هفته گذشته ولادیمیر پوتین رئیس جمهور روسیه در دیدار با شهباز شریف نخست وزیر پاکستان اعلام کرد که روسیه می‌تواند گاز پاکستان را تامین کند. ورود روس‌ها به بازار شرقی ایران یک تهدید جدی برای برنامه تبدیل شدن ایران به هاب گازی منطقه است، برنامه‌ای که پیش از این نیز با آغاز به کار پروژه آمریکایی تاپی برای صادرات گاز ترکمنستان به پاکستان تهدید شده بود.

*دو سناریوی روسیه برای رسیدن به بازار گاز پاکستان چیست؟

در حال حاضر روس‌ها دو سناریو برای ورود با بازار گاز پاکستان در دستور کار قرار داده‌اند. سناریوی اول احداث خط لوله از روسیه به قزاقستان، ازبکستان، افغانستان و سپس پاکستان است. در حال حاضر تنها چالش جدی این سناریو تامین امنیت آن توسط افغانستان است، موضوعی که پروژه خط لوله تاپی را نیز در حالت تعلیق نگه‌داشته است.

سناریوی دوم روسیه در صادرات LNG‌ به پاکستان و احداث یک خط لوله 1100 کیلومتری پاکستانی-استریم تعریف می‌شود تا بدین صورت گاز طبیعی وارداتی از کراچی در سواحل دریای عرب را به نیروگاه‌های پاکستان در شمال شرقی استان پنجاب برساند.

ظرفیت خط لوله پاکستانی-استریم که ساخت آن در سال 2015 بین دو کشور توافق شد 12.4 میلیارد متر مکعب در سال است. این پروژه قرار بود در سال 2020 راه‌اندازی شود اما به دلیل تحریم به تعویق افتاد.

*آیا روس‌ها به دنبال سوآپ گاز خود به پاکستان از مسیر ایران هستند؟

با توجه به بحران امنیتی افغانستان و تضعیف زیرساخت LNG روسیه با خروج شرکت‌های اروپایی و اولویت این کشور برای صادرات به شرق آسیا، در مجموع بعید به نظر می‌رسد که در کوتاه‌مدت روس‌ها بتوانند خطری برای بازار شرقی ایران ایجاد کنند. البته این موضوع نباید باعث بی‌خیالی طرف ایرانی شود.

یک احتمال دیگر نیز این است که روس‌ها به این نکته پی برده‌اند که تنها مسیر رسیدن گاز آنها به پاکستان، خط لوله صلح ایران است و برای چانه‌زنی با طرف ایرانی و گرفتن سهم از بازار این کشور، این اظهارات را مطرح کرده‌اند.

در این شرایط بهترین فرصت برای ایران فراهم است با واردات حداکثری (نه سوآپ) گاز از روسیه و صادرات آن به پاکستان از طریق خط لوله صلح و طبق قرارداد دو کشور، هم بازی جدید روسیه و قبلی آمریکا را برهم بزند و هم یک گام جدی برای تبدیل شدن به هاب گازی منطقه بردارد.