآورده‌های نفتی، سال گذشته روزانه 25 میلیون لیتر گازوئیل و 16 میلیون لیتر مازوت در نیروگاه‌ها مصرف شد. در حال حاضر طبق آمار بورس انرژی، قیمت هر لیتر گازوئیل 0.78 دلار و قیمت هر لیتر مازوت 0.47 دلار است.

طبق محاسبات اگر هر متر مکعب گاز روسیه با قیمت فعلی صادرات گاز ایران به ترکیه یعنی 0.25 دلار وارد شده و جایگزین گازوئیل و مازوت در نیروگاه‌ها شود، ایران می‌تواند با صادرات سوخت مایع، سالانه 6 میلیارد دلار «سود» کسب کند.

البته به اعتقاد کارشناسان در بلندمدت بهترین سناریو برای ایران جهت واردات گاز روسیه، صادرات آن به قیمت بالاتر به کشورهای همسایه است، موضوعی که مزایای سیاسی و اقتصادی آن بیش از 6 میلیارد دلار خواهد بود. جایگزینی گاز با سوخت مایع در نیروگاه‌‎ها نیز به شرطی مطلوب است که درآمدهای آن صرف بهینه‌سازی مصرف گاز و ظرفیت‌سازی جهت صادرات گاز ایران شود.