در حال حاضر سرمایه‌گذاری در حوزه بالادست صنعت نفت شامل اکتشاف، توسعه و بهره‌برداری از میادین نفت و گاز، به دلیل بالا بودن میانگین عمر تأسیسات سطح الارضی و ورود به نیمه دوم عمر میادین بزرگ و اصلی نفت حائز اهمیت است. چراکه هرگونه تأخیر و کوتاهی در تأمین سرمایه‌گذاری‌های مورد نیاز منجر به کاهش توان تولید نفت و گاز و فراورده‌های نفتی از سطح فعلی و کاهش سطح ایمنی و افزایش حوادث در مناطق عملیاتی می‌شود.

از سوی دیگر رسیدن به تولید ایمن و پایدار، توسعه میادین نفت و گاز، بازسازی و نوسازی تأسیسات و تجهیزات فرسوده نفتی، نوسازی واحدهای بهره‌برداری و تأسیسات نمک‌زدایی و شیرین‌سازی در مناطق عملیاتی و روزآمدشدن در پروژه‌های نفتی، مستلزم سرمایه‌گذاری‌های هنگفتی است.

آغاز عملیات اجرایی ۲۵ طرح نفتی در سال جاری با ۳۰ میلیارد دلار

آنطور که جواد اوجی وزیر نفت درباره نیاز کشور به سرمایه‌گذاری در حوزه نفت و گاز گفته، تا امروز نزدیک به ۱۰۰ میلیارد دلار در بخش بالادست و پایین‌دست نفت و گاز برای سرمایه‌گذاری تفاهم‌نامه و قرارداد داخلی و خارجی امضا کرده‌ایم که ۲۰ میلیارد دلار آن مشخصاً قرارداد است، هرچند طبق برآوردها نزدیک به ۲۵۰ میلیارد دلار به سرمایه‌گذاری نیاز داریم.

به گفته وی اگرچه بخشی از این سرمایه‌گذاری‌ها توسط شرکت‌های خارجی انجام شده است، اما از ظرفیت شرکت‌های داخلی و بانک‌ها نیز استفاده می‌کنیم، برای نمونه هفت بانک در بهره‌برداری از میدان بزرگ آزادگان مشارکت داشته‌اند و از غول‌های اقتصادی داخل کشور برای این مشارکت دعوت کرده‌ایم.

وزیر نفت در سخنرانی دیگر اظهار کرد: بر اساس سیاست‌های اصولی و کلان دولت، اولویت ما تکمیل پروژه‌های نیمه‌تمام خواهد بود. همسو با این موضوع تلاشمان این است ۴۸ طرح کلان و اولویت‌دارِ نیمه‌تمام در صنعت نفت را تا پایان امسال با سرمایه‌گذاری ۱۳ میلیارد دلار تکمیل و به بهره‌برداری برسانیم و در همین سال عملیات اجرایی ۲۵ طرح عظیم با سرمایه‌گذاری ۳۰ میلیارد دلار را آغاز کنیم.

تعریف بسته‌های مختلف برای سرمایه‌گذاری در صنعت نفت

سیاست دولت بر سرمایه گذاری روی این صنعت متمرکز شده است، محسن خجسته‌مهر - مدیرعامل شرکت ملی نفت چندی پیش از تعریف بسته‌های مختلف برای سرمایه‌گذاری در صنعت نفت خبر داد و به ایسنا گفت: از حداکثر توان داخلی در این حوزه کشور استفاده خواهیم کرد، همچنین از حضور شرکت‌های خارجی بدون در نظر گرفتن شرایط تحریم استقبال می‌کنیم.

به گفته وی سرمایه‌گذاری به صورت مرحله ای صورت می گیرد، به گونه ای‌که بر اساس برنامه زمانی ۱۰ سال و ۲۰ سال تعریف شده و متناسب با زمان مورد نیاز برای هر طرح زمان بندی لحاظ شده است. در این میان از حداکثر توان سرمایه گذاری داخل کشور استفاده خواهیم کرد و منعی برای این مساله وجود ندارد.

