دارو از جمله اقلامی محسوب می‌شود که بیشترین سهم را در بین کالاهای وارداتی به کشور در اختیار دارد. به طوری که ارزش سالانه واردات آن بالغ بر چندین میلیارد دلار می‌شود. با این وجود تحولات ارزی رخ داده طی چند ماه گذشته باعث شده تا فرایند واردات دارو دچار مشکلات زیادی شود.

دارو و برخی تجهیزات پزشکی سال قبل در اولویت نخست واردات کالا قرار داشتند و برای واردات نیز ارز مرجع دریافت می‌کردند اما بانک مرکزی از اوایل اردیبهشت امسال ارز مرجع واردات دارو را حذف و اعلام کرد که از این پس دارو صرفا با ارز مبادله‌ای وارد خواهد شد. سازمان غذا و دارو نیز چندی بعد از آغاز روند اختصاص ارز مبادله‌ای به واردات دارو خبر داد.

بانک مرکزی در سال 1391 بیش از سه میلیارد دلار ارز مرجع به واردات دارو اختصاص داده بود. طی دو ماه نخست امسال هم حدود 500 میلیون دلار به واردات دارو، مواد اولیه دارویی و تجهیزات پزشکی اختصاص یافت.

با وجود اختصاص این میزان ارز به واردات اما مشکل واردات دارو برطرف نشده و طبق اظهارات مسئولان حوزه بهداشت کمبود اقلام دارویی در کشور در برهه‌ای از امسال سه رقمی هم شده بود. اگرچه سازمان غذا و دارو در اواسط تیر ماه سال جاری خبر داد که تعداد اقلام دارویی دچار کمبود شده از 300 قلم به 75 قلم رسیده است.

روند کند اختصاص ارز مبادله‌ای به واردات دارو در حالی همچنان دارد که از چندی پیش زمزمه‌هایی مبنی بر آزاد شدن ارز واردات دارو شنیده شد. در صورتی که این موضوع صحت داشته باشد دارو عملا هیچ فرقی با یک کالای لوکس نخواهد داشت و برای واردات مجبور است از ارز آزاد یا همان ارز صرافی استفاده کند.

با این حال مدیرکل نظارت بر دارو و مواد مخدر سازمان غذا و دارو با بیان اینکه آزادسازی ارز دارو حداقل در آینده نزدیک رخ نخواهد داد، به ایسنا گفته که اگر قرار باشد صنعت داروسازی روند رو به رشدی داشته باشد، باید متناسب با سایر بخش‌ها افزایش قیمت را برای آن لحاظ کرد.

به گفته مصطفی کریمی "آنچه که مقامات بالا بخشنامه کرده‌اند و ما مجری آن هستیم، قیمت‌گذاری بر اساس ارز مبادله‌ای است."

شمسعلی رضازاده، معاون داروی سازمان غذا و دارو هم درباره آزادسازی ارز دارویی عنوان کرده که "چنین اتفاقی نمی‌افتد. وزارت بهداشت تا پایان سال برای دارو برنامه‌ریزی کرده‌است. بنابراین تامین ارز دارو و فرآورده‌های دارویی تا پایان سال با ارز مبادله‌ای خواهد بود. امیدواریم دولت آینده هم همین سیاست را ادامه دهد."

از سوی دیگر هاشم تبریزی دانا، عضو اتحادیه واردکنندگان دارو می‌گوید: دارو و مواد اولیه به صورت استثنا با ارز آزاد هم وارد می‌شود اما مکمل‌های دارویی همیشه با ارز ازاد وارد می‌شود. دارو هم زمانی که دیر به آن ارز مبادله‌ای داده شود یا بازار نیاز فوری به آن پیدا کند با موافقت وزارت بهداشت و با ارز آزاد وارد و قیمت‌گذاری می‌شود.

در همین حال تازه‌ترین آمار منتشر شده از سوی گمرک ایران نشان می‌دهد که واردات برخی از انواع دارو به کشور در سه ماه نخست امسال با کاهش قابل ملاحظه‌ای مواجه شده است.

به عنوان مثال در سه ماه نخست امسال واردات مکمل‌های دارویی برای خرده‌فروشی که تولید داخلی مشابه ندارند از نظر وزنی و ارزشی به ترتیب 30 و 45 درصد کاهش یافته و به 0.7 تن و 91.1 میلیون دلار رسید. واردات داروهای حاوی آنتی‌بیوتیک که تولید داخلی ندارند نیز از نظر وزنی 20.7 درصد کاهش یافته و به 0.1 تن (100 کیلوگرم) رسید. اگرچه ارزش واردات این دارو با رشد 308 درصدی بالغ بر 35.8 میلیون دلار شد. این نشان می‌دهد که قیمت این نوع از داروها به شدت در بازار داخلی افزایش یافته است. واردات سایر آنتی‌بیوتیک‌ها نیز در سه ماه نخست امسال به 0.2 تن (200 کیلوگرم) به ارزش تقریبی 11.6 میلیون دلار رسید. این میزان واردات از نظر وزنی و ارزشی به ترتیب 56 و 20.5 درصد کاهش یافته است.

کاهش واردات دارو در سه ماه نخست امسال در حالی رخ داده که میزان تقاضا در بازار داخلی برای این نوع از داروها کاهش نیافته است. در چنین شرایطی ایجاد کمبود دارو در بازار اتفاقی طبیعی است. جالب اینجاست که کاهش واردات دارو همزمان با رشد کالاهایی مانند خودرو رخ داده است.