اجرای دور جدید تحریم‌‌‌‌های اروپا علیه روسیه فشار‌‌‌ها برای تامین انرژی قاره‌سبز را افزایش داده است. در تازه‌‌‌ترین دور تحریم‌ها، اروپا واردات زغال‌سنگ از روسیه را در ماه جاری ممنوع کرد؛ مساله‌‌‌‌ای که سبب افزایش تنش‌‌‌ها در بازار زغال‌سنگ شد و بهای آن را برای بار سوم از اول سال میلادی جاری وارد کانال صعودی کرد. همچنین آغاز فصل سرما و افزایش تنش‌ها به سبب جنگ اوکراین و روسیه سبب شده است تا تقاضا برای زغال‌سنگ در کشورهای مختلف افزایش پیدا کند. این عامل موجب شد تا کشورهای عمده صادرکننده زغال‌سنگ بر صادرات این کانی ممنوعیت‌هایی وضع کنند.

افزایش بهای گاز به‌‌‌دلیل تشدید تنش‌‌‌ها بین اروپا و روسیه و تحریم اتحادیه اروپا در خصوص ممنوعیت واردات زغال‌‌‌سنگ از روسیه در ماه جاری این عنصر را به یکی از کانی‌های محبوب در دنیا تبدیل کرده است. طبق گزارش آژانس بین‌‌‌المللی انرژی، مصرف زغال‌سنگ در اروپا تا بیش از 7‌درصد در سال 2022 افزایش داشته است. همچنین این آژانس انتظار دارد مصرف جهانی زغال‌سنگ با 7/ 0‌درصد افزایش سالانه، به 8میلیارد تن برسد.

این میزان به رکورد ثبت‌شده در سال 2013 بسیار نزدیک است. تقاضای بالا برای این کانی در قاره سبز موجب واردات زغال‌‌‌سنگ دریایی از آفریقای‌جنوبی، اندونزی و حتی استرالیا که صادرات را ممنوع کرده، شده است. همچنین پیش‌بینی می‌شود تقاضا برای زغال‌سنگ در هند، دومین مصرف‌‌‌‌کننده این عنصر در دنیا پس از چین، تا پایان سال میلادی جاری حداقل 10‌درصد افزایش یابد؛ چرا که اقتصاد این کشور در حال توسعه است و مصرف برق نیز به‌‌‌صورت مداوم بیشتر می‌شود. بهای کانی سیاه دوباره در حال اوج‌‌‌گیری است. از ابتدای ماه میلادی جاری تاکنون قیمت زغال‌سنگ رشد 80درصدی را تجربه کرده است. روز گذشته نیز بهای این کانی با افزایش 22دلاری نسبت به هفته گذشته به 422دلار به ازای هر تن برای ناحیه پرمصرف آسیا رسید.

چرا زغال‌‌‌سنگ گران شد؟

به گزارش موسسه SMM خرید و فروش زغال‌سنگ اخیرا بیش از 4‌درصد رشد داشته است. یکی از عوامل این افزایش، اجرای تحریم‌‌‌های جدید اتحادیه اروپا بر واردات از طرف روسیه است. خبرها حکایت از آن دارد که در ماه آوریل 2022 اتحادیه اروپا به‌طور رسمی نهمین دوره تحریم‌‌‌ها علیه روسیه از جمله ممنوعیت 120روزه خرید زغال‌سنگ را تصویب کرد که از 10اوت اجرا شد. زلنیسکی، رئیس‌جمهور اوکراین، روسیه را عامل این گرانی می‌داند. وی در کنفرانس صنایع انرژی در نروژ عنوان کرد، روسیه از این مساله برای ایجاد ترس اقتصادی استفاده می‌کند. وی همچنین گفت، این کشور با به‌‌‌وجود آوردن بحران قیمتی و ایجاد فقر و ضعیف کردن اروپا قصد تشدید فشار بر اتحادیه اروپا را دارد. پیش‌بینی می‌شود که قیمت زغال‌‌‌سنگ از ماه اوت تا ماه سپتامبر روندی صعودی را آغاز کند، سپس به دلیل مازاد تولید دوره‌‌‌ای به قیمت ثابتی برسد. با این حال، کسری عرضه حجیم حدود ۳۱میلیون و ۷۳۰‌هزار تنی در ماه دسامبر در فصل زمستان سال‌جاری به وجود خواهد آمد که تا آن زمان، زغال‌‌‌سنگ افزایش قیمت قابل‌توجهی را به همراه خواهد داشت.

