فصل «بهار» برای خودروسازان ایرانی «پاییزی» تمام شد تا آنها باز هم با افت تولید روبه‌رو شوند، افتی که گریبان هر سه بزرگ جاده مخصوص را گرفته است.
بنابر آماری که روی سایت رسمی انجمن خودروسازان ایران قرار گرفته، سه خودروساز بزرگ کشور در بهار امسال تنها 96 هزار و 805 دستگاه محصول سواری به تولید رسانده‌اند و این «آمار» از کاهش 6/47 درصدی تیراژ حکایت دارد.

مقایسه تولید بهار امسال خودروسازان با بهار 90
تولید به یک سوم رسید

در واقع ایران خودرو و سایپا و پارس خودرو تقریبا نصف بهار سال گذشته تولید داشته‌اند و این در شرایطی است که در بهار 91 نیز با کاهش تولید خودرو روبه‌رو بودیم. به عبارت بهتر اگر بخواهیم آمار سه ماهه نخست امسال را با مدت مشابه سال 90 (سالی که اوج تولید خودروسازان با تیراژی 6/1 میلیون دستگاهی بود)، مقایسه کنیم، متوجه می‌شویم که تولید حدود 72 درصد کاهش را تجربه کرده است.
طبق آمار، ایران خودرو با تولیدی 38 هزار و 29 دستگاهی در سه ماه نخست امسال، افت تیراژی حدودا 64 درصدی را به خود می‌بیند و سایپایی‌ها که 43 هزار و 402 دستگاه تولید داشته‌اند، بیش از 21 درصد افت تولید را تجربه کرده‌اند. از پارس خودرو نیز خبر می‌رسد که تیراژ 15 هزار و 374 دستگاهی این شرکت در بهار امسال، کاهش بیش از 68 درصدی تولید را در پی داشته است. با این حساب، سایپا بیشترین میزان تولید را در بهار امسال به خود اختصاص داده و این در حالی است که تیراژ این شرکت در دوران اوجش (بهار 90) حدود 103 هزار دستگاه بود. ایران خودرو نیز در آن بازه زمانی تیراژی نزدیک به 150 هزار دستگاه را برای خود به ثبت رسانده و پارس خودرویی‌ها نیز تیراژی حدودا 74 دستگاهی در بهار 90 داشته‌اند. این تفاوت آماری نشان می‌دهد صنعت خودرو ایران از دوران اوج خود بسیار فاصله گرفته و بعید است با شرایط فعلی بتواند به این زودی‌ها آن روزهای خوب را دوباره تجربه کند. خودروسازان ایرانی در سال 90 توانستند به رکورد تولید یک میلیون و 640هزار دستگاهی دست پیدا کنند و از پس همین تیراژ بالا بود که رویای تولید سه میلیون خودرو در سال 1404 را در سر می‌پروراندند، اما شرایط بر وفق مراد پیش نرفت و آنها حالا به جای رشد تولید با افت تیراژ روبه‌رو هستند. طبق برنامه ریزی‌های انجام شده، قرار بود با تداوم رشد تولید، تیراژ در سال 1404 به سه میلیون دستگاه برسد و یک میلیون آن نیز صادر شود، حال آنکه فعلا تولید به یک سوم بهار سال 90 رسیده و بازار داخل را هم جواب نمی‌دهد چه رسد به صادرات به بازارهای خارجی.
روند کاهش تولید خودرو در کشور از ابتدای سال 91 آغاز شد، هرچند اوایل چندان مهم به چشم نیامد، اما در ادامه و وقتی تولید به نصف سال 90 رسید، برای همگان مشخص شد که خودروسازی از روزهای اوج خود فاصله گرفته و دیگر خبری از تیراژ میلیونی جاده مخصوصی‌ها نیست. خودروسازان در این مدت بارها بابت عدم تامین نقدینگی و کمبود تسهیلات مالی و رشد نرخ ارز و همچنین بهره بانکی زیاد، گله و شکایت کرده و خواستار توجه بیشتر دولت شده‌اند، اما کمتر جواب گرفته و حالا هم در بدترین دوران خود پس از جنگ قرار دارند. البته تحریم‌های بین‌المللی به خصوص این آخری که توسط ایالات متحده آمریکا اعمال شده، بیش از پیش کمر خودروسازان را خم کرده است. در تحریم جدید، هر شرکت خودروساز و قطعه‌ساز خارجی که با خودروسازی ایران همکاری داشته باشد، با تحریم دولت آمریکا روبه‌رو خواهد شد و این موضوع از سخت‌تر شدن شرایط تولید برای صنعت خودرو کشور حکایت می‌کند. گفته می‌شود حتی قراردادهایی که قبل از اعمال تحریم جدید، میان خودروسازان و قطعه‌سازان ایران و شرکت‌های خارجی بسته شده، از سوی طرف‌های خارجی لغو شده‌اند. با این حساب، روند تامین قطعات خودروسازان داخلی از خارج، بیش از پیش با مانع روبه‌رو شده است، چه آنکه پیش‌تر نیز به دلیل محدودیت‌های مربوط به نقل و انتقال پول، قطعات خارجی به سختی روانه کشور می‌شدند. با این حال خودروسازان معتقدند محدودیت‌های داخلی بیش از تحریم‌های خارجی آنها را آزار داده است، به نحوی که اگر بانک‌هاتسهیلات لازم را در اختیارشان می‌گذاشتند و بهره کمتری می‌گرفتند و دولت نیز ارز موردنیاز تولید را تامین می‌کرد، وضع صنعت خودرو بهتر از حالا بود و تیراژ تا این حد افت نمی‌کرد.

