برخلاف یک دوره پر تلاطم در اقتصاد ایران که از ابتدای سال ۱۳۹۷ آغاز شد و تا نیمه نخست پارسال ادامه یافت امسال همه بازارها، به غیراز بازار مسکن، با رکودی فراگیر مواجه شده‌اند؛ میزان گردش نقدینگی در این بازارها با افت مواجه شده است.

از ابتدای سال۱۳۹۷ تا اواخر سال۱۳۹۹ ورود و خروج نقدینگی در بازارها سرعت زیادی پیاده کرده بود و این موضوع به رشد شدید قیمت‌ها در بازارهای مختلف منجر شده بود، اما طبق آمارهای موجود در سال‌جاری جابه‌جایی نقدینگی در بین بازارها کاهش یافته و فقط از اواخر سال قبل بازار مسکن شروع به رشد کرده و بخشی از نقدینگی به این بازار مهاجرت کرده است.

به‌نظر می‌رسد بخش عمده این رکود در بازارها مربوط به سیاست‌های جدید پولی بانک مرکزی است. این سیاست‌ها که با افزایش نرخ بهره بین‌بانکی نیز همراه بوده زیان‌هایی نیز به‌دنبال داشته و به افت شدید بازده بازار سهام به‌عنوان یک بازار ضدتورمی منجر شده است.

بازده ۶ماهه بازارها

آمارها نشان می‌دهد از ابتدای سال‌جاری هیچ بازاری نتوانسته بازدهی متناسب با میزان تورم داشته باشد. طبق اطلاعات مرکز آمار ایران شاخص قیمت مصرف‌کننده که معیاری برای محاسبه نرخ تورم است از ابتدای امسال تاکنون در حدود ۳۰درصد رشد کرده اما هیچ بازاری نتوانسته تا این میزان رشد کند. یکی از ملاک‌های مهم عملکرد بازارها مقایسه میزان بازده آنها در برابر تورم است زیرا سرمایه‌گذاری در بازارها به این دلیل اتفاق می‌افتد که در درجه نخست میزان قدرت خرید پول حفظ شود.

این اطلاعات همچنین نشان می‌دهد تنها بازاری که در نیمه نخست امسال توانسته بازدهی نزدیک به تورم به دست آورد بازار مسکن است که با رشد ۲۸.۵درصدی مواجه شده است؛ با این حال تازه‌ترین آمارها از میزان معاملات انجام شده در شهریورماه امسال نشان می‌دهد بازار مسکن نیز در این ماه با رکود مواجه شده است؛ برخی محاسبات نشان می‌دهد احتمالا این بازار در نیمه دوم سال با رکودی طولانی مواجه می‌شود.

برخی تحلیلگران بر این باورند که سیاست‌های پولی نیمه نخست سال‌جاری یکی از عواملی بود که به مهاجرت نقدینگی به بازار مسکن و رشد قیمت‌ها در این بازار منجر شده است. در همین مدت نقدینگی به‌طور بی‌سابقه‌ای از بورس خارج شده است و این بازار را به یکی از زیان‌ده‌ترین بازارها در اقتصاد ایران تبدیل کرده است.

بازار طلا و ارز

آمارها همچنین نشان می‌دهد میزان رشد قیمت‌ها در بازار طلا و ارز کمتر از میزان تورم بوده است. طبق این اطلاعات قیمت هر دلار آمریکا از ابتدای سال‌جاری تاکنون ۵هزار و ۳۰۰تومان معادل ۲۰درصد رشد کرده که این میزان ۱۰درصد کمتر از نرخ تورم است. قیمت هر سکه طرح جدید نیز در نیمه نخست سال با ۲میلیون تومان رشد، ۱۷درصد افزایش داشته که بازده آن به‌مراتب کمتر از تورم بوده است.

از ابتدای سال‌جاری بانک مرکزی برنامه‌های مختلفی را برای ایجاد ثبات در بازار ارز که یک بازار تورم‌زاست دنبال کرده و همین عامل به ثبات نسبی قیمت دلار منجر شده و این موضوع روی قیمت طلا هم که متاثر از قیمت ارز است تأثیر گذاشته است. آمارها همچنین نشان می‌دهد قیمت هر گرم طلای ۱۸عیار نیز از ابتدای سال‌جاری تاکنون ۸درصد افزایش داشته است.

بازار خودرو

بازار خودرو یکی از بازارهایی است که در طول چند سال گذشته با تلاطم‌های زیادی مواجه شده و این موضوع خودرو را به یک کالای سرمایه‌ای تبدیل کرده بود اما تازه‌ترین آمارها نشان می‌دهد با افزایش تولید در سال‌جاری رویه قبلی در حال اصلاح است و انتظار می‌رود خودرو رفته‌رفته نقش سرمایه‌ای خود را در میان بازارها از دست بدهد.

