گوشت قرمز یک ماده غذایی غنی از مواد مغذی است که منبع مهمی از پروتئین کامل با تمام اسیدهای آمینه ضروری، آهن، روی، سلنیوم و ویتامین B به ویژه ویتامین B۱۲ در رژیم غذایی انسانی به شمار می‌رود. گوشت قرمز در حالی یکی از اصلی‌ترین مواد خوراکی برای بدن انسان محسوب می‌شود که رشد قیمت آن طی سال‌های اخیر منجر به کاهش مصرف این ماده غذایی گران شده است.

نیاز سالانه کشور به گوشت قرمز بین ۹۰۰ هزار تن تا یک میلیون تن است که اکنون حدود ۸۰۰ تا ۸۵۰ هزار تن گوشت قرمز در داخل کشور تولید و نزدیک ۱۰۰ هزار تن آن از محل واردات تامین می‌شود که بخش عمده این مصرف در گوشت گوسفندی و گوساله است.

رتبه هفتم ایران در تولید گوشت گوسفندی

بر اساس آخرین آمار سازمان فائو، ایالت متحده امریکا، برزیل، اتحادیه اروپا، چین، هند، آرژانتین، مکزیک و استرالیا، هشت تولیدکننده برتر گوشت گوساله و کشورهای چین، استرالیا، نیوزیلند، الجزایر، ایرلند، هند و ایران به ترتیب برترین تولیدکنندگان گوشت گوسفندی در دنیا به شمار می‌روند. ایران با تولید بیش از ۲۷۰ هزار تن گوشت گوسفندی هفتمین رتبه جهانی را در این بخش داراست.

آمارها نشان می‌دهد ایرانی‌ها در یک سال گذشته به‌ طور میانگین ماهانه ۵۰ هزار تن گوشت قرمز مصرف کرده‌اند که این آمار برایندی از وضع عرضه ماهانه گوشت قرمز در کشتارگاه‌های کشور است به این ترتیب سرانه مصرف ماهانه گوشت قرمز برای هر ایرانی ۶۰۰ گرم برآورد شده است.

طبق آمارهای موجود، عرضه گوشت قرمز در کشتارگاه‌های رسمی از ۲۵.۱ هزار تن در اردیبهشت‌ماه سال ۹۸ به ۵۰.۸ هزار تن در اردیبهشت‌ماه سال ۱۴۰۱ رسیده که رشد بیش از ۲ برابری را بیانگر است.

سرانه مصرف گوشت قرمز ایرانیان در دهه ۹۰ نصف شد

وضعیت فعلی نشان می‌دهد که از یک سو سرانه مصرف گوشت قرمز ایرانیان از دهه ۹۰ تاکنون نصف شده و از سوی دیگر کشتار دام مولد در حال افزایش است.

علت کاهش مصرف گوشت قرمز قطعا گرانی آن بوده است. در دولت گذشته قیمت گوشت قرمز از حدود ۳۰ هزار تومان به ۱۳۸ هزار تومان افزایش یافت که حدود ۳۵۰ درصد گرانی را نشان می‌دهد و اقشار کم‌درآمد به ناچار آن را از سفره خود کم کردند.

خشکسالی، کمبود خوراک دام و افزایش هزینه پرورش دام باعث شده تا فعالان این صنعت اعلام کنند که با این روند کشتار احتمال از بین رفتن نسل دام مولد وجود دارد و در آینده کشور با بحران تامین گوشت قرمز روبرو خواهد شد به‌طوری‌که برخی مسئولان دولتی پیش از این هشدار داده بودند کشتار دام مولد ۱۱درصد بیشتر از حد مجاز برآورد می‌شود.

بررسی روند تغییرات ماهانه عرضه گوشت قرمز در اردیبهشت‌ماه ۶ سال اخیر نشان می‌دهد عرضه گوشت قرمز در کشتارگاه‌ها از ۳۶.۵ هزار تن در اردیبهشت‌ماه ۹۶ به ۳۵.۵ هزار تن در اردیبهشت سال ۹۷ رسیده است، اما در اردیبهشت سال ۹۸ این میزان عرضه به کمترین حد خود یعنی ۲۵.۱ هزار تن رسید و در اردیبهشت‌ماه سال ۹۹ به ۳۰.۸ هزار تن و در اردیبهشت سال۱۴۰۰ به ۴۵.۸ هزار تن افزایش یافت.

