بنابر آمار سال ۹۲ ضریب امنیت غذایی حدود ۵۳ درصد بود که هم اکنون به ۸۰ درصد رسیده است، اما اتخاذ برخی سیاست‌ها در کنار عواملی همچون سیل، خشکسالی و تغییرات اقلیم طی سال‌های گذشته موجب شده نتوانیم به هدف برنامه ششم دست پیدا کنیم.

طبق سیاست‌های کلی برنامه هفتم که توسط مقام معظم رهبری ابلاغ شد، بحث تولید ۹۰ درصد کالاهای اساسی مطرح شده است که باید سیاست‌های مناسبی در این زمینه اتخاذ شود. یکی از این سیاست‌ها محدودیت تولید و صادرات محصولات جالیزی بواسطه کنترل مصرف آب کشور است.

قربانی، معاون وزیر جهاد کشاورزی می‌گوید: سیاست خودکفایی محصولات راهبردی در برنامه ششم محقق نشده است، اما در خصوص محصولات ضریب خوداتکایی باهم تفاوت دارد. پیش بینی می‌شود با اجرای الگوی کشت در شاخص خوداتکایی رشد خوبی داشته باشیم به طوریکه در برخی محصولات از ۸۰ تا ۱۳۰ درصد به درجه خوداتکایی برسیم.

اختلاف معنادار خوداتکایی دانه‌های روغنی با هدف برنامه ششم

محمد قربانی، معاون اقتصادی و برنامه‌ریزی وزارت جهاد کشاورزی گفت: بنابر اعلام سیاست‌های کلی برنامه هفتم، ضریب خودکفایی یا امنیت غذایی باید به ۹۰ درصد برسد.

به گفته او، در برنامه ششم هدف گذاری ضریب امنیت غذایی بخش کشاورزی ۹۵ درصد بود، درحالیکه پایان برنامه به ۸۰ تا ۸۳ درصد رسیدیم.

قربانی می‌گوید: در دانه‌های روغنی کمترین دستیابی به هدف گذاری در برنامه ششم را داشتیم، در خصوص گندم هم دچار نوسان بودیم به طوریکه در برخی سال‌ها روند تولید مطلوب نبود.

معاون وزیر جهاد کشاورزی گفت: در برنامه ششم خودکفایی بالای ۸۵ درصد برای شکر برنامه‌ریزی شده بود که در شرایط کنونی مقدار بسیار جزئی با برنامه فاصله داریم؛ بنابراین در سال زراعی جدید با اتخاذ سیاست قیمت، طرح توسعه نیشکر و ۲ منظوره کردن کارخانجات خوزستان خودکفایی محقق خواهد شد.

بنابر گفته قربانی، در شرایط کنونی بیش از ۹۰ درصد روغن خام و دانه‌های روغنی از طریق واردات تامین می‌شود، درحالیکه برنامه ششم برنامه ریزی شده بود که خودکفایی به بالای ۲۰ درصد برسد که متاسفانه این امر محقق نشده است.

معاون وزیر جهاد گفت: سیاست ارز ترجیحی به حوزه تولید برنج، گندم و دانه‌های روغنی به سبب واردات ارزان ضربه زد، به طوری که در برنامه ششم تولید ۱۴ تا ۱۵ میلیون تنی گندم و خودکفایی برنج هدف‌گذاری شده بود که در خصوص گندم ۸۰ تا ۸۵ درصد برنامه محقق شده و در خصوص برنج مقدار جزئی تا تحقق برنامه فاصله داریم.

در برنامه ششم هدف‌گذاری شده بود که رشد سالانه ۲ درصد سرمایه‌گذاری در بخش کشاورزی اتفاق بیفتد که متاسفانه محقق نشد. همچنین ذیل ماده ۳۳ قرار بود بانک‌های تجاری ۱۵ درصد منابع را به بخش کشاورزی اختصاص دهند که این موضوع روی کاغذ مانده است.

سیاست‌های کلی برنامه هفتم برای بخش کشاورزی ضریب امنیت غذایی ۹۰ درصد با حفظ سلامت غذا و دیگری اصلاح الگوی کشت با رویکرد امنیت غذایی و تامین کالای اساسی است که در خصوص دانه‌های روغنی برنامه طرح تحولی زه کش اراضی شمال و ظرفیت‌های عظیم اراضی شالیزاری باید زیرکشت کلزا رود. همچنین در کنار سیاست‌های قیمت باید از سیاست‌های یارانه ای کاشت برای تحقق اهداف در برنامه هفتم استفاده کنیم.