شتاب افزایش تولید و تقاضا

واهمه از کمبود زغال‌‌‌سنگ رشد تقاضا برای این کانی سیاه را افزایش داده است. طبق گزارش آژانس بین‌‌‌الملی انرژی نیز مصرف زغال‌سنگ در سال 2023 افزایش پیدا خواهد کرد. وزارت زغال‌‌‌سنگ هند نیز در ۲۷ ژوئیه گزارش داد که به منظور پاسخگویی به تقاضای داخلی برای زغال‌‌‌سنگ کک‌‌‌شو، دولت هند برنامه افزایش تولید کک زغال‌سنگ را دنبال می‌کند که هدف آن تولید ۱۴۰میلیون تن زغال‌‌‌سنگ تا سال ۲۰۳۰ است. رسانه‌‌‌های هند گزارش دادند که انجمن مدیریت فولاد هند حدود ۸۰‌هزار تن زغال‌‌‌سنگ ‌‌‌کک‌‌‌شو از روسیه سفارش داده است که انتظار می‌رود ظرف چند هفته آینده به بندری در شرق هند برسد. دولت قزاقستان نیز برنامه‌‌‌هایی را برای جلوگیری از افزایش قیمت زغال‌‌‌سنگ برای مصرف داخلی این کشور دنبال می‌کند. پیش‌بینی می‌شود این کشور در سال‌جاری، حدود ۹میلیون و ۶۰۰‌هزار تن زغال‌‌‌سنگ مصرف کند که از این میزان، 2میلیون و ۶۰۰‌هزار تن در بخش آب و برق مصرف خواهد شد و 7میلیون تن دیگر نیز در بازار به فروش می‌‌‌رسد.

علاوه‌‌‌براین، استرالیا تعرفه‌‌‌های زغال‌سنگ را برای محدود کردن صادرات افزایش داد. دولت چین نیز برای تشویق واردات زغال‌‌‌سنگ تعرفه‌‌‌های صفر را اعمال کرد؛ چرا که با وجود تشدید بحران مصرق برق در این کشور، کارخانه‌‌‌ها به مصرف زغال‌‌‌سنگ روی آورده‌اند. موج گرمای شدید در نواحی مرکزی چین موجب شد تا به سبب کاهش فشار بر شبکه برق این منطقه، برق صنایع قطع شود. همچنین در برخی مناطق به‌‌‌دلیل گرمای شدید و استفاده بیشتر از تهویه، مصرف برق افزایش یافته است. به همین دلیل به گفته مقامات موج گرمای اخیر، اتکای چین به افزایش مصرف و تولید زغال‌‌‌سنگ را تقویت می‌کند. اتحادیه اروپا نیز به دنبال پرکردن شکاف ایجادشده در واردات زغال‌‌‌سنگ است. با در نظر گرفتن همه این موارد باید اذعان کرد که کمبود عرضه جهانی زغال‌‌‌سنگ تشدید شده است.

افزایش سود استرالیا برخلاف اندونزی

بررسی آمار و ارقام نشان می‌دهد که معادن زغال‌سنگ استرالیا، از افزایش تقاضای اروپا برای زغال‌سنگ‌‌‌ سود زیادی کسب کرده‌‌‌اند. میانگین قیمت زغال‌سنگ در این معادن 400دلار به ازای هر تن است که نسبت به سال گذشته افزایش قابل‌توجهی داشته است. البته بررسی‌ها نشان می‌دهد که اندونزی، بزرگ‌ترین صادر‌کننده زغال‌سنگ در دنیا، با وجود تحولات اخیر این افزایش قیمت را تجربه نکرده است. دلیل اصلی این مساله وابستگی اندونزی به دو مشتری عمده خود، یعنی چین و هند، است. مشتریان دیگر زغال‌سنگ این کشور ژاپن و کره‌جنوبی هستند که در مقایسه با هند و چین مقدار بسیاری کمتری را خریداری می‌کنند. همچنین اروپا تمایل بیشتری به خرید زغال‌سنگ معادن آفریقای جنوبی، ایالات‌متحده و استرالیا دارد که زغال‌سنگ با کیفیت بالاتری تولید می‌کنند. این موضوع نیز نشان می‌دهد که احتمال کمی برای تصاحب بازار اروپا از سوی اندونزی وجود دارد.