هفته قبل بود که علی نقوی، مدیرعامل بورس انرژی از انتشار گواهی سپرده نفت خام و میعانات گازی خبر دادو به ایسنا گفت: این گواهی در چارچوب مقررات بورس انرژی ایران و بازار سرمایه در دستور کار قرار گرفته و مراحل نهایی خود را طی کرده است. همچنین پس از آن، مدیرعامل شرکت ملی نفت ایران نیز از راه اندازی معاملات گواهی سپرده نفت و میعانات گازی، در بورس انرژی خبر داد و بر این اساس طبق اعلام پایگاه خبری بازار سرمایه، اطلاعیه پذیرش و گشایش انبار پارس جنوبی جهت گواهی سپرده میعانات گازی و نیز انبار خارک جهت گواهی سپرده نفت خام سنگین منتشر شد.

گواهی سپرده نفت خام و میعانات گازی چیست؟

گواهی سپرده نفت خام و میعانات گازی، یک دارایی جدید در نظام اقتصادی ایران برای فعالان بخش خصوصی است که در بورس انرژی عرضه و معامله می‌شود. هر گواهی معادل یک بشکه نفت خام یا میعانات گازی است و دارنده‌ی آن می‌تواند در صورت رسیدن تعداد گواهی‌ها به یک نصاب مشخص، آن را به شرکت ملی نفت ایران تحویل دهد و در ازای آن، نفت در صورتی که دارنده این گواهی تمایل داشته باشد، می‌تواند نفت خام و میعانات گازی را (به صورت فیزیکی) مشروط به رسیدن به حجم قابل تحویل در انبار شرکت ملی نفت دریافت کند.

خریدار نفت در این بازار با دریافت گواهی سپرده نفتی هر زمان که اراده کند در بازه زمانی مشخص می‌تواند مستقیما نفت خود را از شرکت ملی نفت ایران تحویل بگیرد. این گواهی به دلیل وابستگی به قیمت جهانی نفت از نوسانات قابل توجه و جذابیت برای سرمایه‌گذاری حرفه‌ای برخوردار خواهد بود. سرمایه‌گذاران حرفه‌ای می‌توانند با استفاده از این گواهی از منافع نوسان‌گیری در بازار جهانی نفت بهره‌مند شوند. گواهی سپرده نفتی می‌تواند به عنوان وثیقه و ضمانت پروژه‌ها در شبکه بانکی مورد استفاده قرار گیرد. دسترسی پذیری مشتریان داخلی و خارجی به صورت مستقیم و بدون واسطه، از کانال بورس به هر دو صورت ارزی و ریالی از مزایای این طرح است.

طرح گواهی سپرده نفتی در آینده می‌تواند بستری برای خلق نفت ‌ارز، به عنوان یک رمزارز جذاب و با پشتوانه به شمار آید. همچنین تعریف طبقه جدیدی از دارایی، جهت سرمایه‌گذاری از نتایج این طرح است.

فرق گواهی سپرده نفت با طرح گشایش نفتی چیست؟

طبق توضیحات نقوی به پایگاه اطلاع رسانی بازار سرمایه، تفاوت نخست گواهی سپرده نفت با طرح گشایش نفتی که در دولت دوازدهم مطرح شد این است که گواهی سپرده نفت یک ابزار استاندارد و شفاف برای فروش است که به پشتوانه نفت موجود در مخازن یا انبارهای شرکت ملی نفت منتشر شده و به صورت فروش قطعی نفت بوده و سررسید ندارد، در حالی که اوراق سلف موازی استاندارد بر مبنای عقد سلف منتشر شده و برای تامین مالی پروژها در چارچوب پیش فروش نفت در سررسید مشخصی در آینده انجام می‌شود.

اوراق سلف جز ابزارهای تامین مالی محسوب شده و سبب ایجاد تعهدات برای ناشر آن می‌شود که حجم و میزان انتشار آن می‌تواند تبعاتی را برای ایفای تعهدات در آینده داشته باشد اما در گواهی سپرده، ناشر (انباردار) ضامن تحویل کالا طبق شرایط اعلامی است.

وی تضمین تحویل دارایی پایه را به‌عنوان دومین تفاوت عمده گواهی سپرده نفت خام با اوراق سلف نفتی عنوان کرد و گفت: گواهی سپرده نفت خام طبق شرایطی که در اطلاعیه گشایش انبار منتشر می‌شود منجر به تحویل شده و اشخاصی که به میزان معینی از گواهی‌ها را در اختیار داشته باشند، درخواست تحویل خود را به شرکت ملی نفت ارائه و نسبت به تحویل اقدام می‌کنند، همچنین شرکت ملی نفت ایران این قابلیت را هم ایجاد کرده برای سایر اشخاصی که توانایی تحویل ندارند در قالب ایجاد کنسرسیومی این شرکت به وکالت از دارندگان گواهی فرآیند تحویل را انجام دهد و برای این ابزار مالی امکان تسویه نقدی وجود ندارد اما در قراردادهای سلف موازی استاندارد امکان اعمال اختیار خرید یا فروش و تسویه بر مبنای نرخ اختیار دیده شده است.

مدیرعامل بورس انرژی ایران درخصوص تفاوت در نوع خریداران بالقوه این دو طرح نیز به عنوان سومین تفاوت بیان کرده است: عمده خریداران قرارداهای سلف موازی استاندارد نهادهای مالی از صندوق‌های سرمایه‌گذاری و شرکت‌های تامین سرمایه هستند اما در گواهی سپرده فعالان حوزه نفت و فرآورده‌های نفتی و سرمایه‌گذاران بازارهای مالی حضور دارند.

نقوی با اشاره به اینکه گواهی سپرده فاقد سود تضمینی است چهارمین تفاوت را اینطور توضیح داد: در طرح قبلی قرار بود حداقلی از سود برای خریداران اوراق تضمین شود. اما گواهی چنین نیست و سرمایه‌گذاران با توجه به قیمت‌های نفت خام می توانند به صورت روزانه نسبت به خرید یا فروش گواهی‌ها تصمیم‌گیری کند.