۷.۲ کیلوگرم گوشت قرمز میانگین سرانه مصرف سالانه هر ایرانی

مرکز آمار ایران روایت می‌کند میانگین عرضه گوشت قرمز در اردیبهشت‌ماه امسال به رقم ۵۰.۸ هزار تن رسیده است؛ البته بخشی از گوشت قرمز عرضه شده در کشتارگاه‌ها صادر می‌شود و در مقابل گوشت قرمز تازه یا منجمد وارد می‌شود و اگر مبنای محاسبه را عرضه گوشت قرمز کشتارگاه‌ها در نظر بگیریم و فرض بر این باشد که همه گوشت عرضه شده در داخل کشور مصرف می‌شود، میانگین سرانه مصرف سالانه هر ایرانی در ۱۲ ماه منتهی به اردیبهشت ماه امسال به ۷.۲ کیلوگرم گوشت قرمز می‌رسد.

تازه‌ترین گزارش مرکز آمار نشان می‌دهد در اردیبهشت‌ماه امسال وزن گوشت قرمز عرضه شده انواع دام‌های ذبح شده در کشتارگاه‌های رسمی به ۵۰ هزار و ۷۶۱ تن رسیده که سهم گوشت گاو و گوساله بیشتر از سایر دام‌ها بوده است؛ به‌گونه‌ای که گوشت گاو و گوساله با ۲۵ هزار و ۳۹۵ تن ۴۹.۸ درصد وزن کل گوشت قرمز را به خود اختصاص داده و سهم گوشت گوسفند و بره ۲۱ هزار و ۳۳۱ تن (معادل ۴۲درصد) بز و بزغاله ۳ هزار و ۱۴۱ تن برابر با ۶.۲ درصد و سایر انواع دام با ۹۹۴ تن معادل ۲ درصد بوده است.

رشد ۱۱ درصدی عرضه گوشت قرمز در اردیبهشت‌ماه

طبق این گزارش در اردیبهشت‌ماه امسال ۱۱ درصد بیشتر از اردیبهشت پارسال گوشت قرمز از طریق کشتارگاه‌های رسمی عرضه شده با این تفاوت که مقدار عرضه گوشت گوسفند و بره ۳۰ درصد، بز و بزغاله ۱۰درصد و گاومیش و بچه گاومیش ۱۸درصد رشد داشته و در مقابل عرضه گوشت گاو و گوساله یک درصد و شتر و بچه شتر ۸ درصد کم شده است.

یکی از مسئولان وقت دفتر کشاورزی مرکز آمار ایران در خردادماه سال ۱۳۹۸ مصرف سرانه گوشت قرمز هر ایرانی را ۶ کیلوگرم در سال برآورد و اعلام کرده بود بررسی زمانی سرانه مصرف گوشت قرمز نشان می‌دهد مصرف این محصول کاهشی بوده و از ۸.۷ کیلوگرم در سال ۹۰ به ۶ کیلوگرم در سال ۹۶ رسیده که با افزایش بهای گوشت قرمز، مصرف‌کنندگان ایرانی به دنبال کالای جایگزین ازجمله گوشت مرغ رفته‌اند.

مسعود رسولی دبیر انجمن صنعت بسته‌بندی گوشت و مواد پروتئینی نیز چند روز گذشته از کاهش مصرف سرانه گوشت ایرانیان در امسال نسبت به سال گذشته خبر داد و بر اساس مرکز آمار ایران سرانه مصرف گوشت قرمز در سال را ۴ کیلوگرم برآورد کرده است، اما واقعیت این است که اکنون سرانه مصرف به ۳ کیلوگرم رسیده که نگران‌کننده است.

به گفته این مقام صنفی، استاندارد جهانی مصرف گوشت قرمز برای هر نفر در روز ۱۰۰ گرم گوشت (ماهانه سه کیلوگرم) است با آمار فعلی فاصله‌ای بسیار زیاد داریم.

مرکز آمار ایران در دی‌ماه سال ۱۴۰۰ اعلام کرد: سرانه مصرف گوشت قرمز، ماهی و میگو در یک دهه اخیر روندی کاهشی داشته و در مقابل سرانه مصرف گوشت پرندگان افزایش یافته است که بخشی از تغییر الگوی مصرف خانوارها ناشی از قیمت و البته واردات گوشت مرغ بوده به‌گونه‌ای که سرانه مصرف گوشت دام از ۱۳ کیلوگرم در سال ۹۰ عملاً نصف و حتی کمتر از نصف شده است و اکنون به کمتر از ۶ کیلوگرم در سال رسیده درحالی‌که سرانه مصرف گوشت پرندگان از ۳۱ کیلوگرم در سال ۹۰ به بیش از ۴۰ کیلوگرم در پایان سال ۱۴۰۰ رسیده است.