خودرو ملی؛ رکورددار افت و خیز

اما طبق آمار ارائه شده از سوی انجمن خودروسازان، بیشترین افت تولید را در بهار امسال، سمند به خود اختصاص داده است، محصولی که لقب «خودرو ملی» را یدک می‌کشد. این محصول که علاوه بر جاده مخصوص، در سایت مازندران ایران‌خودرو نیز به تولید می‌رسد، تنها پنج هزار و 435 دستگاه در بهار امسال تولید داشته و با این حساب، بیش از 83 درصد نسبت به بهار 91 افت تولید را به خود می‌بیند. تنها نکته مثبت در آمار سمند، تولید دوباره این خودرو در سایت مازندران است که از تیراژ 553 دستگاهی آن حکایت می‌کند. ایران خودرویی‌ها هر چند با افت شدید اولین‌خودرو ملی خود در بهار روبه‌رو شده‌اند، اما تیراژ دومین محصول ملی آنها به نام «رانا» از 81 دستگاه در بهار 91 به سه هزار و 83 دستگاه در بهار امسال رسیده است. با این حال ایران خودرو هنوز نتوانسته تعهدات رانا را به طور کامل انجام دهد و بخشی از ثبت نام کنندگان این محصول همچنان چشم انتظارند.

به جز سمند و رانا، نام یک خودرو ملی دیگر نیز در آمار تولید سه ماهه نخست امسال به چشم می‌آید که «تیبا» نام دارد. این محصول که در سایت کاشان سایپا به تولید می‌رسد پس از رانا، بیشترین درصد رشد را به خود اختصاص داده است. تیبا در بهار امسال شش هزار و 316 دستگاه تیراژ داشته که در مقایسه با مدت مشابه سال گذشته رشدی حدودا 85 درصدی را به خود می‌بیند.