غفلت نکنیم

در این راستا سیدمهدی حسینی - کارشناس ارشد حوزه انرژی گفت: بیش از ۲۰ سال است که لزوم سرمایه گذاری در صنعت نفت برای توسعه وجود دارد، طی این سالها از تکنولوژی های جدید عقب افتادیم، برخی کشورهای منطقه پیشرفت هایی داشتند که ما نتوانستیم به آن دست یابیم. اگر اکنون نیز سرمایه گذاری های هنگفت انجام نشود و ظرفیت سازی صورت نگیرد، ضایعاتی که به آن خواهیم رسید، بسیار زیاد خواهد بود، اینکه نفت و گاز را زیر زمین نگه داریم تا قیمت آن ۲۰۰ تا ۳۰۰ دلار شود تفکر غلطی است.

وی با بیان اینکه باید نفت و گاز را استخراج و پس از تامین نیاز داخلی، به فروش آن اقدام کنیم تا برای کشور درآمد ایجاد شود و از این طریق موجب توسعه اقتصاد کشور شویم و اقتصاد را بین نسل ها منتقل کنیم؛ نفت زیر زمینی که آینده آن مشخص نیست، نمی تواند ثروتی بین نسلی تلقی شود، اظهار کرد: برای نفت باتوجه به مخازن موجود در کشور که معمولا هزینه های آن نسبت به سایر کشورها کمتر است، بین ۲۰ تا ۳۰ هزار دلار برای هر بشکه نیازمند سرمایه گذاری هستیم، اگر قرار باشد یک میلیون بشکه میزان ظرفیت را افزایش دهیم، بین ۲۰ تا ۳۰ میلیارد دلار سرمایه گذاری نیاز داریم.

حسینی تصریح کرد: هرچند تحریم یکی از دلایل این مساله است اما من معتقدم که ما با حربه نفت می توانستیم هزینه های تحریم را برای آمریکا آنقدر بالا ببریم که این اتفاق نیفتد. در دور قبل که آمریکا یک جانبه ایران را تحریم کرد، ما تحریم ها را نادیده گرفتیم. کشورها نیز ریسک کرده و قراردادهای متعددی را با ایران منعقد کردند. در آن زمان حتی با ژاپن نیز که دنباله رو سیاست ها آمریکا بود، قرارداد بستیم، مقامات نفتی آمریکایی در همان زمان اذعان داشتند که کل ۴۷۰ شرکت نفتی آمریکایی یک ائتلاف علیه تحریم ایجاد کردند.

این کارشناس حوزه انرژی اظهار کرد: علت ایجاد این ائتلاف این بود که کل دنیا در حال بیزینس با ایران بود و آمریکایی ها تحریم شده بودند، علت علاقه آن ها برای همکاری با ایران نیز این بود که هزینه های نفت و گاز ایران بسیار کمتر از هزینه های آمریکایی و اروپایی برای استخراج است و ما در این بخش جاذبه هایی را داریم به همین دلیل شرکت های آمریکایی مشتاق ایجاد بیزینس با ما بودند.

وی گفت: برای رسیدن به خودکفایی ابتدا باید در یک نقطه قوت قرار بگیریم، باید سرمایه گذاری انجام شود. تئوری ما این بود که شرکت های داخلی در کنار شرکت های خارجی قرار بگیرند و بعد از گذشت زمانی خودشان حرف اول را بزنند.

گفتنی است، امروز ظرفیت تولید گاز طبیعی کشور نزدیک به یک میلیارد مترمکعب و ظرفیت تولید نفت خام ایران نزدیک به ۳ میلیون و ۸۰۰ تا ۳ میلیون و ۹۰۰ هزار بشکه است در حوزه وصول درآمدهای حاصل از فروش نفت خام، میعانات گازی، صادرات گاز، فرآورده‌های نفتی و محصولات پتروشیمی نیز باید گفت که نسبت به سال ۱۳۹۹ حدود ۲.۵ برابر شده و خالص گاز طبیعی صادراتی هم بیش از پارسال بوده، همچنان از نظر حجمی نسبت به سال گذشته افزایش صادرات داشته‌ایم که طبق گفته‌های وزیر نفت رقم آن خیره‌کننده است، افزایش قیمت‌های جهانی هم به افزایش درآمدهای نفتی کمک کرد.

با توجه به سیاست دولت برای جذب سرمایه می توان نسبت به بهبود شرایط امیدوار بود، ایجاد بسته های تشویقی برای جذب سرمایه گذار می تواند در این امر موثر باشد.