رشته تولید فرش ماشینی در کشور از معدود رشته‌هایی از صنعت نساجی است که در دهه اخیر و حتی در دوران تحریم توانسته نسبت به سایر رشته‌های این صنعت از رشد و توسعه مناسبی برخوردار شود و از نظر کیفیت تولیدات و طرح و نقشه از موقعیت ممتاز و تنوع قابل قبولی برخوردار باشد و به خوبی خود را با آخرین پیشرفت‌های فناوری جهان مجهز کند.

در روزهای گذشته یکی از رسانه‌ها مدعی شد صادرات فرش‌ ماشینی ‌ترکیه ۶۸ برابر ایران است. اعداد و ارقام منتشره در این رسانه کل صادرات فرش ماشینی کشور در سال ۱۴۰۰ را حدود ۴۰ میلیون دلار و در هفت ماهه ابتدایی امسال ۲۶.۵ میلیون دلار عنوان کرده است!

در این زمینه، تولید و صادرات این کالا و مشکلات فراروی این صنعت با برخی فعالان صنایع نساجی به گفت‌وگو نشستیم.

«علیرضا حائری» عضو هیات مدیره جامعه متخصصین نساجی ایران امروز اظهار داشت: در زمینه تجارت خارجی فرش ماشینی در سال‌های گذشته عملکرد خوبی نداشته‌ایم.

وی گفت: فرش‌های ماشینی ایرانی از نظر نقشه، رنگ‌بندی، طرح، بافت و حتی ماشین‌آلات به‌کار رفته در تولید آنها، در سطح بالاتری از محصولات مشابه ترکیه‌ای است و از مواد اولیه باکیفیت‌تری در تولید آنها استفاده می‌شود.

حائری خاطرنشان‌کرد: امروز از ماشین‌آلات ۱۲۰۰ شانه و ۱۵۰۰ شانه در تولید فرش ماشینی در کشور استفاده می‌شود که جزو مدرن‌ترین ماشین‌آلات این حوزه در جهان است و حتی تُرک‌ها از آنها برخوردار نیستند.

وی تصریح‌کرد: اینکه امروز عنوان می‌شود ترکیه در صادرات این محصولات موفق‌تر عمل کرده، بحث فنی نیست، بلکه متاثر از مباحث سیاسی و عملکرد ضعیف سفارتخانه‌ها و رایزنان بازرگانی، همچنین عدم ایجاد زیرساخت‌های مورد نیاز است.

عضو هیات مدیره جامعه متخصصین نساجی ایران تاکید کرد:‌ ذکر رقم ۶۸ برابری صادرات فرش ماشینی ترکیه نسبت به ایران و همچنین رقم تنها ۴۰ میلیون دلاری صادرات ایران در سال گذشته درست نبوده و ناشی از خطای نویسنده گزارش است.

وی یادآوری‌کرد: پیش از همه‌گیری کرونا رکورد سالیانه ۹۵ میلیون مترمربعی در تولید این محصول به ثبت رسید، در سال‌های گذشته حتی به رکورد صادرات ۷۵۰ میلیون دلاری محصولات بخش نساجی و ۵۰۰ میلیون دلاری فرش ماشینی دست یافتیم.

عضو هیات مدیره جامعه متخصصین نساجی ایران گفت: اعداد و ارقامی که اکنون ارائه می‌شود چشمگیر نبوده و به هیچ عنوان در شان این صنعت نیست، در حالی که قابلیت صادرات تا پنج میلیارد دلاری در این صنعت وجود دارد.

صادرات فرش ماشینی به بیش از ۸۰ کشور

«محمود تولایی» رییس اتاق بازرگانی کاشان در این زمینه گفت: فرش ماشینی تنها کالای ایرانی است که با بهترین کیفیت جهانی تولید می‌شود و به همین دلیل هیچ انگیزه‌ای برای واردات آن وجود ندارد.

وی بیان‌داشت: در بین بیش از هشت‌هزار زیرشاخه صنعتی که در بخش نساجی و پوشاک وجود دارد (از زیپ و کفش گرفته تا پوشاک، پرده و غیره) نیمی از صادرات این حوزه را فرش ماشینی تشکیل می‌دهد.

تولایی یادآور شد: برخلاف آنچه در برخی رسانه‌ها در روزهای گذشته منتشر شده، صادرات این کالا در سال گذشته حدود ۳۰۰ میلیون دلار بوده است و در برخی سال‌ها تا ۶۰۰ میلیون دلار هم به ثبت رسید.

وی خاطرنشان‌کرد: این کالای ایرانی از نیوزلند و استرالیا گرفته تا کشورهای اتحادیه اروپا و حتی آمریکا (تا پیش از تحریم‌ها) مشتری دارد و سال گذشته به بیش از ۸۰ کشور جهان صادر شد.

رییس اتاق بازرگانی کاشان ادامه‌داد: در تجارت این کالا رقابت سختی با ترکیه داریم و علاوه بر آن، در مقوله تولید فرش ماشینی با ترکیه و عربستان در یک سطح قرار داریم، هرچند دو کشور یاد شده «فرش ماشینی کلاسیک» ندارند.

این فعال صنعتی با اشاره به آمار منتشر شده در برخی رسانه‌ها درخصوص صادرات فرش ماشینی ترکیه و ادعای اینکه در سال گذشته میلادی بیش از ۶۸ برابر ایران صادرات داشته است، این آمارها را اشتباه و غلوآمیز برشمرد و گفت: تُرک‌ها در سال گذشته میلادی فقط یک میلیارد دلار صادرات فرش ماشینی داشته‌اند، این در حالی است که همچون ما با مشکلات تحریم‌ها مواجه نیستند.

وی یادآور شد: در دور دوم تحریم‌های ترامپ، به‌جز تحریم های جهانی چند قلم از کالاهای صنعت نساجی دوباره تحریم شدند و به نظر می‌رسد این مساله با توجه به سرانه اشتغال‌زایی بالای این صنعت که سرانه سرمایه‌گذاری در آن کمتر از سایر صنایع است، اتفاق افتاد.

تولایی بیان‌داشت: اکنون ۹۰۰ بنگاه کوچک و متوسط در زمینه تولید فرش ماشینی در کشور فعالند که ظرفیتی معادل سالیانه ۱۲۰ میلیون متر مربع دارند. با این حال سال گذشته تولید این کالا به ۱۱۰ میلیون متر مربع رسید.

برپایه این گزارش، کارشناسان عمده مشکلات موجود در این صنعت را به حوزه صادرات مرتبط می‌دانند. همچنین از تامین مواد اولیه و افزایش قیمت‌های مربوطه، تداوم تحریم‌ها و فشارهای اقتصادی، واسطه‌گری، تاخیر در تخصیص ارز به ثبت سفارش‌های گذشته و همچنین مهاجرت طراحان به عنوان دیگر مشکلات موجود یاد می‌کنند.