کاهش تولید خودرو در چهار سال متوالی از سال 1397 تا 1400 به گونه‌ای بود که طی این سال‌ها هیچ گاه تولید خودروسازان داخلی به سقف یک میلیون دستگاه نرسید و همچنین انباشته شدن خودروهای ناقص در پارکینگ خودروسازان در این سال ها، مشکلات فراوانی را برای خودروسازان به دنبال داشت.

براین اساس وزارت صنعت، معدن و تجارت برنامه‌ای را برای آغاز تحول در صنعت خودرو کشور آغاز کرد، طرحی که در آن سه گام تا سال 1404 پیش‌بینی شده است تا از بحران چند ساله این صنعت گذر کنیم.

گام اول: تثبیت جریان تولید

در این‌باره، عبدالله توکلی لاهیجانی، مدیرکل دفتر صنایع خودرو وزارت صنعت، معدن و تجارت می‌گوید: از سال 1401 در مسیر «طرحی نو» برای صنعت خودروی کشور‌ گام برداشتیم، در گام اول برنامه، بر تثبیت جریان تولید متمرکز شدیم تا با افزایش مقیاس تولید، علاوه بر پاسخ به نیاز انباشته بازار در طی این سال‌ها، ظرفیت‌های معطل تولید، احیاء شود، بدین ترتیب یکی از بیشترین رشدهای تولید در تاریخ خودروسازی کشور در سال گذشته رقم خورد؛ رشدی که حتی در مقیاس جهانی نیز چشمگیر است، یعنی توانستیم با تولید بیش از یک میلیون و 300 هزار دستگاه، رشدی قریب به چهل درصد را نسبت به سال گذشته ثبت کنیم.

گام دوم: طراحی و توسعه بن سازه‌های بومی

به گفته وی در گام دوم که بسیار مهم‌تر است و متاسفانه همواره صنعت خودروی کشور در این گام متوقف مانده است، باید به ریشه اصلی ناکارآمدی در صنعت خودروی کشور پرداخته شود که همانا عدم پرداختن به حلقه طراحی و توسعه محصولات بومی در زنجیره ارزش خودروسازان داخلی است، به گونه‌ای که به واسطه عدم دانش بنیان شدن این صنعت، ابتکار عمل در محصول در دست خودروساز داخلی نیست و به واسطه این وابستگی، جریان تولید خودروسازان داخلی مدام با فراز و فرود همراه است.

توکلی لاهیجانی اضافه کرد: پس گام دوم تلاش برای دانش بنیان شدن این صنعت از طریق توسعه بن‌سازه‌های (پلتفرم) بومی و توسعه محصولات با نشان ملی است؛ گسترش گفتمانی که با برگزاری نمایشگاه تحول صنعت خودرو در شهریور سال 1401 آغاز شد و در خودروسازان داخلی با قدرت بیشتر دنبال می شود تا با اتکاء به هم افزایی منابع داخلی و عمق ساخت داخل بالا، ارزش افزوده، ثروت و اشتغال بیشتری از طریق این صنعت حیاتی در کشور ایجاد شود تا آنگاه در گام سوم بتوان با خلق مزیت‌های راهبردی داخلی به رقابت با خودروسازان جهانی و گسترش بازارهای صادراتی دل بست.

گام سوم:رسوخ به بازارهای جهانی

به گفته وی‌، هدف از گام سوم که در واقع با تمرکز بر ارتباطات خارجی در بین سال های 1403 تا 1404 محقق می‌شود ‌«رسوخ به بازارهای جهانی» است، این گام شامل 2 مرحله بهره‌برداری از فرصت خارجی و گسترش بازار صادراتی مبتنی بر محصولات رقابتی و جذب سرمایه گذاری خارجی بر مبنای مزیت‌های ایجاد شده در صنعت خودرو داخلی است.

براین اساس با توجه به اقدامات انجام شده وزارت صمت، گام اول تولید یعنی «تثبیت جریان تولید» محقق شده است، به طوری که تولید خودرو که در سال 1397 بعد از وضع تحریم‌ها به 756 هزار دستگاه کامل و 500 هزار دستگاه خودرو ناقص رسیده بود در سال 1401 به بیش از یک میلیون و 300 هزار دستگاه افزایش یافت و نکته قابل توجه اینکه هیچ خودروی ناقصی نیز توسط خودروسازان تولید نشد؛ افت تولید خودرو در سال 1397 بسیار شدید بود به طوری که در سال قبل از آن یعنی 1396 یک میلیون و 535 هزار دستگاه خودرو در کشور تولید شده بود.

‌‌اما در خصوص دستیابی به گام سوم که هنوز وزارت صمت طبق زمان بندی به زمان عملیاتی شدن آن نرسیده است نیز اقداماتی انجام شده است به‌طوری که در سال 1401 ارزش صادرات خودرو و قطعه بیش از 51 میلیون بوده که در مقایسه به ارزش صادرات خودرو و قطعه که در سال قبل از آن 26 میلیون دلار بوده است رشد 96.1 درصدی داشته است.

براساس این گزارش ارزش صادرات قطعه در سال 1400 معادل 7 میلیون دلار بوده که در سال 1401 ارزش صادرات این بخش به 13 میلیون دلار رسیده است بنابراین ارزش صادرات قطعه در سال 1401 نسبت به سال 1400 در مجموع 89.9 درصد رشد داشته است.

همچنین ارزش صادرات خودرو در سال 1400 به میزان 19 میلیون دلار بوده است که ارزش صادرات خودرو در سال 1401 به 37.8 میلیون دلار رسیده است براین اساس صادرات خودرو در سال 1401 نسبت به 1400 در مجموع 96.3 درصد رشد داشته است.

بیشترین حجم خودروهای صادراتی تا 22 اسفند 1401 مربوط به دنا و تارا بوده است