آمارها نشان می‌دهد از ابتدای سال‌جاری به‌دنبال افزایش سطح تولید در شرکت‌های خودروسازی‌، ورق برگشته و سطح قیمت‌ها به‌ویژه در چند ماه گذشته به یک ثبات نسبی رسیده است. طبق این اطلاعات میانگین قیمت یک سبد از خودروهای داخلی پرفروش از ابتدای سال‌جاری تاکنون فقط ۸درصد رشد کرده است و این موضوع با در نظر گرفتن نرخ تورم نشان می‌دهد که سرمایه‌گذاری در بازار خودرو دیگر توجیه اقتصادی ندارد. چنانچه این روند ادامه یابد انتظار می‌رود واسطه‌ها از بازار خارج شوند و بازار خودرو بار دیگر نقش اصلی خود را به‌عنوان یک کالای مصرفی احیا کند.

بورس در قعر بازارها

مقایسه میزان بازده بازارها در نیمه نخست امسال نشان می‌دهد با وجود اینکه هیچ بازاری نتوانسته متناسب با سطح تورم رشد کند اما تقریبا اغلب بازارها در ۶ماه گذشته به‌طور میانگین بین ۸‌تا۲۸درصد رشد کرده‌اند اما شاخص کل بورس که بیانگر بازده سرمایه‌گذاری در بورس است در این مدت نه فقط رشد نکرده بلکه یک‌درصد افت هم داشته است.

آمارها همچنین نشان می‌دهد از ابتدای سال تاکنون ۲۲هزار میلیارد تومان نقدینگی از بازار سهام خارج شده و سطح معاملات خرد نیز به پایین‌ترین حد خود در ۴سال گذشته رسیده که نشان می‌دهد سهامداران برای سرمایه‌گذاری در بورس با تردید مواجهند. به‌زعم کارشناسان اقتصادی بخشی از نقدینگی خارج شده از بورس از اواخر سال قبل وارد بازار مسکن شده و یکی از دلایل رشد بازار مسکن هم همین موضوع بوده است.

کاهش تورم نقطه‌ به نقطه؛ زیر ۵۰درصد

مرکز آمار ایران از افزایش نرخ تورم ماهانه و سالانه و کاهش نرخ تورم نقطه به نقطه به زیر ۵۰درصد خبر داد و اعلام کرد: نرخ تورم سالانه شهریور ماه ١٤٠١ برای خانوارهای کشور به ٤٢، ١ درصد رسیده که نسبت به ماه قبل ۶دهم درصد افزایش یافته است.

این نهاد آماری می‌گوید: میانگین نرخ تورم در شهریور امسال نسبت به شهریور پارسال با ثبت ۴۹.۷واحد درصد نرخ تورم نقطه به نقطه، ۲.۵واحد درصد نسبت به مرداد امسال کاهش یافته و خانوارهای کشور به‌طور میانگین ٤٩.٧ درصد بیشتر از شهریور١٤٠٠ برای خرید یک سبد کالاها و خدمات یکسان هزینه کرده‌اند.

نرخ تورم نقطه به نقطه گروه عمده کالاهای خوراکی‌ها، آشامیدنی‌ها و دخانیات با ۵واحد درصد کاهش به ۷۵.۴درصد رسیده و گروه کالاهای غیرخوراکی و خدمات هم با ریزش ۱.۵واحد درصدی به ۳۵.۴درصد رسیده است.

این گزارش می‌افزاید: نرخ تورم نقطه‌ای خانوارهای شهری در شهریور امسال با ۲.۷واحد درصد کاهش نسبت به مرداد به ۴۸.۴درصد و در بین خانوارهای روستایی هم با ۲.۱واحد درصد کاهش به ۵۶.۳درصد رسیده است.

مرکز آمار ایران اعلام کرده روند کاهشی نرخ تورم ماهانه متوقف شده و در شهریور با ۲دهم درصد افزایش، ۲.۲واحد درصد شده و نرخ تورم ماهانه گروه کالاهای خوراکی‌ها، آشامیدنی‌ها و دخانیات ۲.۱و نرخ تورم ماهانه گروه خدمات و کالاهای غیرخوراکی هم ۲.۲درصد بوده است.

این گزارش می‌افزاید: نرخ تورم ماهانه خانوارهای شهری و روستایی یکسان بوده و عدد ۲.۲درصدی را ثبت کرده است. این نهاد آماری نرخ تورم سالانه کل کشور در شهریور امسال را ۴۲.۱درصد، در مناطق شهری ۴۱.۵درصد و در مناطق روستایی هم ۴۵.۳درصد اعلام کرده است.