کمبود اعتبار از جمله دلایل محقق نشدن برنامه ششم

جلال محمود زاده نایب رئیس کمیسیون کشاورزی مجلس گفت: در برنامه ششم، کمبود اعتبار در تولید گندم، ذرت، جو و دانه‌های روغنی موجب شد اهداف برنامه محقق نشود.

به گفته او، محقق نشدن برنامه ششم در بخش کشاورزی ناشی از سوء مدیریت و عدم همکاری بدنه دولت با وزارتخانه‌های مربوط برای تامین اعتبار به موقع است.

محمودزاده می‌گوید: در برنامه ششم تولید ۱۳ میلیون تنی گندم هدف‌گذاری شده بود که امسال به ۷ میلیون و ۵۰۰ هزار تن رسید. همچنین قرار شد حداکثر ۱۰۰ هزار تن در سال واردات برنج داشته باشیم که متاسفانه طی سال‌های اخیر در برخی مواقع ۵۰۰ هزار تن و برخی سال‌ها یک میلیون تن هم وارد شده که براین اساس در خصوص هیچ محصولی رقم برنامه محقق نشده است.

نایب رئیس کمیسیون کشاورزی گفت: در برنامه ششم هدف‌گذاری شده بود که ۵۰ درصد دانه‌های روغنی در داخل تولید شود، درحالیکه هم اکنون ۱۰ تا ۲۰ درصد از محل تولید داخل و مابقی از واردات تامین می‌شود.

به گفته او، اگر در برنامه هفتم زیرساخت‌های لازم و منابع مالی فراهم‌ نشود، همانند برنامه ششم اهداف محقق نمی‌شود.

قبل از تصویب قانون شورای قیمت گذاری، همه ساله نرخ خرید تضمینی گندم ۱۰ تا ۱۵ درصد افزایش می‌یافت که بدلیل پایین بودن قیمت کشاورزان رغبتی به کشت نداشتند، سال گذشته برای اولین بار قیمت خرید تضمینی گندم به یکباره ۶۰ درصد افزایش یافت.

برنامه هفتم با تامین زیرساخت‌های مورد نیاز محقق می‌شود

قاسم پیشه‌ور، رئیس نظام صنفی کشاورزی گفت: بخش کشاورزی نیازمند زیرساخت‌های لازم همچون خاک، آب، انرژی و الگوی کشت است که متاسفانه بدلیل فراهم نبودن دچار آسیب شدیم.

به گفته او، وزارت نیرو ۱۵ هزار مگاوات خاموشی داشت که ۵ هزار مگاوات مدیریت و ۱۰ هزار مگاوات به بخش کشاورزی تحمیل شد.

پیشه‌ور می‌گوید: سال گذشته و امسال ۵ ساعت در شبانه روز برق کشاورزان قطع می‌شود که از این‌حیث آسیب جدی به بخش کشاورزی وارد شد؛ بنابراین زیرساخت‌های لازم همچون سم، کود، بذر و انرژی مورد نیاز باید تامین شود.

رئیس نظام صنفی کشاورزی گفت: علی‌رغم افزایش ۱۰۰ تا ۲۰۰ درصدی هزینه‌های تولید و رشد ۲۵ تا ۳۰ درصدی افزایش تولید برنج، اما قیمت ۵۰ درصد کاهش یافته است که این موضوع آسیب جدی به تولید می‌زند.

بنابر گفته پیشه ور، با وجود بالابودن هزینه کشت، برای مازاد تولید باید برنامه‌ریزی صادرات صورت گیرد تا با اقتصادی بودن کشاورزی، تولیدکننده به ادامه تولید رغبت داشته باشد.

خودکفایی محصولات راهبردی در برنامه ششم تحت عواملی همچون تحریم، مورد غفلت واقع شدن فرصت‌های بخش کشاورزی و سوء مدیریت محقق نشد که توجه بیش از پیش به بخش کشاورزی و فرصت‌های بی‌شمار آن به عنوان پیشران توسعه اقتصادی کشور در برنامه هفتم ضروری به نظر می‌رسد.