یکی از شاخص‌های تاثیرگذار در بازار ارز رخدادهای بین‌المللی و اخبار مذاکرات هسته‌ای و برجامی است. طی دولت قبل این بازار گوش به زنگ کوچک‌ترین واکنش‌ها درباره مذاکرات برجامی و تحریم‌ها بود و اگر خبر منفی از روند مذاکرات و یا اعمال تحریم‌های جدید منتشر می‌شد، بلافاصله قیمت‌ها صعودی می‌شد و صف‌های خرید شکل می‌گرفت و بالعکس با مخابره خبر مثبت از مذاکرات، افت قیمت‌ها و صف فروش در مقابل صرافی‌ها را شاهد بودیم، البته تاثیر پذیری بازار از اخبار و تحریم‌ها بیشتر بود و بازار با نوسان بسیار زیادی مواجه می‌شد.

افت و خیزهای شدید در بازار ارز برای دلالان سودهای کلان و برای افراد عادی که اطلاعی از وضعیت بازار اطلاع نداشتند، ضررهای جبران ناپذیری به دنبال نداشت و بازار در بیشتر مواقع در حین مذاکرات برجام، تلاطم زیادی را تجربه می‌کرد.

یکی از مصداق‌های این نوسانات، خروج آمریکا از برجام در اردبیشهت ماه سال ۹۷ بود که در فاصله بین فروردین تا شهریورماه آن سال، نرخ ارز از چهار هزار تومان به ۱۰ هزار تومان و از شهریور تا مهر ماه همان سال تا ۱۵ هزار تومان هم رسید؛ حتی در نیمه نخست سال ۹۷ و با اعمال تحریم‌های در مواقعی هم نرخ دلار به عنوان شاخص بازار حتی به عدد ۲۰ هزار تومان هم رسید.

بازار ارز در سال‌های ۹۸ و ۹۹ هم دارای ثبات نبود، مثلا در سال ۹۹ با روند مذاکرات برجام و اعمال تحریم‌ها حتی به نرخ ۳۲ هزار تومان هم رسید. شوک‌های قیمتی از این دست ادامه داشت و اگرچه در مدت کوتاه دو تا سه روز کنترل می‌شد اما دوباره فنر قیمت از کنترل خارج می‌شد و دوباره سیر صعودی در پیش می‌گرفت. در دولت قبل یک سال پس از خروج آمریکا از برجام قیمت دلار افزایش ۱۶۲ درصد و یک سال پس از گرانی بنزین نیز افزایش ۱۳۴ درصدی داشت.

با روی کارآمدن دولت سیزدهم و عزم بانک مرکزی برای کنترل تورم و نوسانات بازار ارز همچون راه‌اندازی بازار توافقی ارز و تسهیل عرضه ارز صادرکنندگان به متقاضیان، انجام معاملات در سایت متشکل ارزی، رونمایی از درگاه یکپارچه اعلام نرخ ارز و اعلام میزان داد و ستدهای انجام شده در بازار ارز موجب شفافیت و عمق بخشی به بازار ارز شده و دیگر تکانه‌هایی همچون انتظارات تورمی و اخبار مذاکرات و یا اعمال تحریم‌های جدید تاثیری بر این بازار نداشته است.

بانک مرکزی در یک سال اخیر با بررسی دقیق بازار ارز و برنامه ریزی برای افزایش عرضه ارز در بازار اقدام کرد و به نوعی توانست در دوران تحریم نیازهای ارزی کشور را پاسخ دهد؛ هر چند نرخ ارز در چند ماه گذشته یک روند افزایشی را داشته است، اما این رشد قیمت معقول بوده و بانک مرکزی مانند دولت قبل به دنبال روند بازار حرکت نکرد و تلاش کرد تا بازار را مدیریت کند.

بانک مرکزی نیاز ارزی کشور را تامین کرد و دیگر شاهد نوسان و تلاطم شدید در این بازار نبودیم این در حالی است که کشور در یک ماه اخیر با اغشاشات و ناآرامی‌ها مواجه بود و کشورهای غربی هم به بهانه‌های واهی تلاش کردند با تحریم‌های بیشتر، بر مشکلات اقتصادی بیافزایند، اما نه‌تنها به مقصود خود نرسید، بلکه بازار ارز از ثبات خوبی برخوردار بود.

در این ایام با وجود بحران‌ سازی‌های متعدد آمریکا و غرب، طرح ادعای بن بست مذاکرات و وضع تحریم‌های جدید علیه اشخاص و نهادهای کشور، بازار ارز در نخستین ماه پاییز آرام و با نوسانات جزئی همراه بود و آرامش در آن برقرار بود.

بررسی روند تغییرات نرخ دلار بازار آزاد در مهرماه بیانگر این است که در نخستین روزهای مهرماه و همزمان با اغتشاشات و اعلام حمایت رسمی اتحادیه اروپا از آن (دوم مهرماه ۱۴۰۱) دلار در بازار آزاد برابر ۳۱ هزار و ۵۰۰ تومان بود. در ایام و همزمان با اعلام دولت آمریکا مبنی بر بن بست مذاکرات برجام و اعمال تحریم‌های جدید دلار در همان کانال ۳۱ هزار تومان ماند و افزایشی نداشت.

نیمه مهرماه دلار در بازار آزاد در کانال ۳۲ هزار تومان نوسان داشت و پنج روز بعد که ۱۵ نفر و نهاد ایرانی توسط اتحادیه اروپا تحریم شد نرخ دلار در همان کانال ۳۲ هزار تومان درجا می‌زد.

در روزهای پایانی مهرماه سال جاری (۲۵ مهرماه ۱۴۰۱) و همزمان با اعلام دولت آمریکا مبنی بر قصد تحریم بیشتر ایران به بهانه ارسال سلاح به روسیه قیمت دلار ۳۲ هزار و ۸۰۰ تومان بود و تا پایان مهرماه در کانال ۳۲ هزار تومان معامله می‌شد.

بررسی بازار ارز در روزهای پرالتهاب مهرماه نشان می‌دهد که ثباتی که در یک ماه گذشته بر آن حاکم بوده است نشان می‌دهد اقدامات موثر بانک مرکزی برای مدیریت بازار ارز و تعمیق خرید و فروش ارز توافقی به همراه عرضه و معاملات روزانه حواله های ارزی در سامانه نیما در کنترل این بازار بسیار مهم بوده است.