پژو باز هم منفی شد

سری به پژویی‌ها بزنیم و ببینیم اوضاع تولید آنها در بهار امسال به چه شکل بوده است. پارس، 405 و 206 سه پژویی حال حاضر ایران خودرو به شمار می‌روند که هر سه با کاهش تولید در بهار امسال و نسبت به مدت مشابه سال گذشته مواجه شده‌اند. در این بین، پژو 206 با تیراژی پنج هزار و 517 دستگاهی، حدود 65 درصد نسبت به مدت مشابه سال گذشته افت کرده است. ایران خودرویی‌ها هم اکنون مشغول تولید مدل ایرانی 206 هستند و هنوز آماری که نشان‌دهنده سطح کیفی این محصول باشد، به بیرون درز نکرده است. از 206 که بگذریم، پارس هم با کاهش تولید روبه‌رو بوده منتها کمتر از 405 و 206. این خودرو در سه ماه نخست امسال 11 هزار و 691 دستگاه تولید داشته که نسبت به بهار 91 حدود 29 درصد افت را نشان می‌دهد. پارس تنها محصول ایران خودرو به شمار می‌رود که در تمام سایت‌های این شرکت به تولید می‌رسد، اما 405 نیز که به جز جاده مخصوص، در ایران خودرو خراسان هم به تولید می‌رسد، تنها 9 هزار و 235 دستگاه در بهار امسال تولید داشته و این آمار نشان‌دهنده افت بیش از 71 درصدی قدیمی‌ترین محصول ایران خودرو است. ایران خودرویی‌ها یک مدل پژو دیگر به نام 207 نیز داشتند که ماه‌ها است تولید آن متوقف شده و در بهار امسال نیز تغییری در شرایط تولیدش به چشم نمی‌آید.
در بین دیگر محصولات ایران خودرو اما سوزوکی گرندویتارا نیز با افتی شدید روبه‌رو شده و سایت خراسان این شرکت تنها 248 دستگاه از این محصول را به مونتاژ رسانده است. ویتارا در مقایسه با با بهار 91 حدود 70 درصد افت تیراژ را به خود می‌بیند.

پراید زیر 100 هزار

به سایپا برویم و سپس سری هم به پارس خودرو بزنیم تا ببینیم آنها بهار امسال را چطور پشت سر گذاشته‌اند. سایپایی‌ها در حال حاضر فقط پراید را در جاده مخصوص به تولید می‌رسانند که این محصول نسبت به بهار سال گذشته حدود 44 درصد کاهش تولید را تجربه کرده است. سایپا و پارس خودرو در مجموع 47 هزار و 420 دستگاه پراید را در سه ماه نخست امسال به تولید رسانده‌اند که سهم سایپایی‌ها حدودا چهار برابر پارس خودرویی‌ها است.
سایپا هنوز نتوانسته جایگزینی برای ریو و زانتیا پیدا کند و از همین رو فعلا با پراید و تیبا روزگار می‌گذراند.
از سایپا که بگذریم، پارس خودرویی‌ها در تولید مگان با افتی 96 درصدی نسبت به بهار سال گذشته روبه‌رو شده‌اند، به نحوی که در بهار امسال تنها 155 دستگاه از این محصول به مونتاژ رسیده است. دیگر محصول مونتاژی پارس خودرو به نام نیسان تیانا نیز در سه ماه نخست امسال تنها 313 دستگاه تولید داشته که نسبت به مدت مشابه سال گذشته افت بیش از 12درصد را به خود می‌بیند. همچنین از تندر-90 (محصولی که به طور مشترک در ایران خودرو و پارس خودرو تولید می‌شود)، خبر می‌رسد که در بهار امسال 20 هزار و 79 دستگاه تولید داشته است. این آمار از افت حدودا 63 درصدی تولید تندر-90 نسبت به بهار سال 91 حکایت می‌کند، ضمن آنکه ایران خودرو و پارس خودرو هر یک جداگانه نیز در تولید این محصول با کاهش تیراژ روبه‌رو بوده‌اند. ایران خودرویی‌ها در بهار امسال دو هزار و 802 دستگاه تندر تولید کرده‌اند که در مقایسه با مدت مشابه سال گذشته حدودا 66 درصد افت کرده است. پارس خودرو نیز که چهار هزار و 566 دستگاه تندر-90 را در سه ماه نخست امسال به تولید رسانده، حدود 62 درصد نسبت به بهار سال گذشته افت را به خود می‌بیند.