این در حالی است که مردم نقاط مختلف جهان، سالانه به طور متوسط ۳۴ کیلوگرم انواع گوشت شامل گاو، گوسفند و خوک مصرف می‌کنند به طوری که با استفاده از آمارهای موجود از کشورهای عضو اتحادیه اروپا و ۴۲ کشور جهان، استرالیا، امریکا، آرژانتین و برزیل به ترتیب با ۹۰/۲، ۹۰، ۸۶/۶ و ۷۸ کیلوگرم، بیشترین مصرف سرانه‌ سالانه‌ انواع گوشت را به خود اختصاص داده‌اند.

همچنین اکنون آرژانتین بالاترین سرانه مصرف گوشت گاو و گوساله را در دنیا دارد و هر فرد آرژانتینی سالانه حدود ۳۹.۹ کیلوگرم گوشت مصرف می‌کند، سرانه مصرف گوشت در ۲۷ کشور اتحادیه اروپا و چین به ترتیب حدود ۳۵.۵ و ۳۰.۴ کیلوگرم است و قزاقستان با ۸.۵ کیلوگرم بالاترین سرانه مصرف گوشت گوسفندی در دنیا را دارد.

آرژانتین در حالی کماکان بالاترین سرانه مصرف گوشت در دنیا را دارد که روند مصرف گوشت در این کشور طی یک سال گذشته و به دلیل تورم کاهش چشمگیری داشته است؛ هر فرد آرژانتینی در سال گذشته به طور میانگین سالانه ۵۱ کیلوگرم گوشت مصرف می‌کرده است.

بر اساس گزارش سازمان غذا و کشاورزی ملل متحد (فائو)، بین سال‌های ۱۹۹۰ تا ۲۰۰۹ مصرف جهانی گوشت تقریباً ۶۰ درصد و سرانه مصرف تقریباً ۲۵ درصد افزایش یافته است و انتظار می‌رود مصرف گوشت تا سال ۲۰۲۲ نزدیک به ۱.۷ درصد افزایش یابد.

کاهش ۵۰ درصدی سرانه مصرف گوشت ایرانیان در دهه ۹۰ در شرایطی رخ‌داده که نرخ هر کیلوگرم گوشت قرمز در این دهه ۱۲ برابر رشد و میزان سرانه درآمد ایرانیان ۳۳ درصد کاهش یافته است.

بر اساس تازه‌ترین برآوردها مرکز آمار؛ قیمت هر کیلوگرم گوشت گوسفندی در اردیبهشت امسال به طور میانگین بیش از ۱۷۰ هزار تومان بوده که نسبت به اردیبهشت سال گذشته ۲۳.۸ درصد رشد داشته و هر یک کیلوگرم گوشت گوساله هم با رشدی ۳۲.۳ درصدی به رقم ۱۶۶ هزار تن رسیده است.

افزون بر خشکسالی، قیمت تمام‌شده پرورش دام به‌ویژه دام مولد افزایش یافته و دامداران چاره کار را در کشتار دام‌ها می‌دانند. آمارهای رسمی نشان می‌دهد شاخص قیمت تولیدکننده محصولات گاوداری‌های صنعتی در سال گذشته (تورم تولید) به ۵۹درصد رسیده که در تمام فصل‌های سالی که گذشت نرخ تورم تولید در گاوداری‌های صنعتی ایران روندی صعودی را تجربه کرده به‌نحوی‌که در تابستان ۱۴۰۰ این نرخ به ۸۲.۴درصد رسید.

دولت برای جلوگیری از روند کشتار دام‌های مولد باید جلوی رشد هزینه تولید و پرورش دام را بگیرد زیرا به گفته مرکز آمار ایران در سال گذشته هزینه پرورش و نگهداری گاو تلیسه غیر باردار ۵۱.۱ درصد، گاو شیری ۴۶.۷ درصد، گاو نرداشتی ۵۲.۵ درصد، گوساله پرواری ۵۷.۶ درصد، گاو حذفی شیری ۶۸.۴ درصد، گوساله نر زیر ۴ ماه ۲۴.۲ درصد و هزینه تولید شیر در دامداری‌های صنعتی ۶۱.۸ درصد رشد کرده است.