بعد از وقوع جنگ روسیه و اوکراین، اتحادیه اروپا با اعمال تحریم‌هایی بر صنعت نفت و گاز روسیه، وارد جنگ اقتصادی با این کشور شد، روس‌ها نیز در واکنش به این اقدام اتحادیه اروپا، جریان صادرات گاز به کشورهای اروپایی را محدود کرد تا با توجه به وابستگی اتحادیه اروپا به گاز خود، آنها را تحت فشار بگذارد.

*مزیت 6 میلیارد دلاری ایران در تجارت با گاز روسیه

مناقشه گازی روسیه و اروپا یک فرصت بی‌نظیر را مقابل ایران قرار داده است تا با استفاده از ظرفیت گاز مازاد روسیه، در مسیر تبدیل شدن به هاب گازی منطقه قدم بردارد و یا موجب تقویت صادرات گازوئیل و مازوت مصرفی در نیروگاه‌ها شود.

به اعتقاد کارشناسان، بهترین سناریو در بلندمدت برای ایران جهت واردات گاز روسیه، صادرات آن به قیمت بالاتر به کشورهای همسایه است؛ موضوعی که مزایای اقتصادی آن بیش از 6 میلیارد دلار خواهد بود.

*تجارت گاز تنها صادرات گاز نیست

با وجود مزایای واردات گاز ارزان روسیه برای ایران، یک سوال اساسی این است که چرا ایران به عنوان دومین دارنده منابع گازی دنیا باید گاز کشور دیگری را خریداری کند و تبدیل به واردکننده شود؟

برخلاف تصور عموم مردم، تجارت گاز تنها صادرات گاز نیست و مسیر تبدیل شدن به هاب گازی منطقه فقط با صادرات گاز محقق نمی‌شود، بلکه مجموعه‌ای از صادرات، واردات، سوآپ و ترانزیت گاز را شامل شده، به‌ گونه‌ای که منافع کشور را به صورت حداکثری تامین کند.

*تجربه روسیه و آمریکا در واردات گاز از کشورهای مختلف

در حال حاضر روسیه به عنوان «بزرگترین دارنده و صادرکننده گاز» و آمریکا به عنوان «بزرگترین تولیدکننده گاز» دنیا نیز با توجه به موقعیت جغرافیایی خود، اقدام به واردات گاز از سایر کشورها و کسب بیشترین مزیت از تجارت گاز هستند.

طبق گزارش موسسه بریتیش پترولیوم BP، روسیه در سال 2021 به میزان 4.6 میلیارد متر مکعب گاز از قزاقستان و 10.5 میلیارد متر مکعب گاز از ترکمنستان از طریق خط لوله وارد کرده است.

همچنین آمریکا نیز در سال 2021 به میزان 0.6 میلیارد متر مکعب گاز LNG از ترینیدا و توباگو و به میزان 75.9 میلیارد متر مکعب گاز از کانادا از طریق خط لوله وارد کرده است.

در سال‌های گذشته نیز ایران برای تامین گاز استان‌های شمالی از کشور ترکمنستان با قیمت‌های پایین واردات داشته بود، تا بدین صورت ناچار به انتقال گاز خود از جنوب به شمال کشور نشده و گاز خود را با قیمت‌های بالا به همسایگان غربی خود صادر کند.

بررسی وضعیت تجارت گاز کشورهای مختلف نشان می‌دهد که اتفاقا آن دسته از کشورهایی در حوزه تجارت گاز حرفی برای گفتن دارند که دیدشان به این حوزه تنها صادرات گاز نبوده و به دنبال منافع حداکثری اقتصادی و سیاسی خود با مجموعه‌ای از صادرات، واردات، سوآپ و ترانزیت گاز بوده‌اند که از جمله این کشورها به روسیه و آمریکا اشاره شد.