سال گذشته طرح آزادسازی واردات خودرو به کشور با هدف جبران کمبود عرضه خودرو به بازار مطرح شد. در نهایت، قفل واردات خودرو پس از گذشت حدود شش سال شکسته شد و نخستین محموله خودروهای وارداتی نیز وارد کشور شد. گرچه نخستین محموله به 22 دستگاه محدود شد، اما به نظر می‌رسد تعدادی دیگر از این محموله‌ها تا پایان سال به کشور برسند.

با ارسال لایحه بودجه سال 1402 به دولت در هفته‌های گذشته، مشخص شد که واردات خودرو به همین یکبار محدود نشده است و در سال آینده نیز ادامه دارد. گفته می‌شود دولت در اقدامی مهم برای تنظیم بازار خودرو ظرفیت ارزی واردات خودرو در بودجه ۱۴۰۲ را به دو برابر افزایش داده است.

بر اساس لایحه جدید بودجه در سال 1402 دولت مجوز واردات خودرو به کشور را تا سقف 2 میلیارد دلار صادر کرده است.

ارز اختصاص‌ داده شده برای واردات خودرو در سال جاری یک میلیارد دلار بود و دولت و وزات صمت وعده واردات 70 تا 100 هزار دستگاه خودرو را به مردم دادند. گرچه برخی از مسئولان وزارت صمت واردات 100 هزار خودرو را تکذیب کردند.

همانطور که علی جدی، رئیس کمیسیون صنایع و معادن مجلس اعلام کرده بود، به دلیل هزینه‌های بالای حمل و نقل شرکت‌های واردکننده در بهترین حالت بتوانند 5000 دستگاه خودرو وارد کشور کنند و مابقی واردات به صورت انتقال تکنولوژی صورت بگیرد.

خودروهای بالای 20 هزار یورو وارد می‌شوند؟

حال که گفته می‌شود دولت در لایحه جدید بودجه 1402 حساب بیشتری بر واردات خودرو باز کرده است، این مساله مطرح می‌شود که آیا تعداد خودروهای وارداتی در سال آینده بالا می‌رود یا خودروهایی با کیفیت و قیمت بالاتر به بازار ایران می‌آیند؟

با ورود نخستین محموله خودروهای وارداتی، گمانه‌هایی مبنی بر بالاتر بودن قیمت برخی از این خودروها از سقف تعیین‌شده، یعنی 20 هزار یورو وجود داشت. اما امید قالیباف، سخنگوی وزارت صمت، در واکنش به این خبر گفت: امکان ندارد قیمت خودروهای وارداتی بالاتر از ۲۰هزار یورو باشد. تمام خودروهای واردشده به کشور در محدوده قیمتی مجاز هستند.

او در ادامه توضیح داد: در فرآیند سیستمی امکان واردات خودرویی بالاتر از سقف تعیین‌شده به کشور وجود ندارد.

با توجه به اظهارات سخنگوی وزات صمت، به نظر نمی‌رسد در سال آینده خودروهایی وارد کشور شوند که بیش از 20 هزار یورو قیمت داشته باشند و سقف قیمتی تغییر نخواهد کرد. در نتیجه، به احتمال زیاد تعداد خودروهای وارداتی بیشتر شود تا نیازهای بازار کشور را برطرف شود.

منابع ارزی تامین است؟

سوال دیگری که در رابطه با تخصیص دو میلیارد دلار ارز برای واردات خودرو مطرح می‌شود این است که آیا بانک مرکزی می‌تواند این مقدار ارز را تنها برای واردات تامین کند؟ منابع ارزی واردات از چه طریقی قرار است تامین شود؟

طبق آیین‌نامه‌ای که برای واردات خودرو در سال 1401 درنظر گرفته شده بود، بانک مرکزی باید یک میلیارد دلار ارز تامین می‌کرد. بانک مرکزی در این مورد بارها اعلام کرد که نمی‌تواند چنین مقداری را تامین کند. اما مجددا این مساله را تکذیب می‌کرد.

به نظر می‌رسد شرکت‌های واردکننده نتوانند ارز مورد نیاز خود را با صادرات تامین کنند. چراکه میزان صادرات خودروهای تولید داخل به میزانی نیست که منابع ارزی مورد نیاز واردات از این راه تامین شود. برای مثال، طبق آخرین آمارها، با درآمد حاصل از صادرات سایپا تنها می‌توان در بهترین حالت 300 تا 600 دستگاه خودرو وارد کشور کرد.

از طرفی دیگر، وضعیت فروش نفت ایران هم به‌گونه‌ای نیست که بتوان گفت که با درآمد نفتی بتوان خودرو وارد کشور کرد. آن‌هم در وضعیتی که ایران دو مشتری خود، یعنی چین و هند، را از دست داده است. اما ممکن است که تهاتری در این میان صورت بگیرد و به ازای فروش نفت، ایران خودرو از کشورهای مقصد دریافت کند.

باید یادآور شد که آیین‌نامه واردات خودرو تا پایان سال جاری اعتبار دارد و وزارت صمت و دولت باید برای سال آینده آیین‌نامه جدیدی را برای واردات خودرو تدوین کند. باید منتظر ماند و مشاهده کرد که آیا وزارت صمت می‌تواند راه حلی برای تامین منابع ارزی واردات خودرو مطرح می‌کند و جلوی رانت‌خواری را می‌گیرد یا خیر؟