اوراق گواهی ارزی بانک‌مرکزی به منظور تسهیل و گسترش ابزار‌های جدید مالی در شبکه بانکی طراحی و معرفی شده است و به عنوان یکی از گزینه‌هایی است که مردم می‌توانند برای مدیریت دارایی خود از ان استفاده کنند. این اوراق از پنجشنبه ۲۵ آبان ماه ۱۴۰۱ و با سررسید سه ماهه به نیابت از بانک مرکزی به عاملی بانک ملی ایران منتشر می‌شود و خریداران می‌توانند از شنبه ۲۸ آبان برای خرید این اوراق به شعب ارزی بانک ملی مراجعه کنند.

هر شخص حقیقی حداقل می‌تواند به اندازه معادل ریالی ۱۰۰۰ دلار و حداکثر ۴۰۰۰ دلار اوراق ارزی بخرد. مبنای محاسبه نرخ این اوراق نیز در زمان انتشار و سررسید اوراق، نرخ پایانی روز قبل دلار توافقی است.

در این گزارش به بررسی مزایای اوراق گواهی ارزی جدید بانک مرکزی می‌پردازیم.

ایجاد تعادل در بازار ارز

انتشار اوراق گواهی ارزی توسط بانک مرکزی به ایجاد تعادل در بازار ارز و نوسانات کمتر آن کمک می‌کند چرا که بخشی از تقاضای سفته‌بازی که در این بازار شکل می‌گیرد با خرید اوراق سرمایه‌گذاران جذب و معاملات بازار ارز را به حالت طبیعی آن باز‌می‌گرداند و از طرفی به کسانی که می‌خواهند دارایی خود را به ارز تبدیل کنند و به این صورت از کاهش ارزش آن جلوگیری کنند این فرصت را می‌دهد تا با خرید اوراق ارزی از مراجعه به بازار ارز و به وجود آوردن تقاضای کاذب خودداری کرده و خرید ارز را به صورت قانونی و از مجاری رسمی انجام دهند.

با این اقدام جو روانی بازار در رابطه با انتظارات از آینده نیز کنترل می‌شود و خیال فعالان بازار ارز از بابت کنترل نرخ ارز توسط بانک‌مرکزی آسوده می‌شود که این خود باعث کاهش بخشی از تقاضای کاذب بازار ارز می‌شود.

اعتماد و دوری از خطرات کلاهبرداری

همیشه یکی از دغدغه‌های مهم خریداران ارز کلاهبرداری و فروش ارز‌های تقلبی در بازار غیررسمی بوده است که در این‌باره برخی افراد نیز به دام کلاهبرداران افتاده‌اند و بسیار متضرر شده اند و به دلیل اینکه از بازار غیررسمی که خرید و فروش در آن غیرقانونی است، ارز خود را خریداری کرده‌اند امکان پیگیری قضایی آن نیز به سختی امکان پذیر است و با دردسر‌های همراه است.

به همین منظور ابزاری مثل اوراق ارزی که در واقع با پشتوانه بانک مرکزی منتشر می‌شوند، این اطمینان را به خریداران می‌دهد که هیچ‌گونه احتمال و خطر کلاهبرداری و پرداخت اسکناس تقلبی در آن وجود ندارد.

امکان تحویل فیزیکی ارز

یکی از مزایای این اوراق امکان تحویل فیزیکی در زمان سررسید است. بنا بر اعلام بانک‌مرکزی در زمان سررسید امکان تحویل فیزیکی ارز نیز وجود دارد و دارنده اوراق ارزی می‌تواند با پرداخت حق‌الوکاله ۷ درصدی به بانک‌مرکزی نسبت به تحویل کالا در زمان سررسید اقدام کند.

البته امکان دیگری نیز که غیر از تحویل فیزیکی وجود دارد نیز برای خریداران این اوراق جذابیت‌های خاص خود را دارد. چرا که دارندگان اوراق ارزی می‌توانند بدون پرداخت حق‌الوکاله در زمان سررسید تسویه نقدی ریالی را انتخاب کنند و در زمان سررسید به میزان اوراق ارزی که در اختیار دارند با نرخ پایانی روز قبل دلار توافقی معادل ریالی آن را دریافت کنند.

امکان نقدشوندگی اوراق با نرخ روز دلار توافقی

خریداران اوراق گواهی ارزی بانک مرکزی می‌توانند در هر زمان که بخواهند اوراق خود را با نرخ روز دلار توافقی به بانک‌مرکزی بفروشند، چرا که در این اوراق امکان بازخرید نیز در نظر گرفته شده است. با امکان بازخرید اوراق ارزی خیال سرمایه‌گذاران از بابت فروش این اوراق در طول زمان سررسید نیز راحت می‌شود.
البته بانک‌مرکزی تاکید کرده که این اوراق امکان معاملات ثانویه و انتقال به غیر را ندارند و صرفاً باید یا در سررسید یا زودتر از آن به شعب ارزی بانک ملی ارائه شوند؛ بنابراین برای بازخرید این اوراق خریداران تنها باید به یکی از شعب ارزی بانک‌ ملی مراجعه و اوراق خود را بازخرید کنند.

اوراق ارزی معاف از مالیات

معافیت مالیاتی یکی دیگر از مزایای خوب اوراق گواهی ارزی بانک‌مرکزی است. طبق بخشنامه سازمان امور مالیاتی که در تاریخ ۲۷ مرداد ۱۴۰۱ ابلاغ شده است، انواع اوراق بهادار، از جمله اوراق گواهی سپرده مدت‌دار عام و خاص و انواع صکوک ارزی و ریالی که در چارچوب ضوابط ابلاغی بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران منتشر شوند، معاف از مالیات خواهد بود.

این معافیت مالیاتی به افزایش انگیزه سرمایه‌گذاران برای خرید اوراق ارزی بانک‌مرکزی کمک می‌کند و باعث کاربرد بیش‌تر این اوراق در شبکه بانکی می‌شود.

افرادی که می‌خواهند در بازار ارز دارایی خود را به ارز تبدیل کنند با این امکان می‌توانند به جای مراجعه به بازار‌های غیررسمی و ممنوع که عواقبی مثل مالیات، کلاهبرداری و دیگر موارد را نیز در پی دارد، اوراق گواهی ارزی را دریافت کرده و خود را از گزند آسیب‌های احتمالی بازار غیررسمی و همچنین پرداخت مالیات دور کنند.