یکی از پیش‌نیازها و زیرساخت های اخذ مالیات، شناسایی فعالان اقتصادی و میزان درآمد به دست آمده از فعالیت اقتصادی است. در همین راستا یکی از مهم‌ترین اقدامات، شناسایی حساب های تجاری است.

*روش‌های شناسایی حساب‌های تجاری

حساب‌های تجاری به چند روش شناسایی می شود؛
روش اول، تجاری محسوب شدن حساب‌های متعلق به شرکت‌ها یا همان اشخاص حقوقی است.
روش دوم، دریافت حساب‌های تجاری از مودیان مالیاتی است.
روش سوم، حساب تجاری، حسابی است که بیش از 100 تراکنش واریز به آن در ماه انجام شود و در عین حال مجموع رقم ریالی واریزی به حساب 35 میلیون تومان باشد

*معرفی 8 میلیون و 130 هزار حساب تجاری به سازمان مالیاتی توسط مودیان

همان طور که اشاره شد از روش‌های شناسایی حساب تجاری، دریافت حساب‌های تجاری از مودیان مالیاتی است. سازمان امور مالیاتی کشور در خردادماه و تیرماه سال جاری اعلام کرد که مودیان حساب‌های تجاری مربوط به فعالیت کسب و کارشان را به سازمان امور مالیاتی کشور اعلام کنند که تاکنون بیش از هشت میلیون و 130 هزار حساب تجاری توسط مودیان به سازمان امور مالیاتی کشور اعلام شده است.

اقدام دیگر سازمان امور مالیاتی که با همکاری بانک مرکزی انجام شد، اتصال همه کارتخوان‌های احراز شده توسط صاحبان آن به حساب مرتبط و معرفی شده به سازمان امور مالیاتی بود که این اقدام از نیمه دوم سال گذشته تا پایان مرداد ماه انجام شد. در همین راستا 9 میلیون کارتخوان، ساماندهی و 9 میلیون کارتخوان هم غیرفعال شد.

روش دیگری که برای شناسایی حساب تجاری به کار گرفته می‌شود، روشی است که بانک مرکزی اعلام کرده است. براساس دستورالعمل بانک مرکزی، بر این اساس، حساب تجاری، حسابی است که بیش از 100 تراکنش واریز به آن حساب در ماه انجام شود و در عین حال مجموع رقم ریالی واریزی به حساب 35 میلیون تومان باشد.

با این تعریف، در صورتی که در یک حساب شخص حقیقی که به سازمان امور مالیاتی معرفی نشده است، کمتر از 100 تراکنش واریز به حساب در ماه داشته باشد و مجموع واریزی به آن حساب کمتر از 35 میلیون تومان در طول ماه باشد، آن حساب، حساب تجاری تلقی نمی شود.

ممکن است این سوال و ابهام مطرح می شود که اگر حسابی کمتر از 100 تراکنش داشته باشد اما مجموع واریزی به آن حساب بیش از 35 میلیون تومان باشد، آن حساب تجاری محسوب نخواهد شد؟

پاسخ به این سوال، از این قرار است که اولا برای حساب های متعلق به شرکت‌ها و به عبارت دیگر اشخاص حقوقی، کلا حساب بانکی، حساب تجاری تلقی می شود. بنابراین این قواعد برای حساب‌های اشخاص حقوقی برقرار نیست.

دوم، حساب‌های اشخاص حقیقی که به سازمان امور مالیاتی معرفی شده و یا معرفی می‌شود، حساب تجاری در نظر گرفته می‌شود. بنابراین صرفا حساب‌های احراز نشده توسط اشخاص حقیقی، مشمول این فرایند شناسایی می‌شوند.

