پستی و بلندی‌های واردات خودرو همچنان ادامه‌ دارد. گرچه وزارت صمت پیش از تدوین آیین‌نامه این وعده را داد که واردات به صورت انحصاری اجرا نمی‌شود، اما با انتشار فهرست واردکنندگان خودرو به کشور مجددا انحصاری شدن بازار خودرو، چه در تولید و چه در واردات تایید شد. زیرا گفته می‌شود تعداد خودروهای وارداتی به 70 هزار تا 100 هزار خودرو نمی‌رسد و شرکت‌های واردکننده بعد از ورود حداکثر 5000 دستگاه، به مونتاژ مشغول می‌شوند.

یکی از شروطی که وزارت صمت در آیین‌نامه ذکر کرد، انتقال فناوری بود. همین عامل باعث شد که تنها خودروسازان باشند که مجوز واردات خودرو را کسب کنند. شرط وزارت صمت مبنی بر انتقال فناوری عملکرد خودروسازان در این فرآیند با پرسش مواجه کرد.

مدیرعامل ایران‌خودرو در مورد واردات خودرو به ایسنا گفت: ما کاملا موافق واردات هستیم، زیرا برای اقتصاد کشور یک مزیت به حساب می‌آید. البته سیاست واردات ایران‌خودرو CBU نیست بلکه هدف CKD است.

مهدی خطیبی ادامه داد: خودروسازان در واردات CBU تجربه موفقی نداشته‌اند. بنابراین تیراژ کمی CBU وارد می‌شود و بعد به دنبال CKD و مونتاژ خواهیم بود.

او در مورد مذاکراتی که ایران‌خودرو برای واردات خودرو داشته توضیح داد: در مورد چند خودرو مذاکره کرده‌ایم اما مشخص نیست در سال جاری واردات داشته باشیم یا نه.

واردکنندگان یا مونتاژکاران؟

علی جدی، رئیس کمیسیون صنایع و معادن مجلس گفت: به دلیل سنگینی کالا و زمان‌بری ترخیص، در بهترین حالت وزارت صمت بتواند ۵۰۰۰ دستگاه را وارد کند، ولی مابقی آن باید تولید شود.

حال این پرسش مطرح می‌شود که آیا خودروسازان پس از واردکردن خودروهای خارجی به کشور، تبدیل به مونتاژکار می‌شوند؟

در حالی که بخش خودروسازی خصوصی کشور به مونتاژکاری منحصر شده است، حال به نظر می‌رسد خودروسازان دولتی که ادعای تولید خودروهای ملی دارند نیز قصد ورود به جمع مونتاژکاران کشور را دارند.

در این میان باید به این نکته توجه کرد که انتقاداتی به تولید خودروهای داخلی وارد می‌شود. این انتقادات مبنی بر آن هستند که خودروسازان داخلی هنوز نتوانسته‌اند که خودرویی تولید کنند که کاملا ملی باشد. این مساله تا جایی ادامه دارد که مصطفی طاهری، رئیس کمیسیون صنایع مجلس، در رابطه با تولید خودروهای ملی گفت: خودرو کاملا ملی نداریم. حداقل 30 درصد خودروهای ساخت داخل، وابسته است.

به‌رغم اینکه دو خودروساز اصلی کشور مدعی تولید خودرو ملی و داخلی هستند، قیمت‌ محصولات‌شان بالاست. خودروسازان افزایش هزینه‌های تولید را بهانه بالا بودن خودروهایشان می‌دانند.

باید یادآور شد که قیمت محصولات خودروسازان خصوصی بالاست و تنها بخش محدودی از جامعه توانایی خرید آن خودروها را دارند. حال اینکه این خودروسازان دولتی به مونتاژکننده خودرو تبدیل شوند این احتمال را تقویت می‌کند که محصولات آن‌ها بیش از پیش گران شده و وارد بازار شوند.

واردات خودرو؛ انحصار در انحصار

این شیوه اجرای واردات خودرو نشان می‌دهد که جدای از بحث انحصار در تولید خودرو، در واردات نیز شاهد انحصار دوباره خواهیم بود. اما پس از واردات خودرو و و انتقال تکنولوژی، خودروسازان محدودی عنان بازار را در دست خواهند گرفت.

از سوی دیگر، واردات خودرو به سبک CKD لزوماً به انتقال دانش فنی و تکنولوژی هم نیاز دارد، اما اینکه شرکت‌های خارجی حاضر به عرضه دانش خود به ایران می‌شوند یا خیر جای سوال دارد. به‌ویژه آنکه ایران هنوز در شرایط تحریم قرار دارد و پرونده برجام را هم باید بسته‌شده بدانیم.