*مبنا قرار گرفتن کد ملی برای شناسایی حساب‌های تجاری

براساس اظهارات علیرضا غفاری معاون اداره مبارزه با پولشویی بانک مرکزی، مبنای شناسایی حساب‌های معرفی نشده افراد، صرفا یک حساب نیست بلکه مبنا کد ملی افراد است و مجموع تعداد واریزی به حساب‌های متعلق به یک کد ملی مورد محاسبه قرار می گیرد. بنابراین اگر مجموع تعداد تراکنش‌های حساب‌های معرفی نشده به سازمان امور مالیاتی برای یک فرد حقیقی در طول یک ماه 100 مورد و بیشتر بوه و در کنار آن، مجموع واریزی به حساب 35 میلیون تومان و بیشتر بود، مالیات از مبالغ واریزی به کل این حساب‌ها محاسبه می‌شود.

در این شرایط، توزیع تراکنش‌های واریز به چند حساب نمی‌تواند به ابزاری برای فرار مالیاتی شود و حتی ممکن است در مجموع، مالیات دریافتی برای فرد بیش از مالیات دریافتی از یک حساب تجاری معرفی شده به سازمان امور مالیاتی باشد. در چنین حالتی، اگر فرد به جای توزیع تراکنش‌ها و عدم معرفی حساب یا حساب‌های تجاری خود به سازمان امور مالیاتی، حساب مشخصی را به سازمان امور مالیاتی معرفی کند و همه فعالیت تجاری خود را در آن حساب متمرکز کند، سایر واریزی‌ها به حساب‌های غیرتجاری وی مشمول مالیات یا محاسبه نمی‌شود.

*فقط 2 درصد افراد، مشمول قواعد شناسایی حساب تجاری می‌شوند

براساس بررسی معاون اداره مبارزه با پولشویی بانک مرکزی حداکثر 2 درصد و براساس اعلام محمد برزگری رئیس مرکز تنظیم مقررات پایانه‌های فروشگاهی و سامانه مودیان سازمان امور مالیاتی کشور، حداکثر نیم درصد افراد، مشمول قواعد شناسایی حساب تجاری خواهند شد. درواقع اغلب کسانی که مشمول این قواعد می‌شوند که در فضای مجازی مشغول کسب و کار و خرید و فروش کالا و یا خدمت هستند.

*مشوق‌های بانک مرکزی برای ایجاد حساب تجاری

علاوه بر اینها، بانک مرکزی مشوق‌هایی برای ایجاد حساب تجاری در نظر گرفته است. این مشول‌ها شامل موارد زیر است:

پ1- اعطای دسته چک جدید در صورت بازگشت تمامی برگه های دسته چک های قبلی و نیز بازگشت سه پنجم (60 واحد درصد) از برگه های آخرین دسته چک متصل به حساب تجاری
2- اعمال تخفیف در کارمزد خدمات بانکی حداکثر تا "40 درصد" در رابطه با سرفصل های "صدور انواع ضمانتنامه"، "حواله ها" و "وصول بروات"
3- افزایش سقف روزانه برداشت غیرحضوری از کلیه حساب های تجاری مشتری، حداکثر تا پنج میلیارد ریال
4- افزایش سقف ماهانه برداشت غیرحضوری از کلیه حساب های تجاری مشتری، حداکثر تا سی میلیارد ریال
5- در اولویت قراردادن ضمانت اشخاص دارای حساب تجاری به عنوان یکی از وثایق قابل قبول برای اعطای تسهیلات خرد
6- عدم اعمال محدودیت های مربوط به تعداد مجاز حساب سپرده اشخاص حقیقی در افتتاح و نگهداری حساب تجاری
7- عدم ارائه مستندات به بانک برای نقل و انتقالات حضوری تا آستانه مبلغ یک میلیارد تومان

دولت سیزدهم به‌دنبال افزایش مالیات‌ستانی از بخش‌های واسطه‌گری، جلوگیری از فرار مالیاتی و تامین همه هزینه‌های بودجه عمومی از محل مالیات است و تفکیک حساب‌های تجاری از حساب‌های غیرتجاری در راستای اجرای قانون پایانه‌های فروشگاهی و شناسایی درآمد مودیان مالیات، فعالان اقتصادی و صاحبان کسب و کار انجام می‌شود.