آخرین آمار منتشر شده از سوی سازمان خواربار و کشاورزی ملل متحد (فائو) در سال ۲۰۲۰ میلادی نشان می‌دهد ایران یکی از بزرگترین تولیدکنندگان محصولات کشاورزی در جهان بوده که رتبه سوم تا نوزدهم را در تولید ۲۰ محصول مهم کشاورزی از آن خود کرده است.

بر اساس این گزارش ایران در تولید محصولاتی مانند خرما، عسل، پسته و گردو جایگاه سوم را دارد. در تولید پسته آمریکا با کشت ۴۷۴ هزار تن پسته رتبه نخست را داشته در حالی که ایران مامن کشت این محصول به شمار می‌رود. جالب‌تر اینکه ترکیه در جایگاه دوم ایستاده و ایران با کشت ۱۹۰ هزار تن در سال ۲۰۲۰ جایگاه سوم را دارد.

کشور ما تا پیش از این رتبه دوم را در اختیار داشت. چه دلیلی سبب شده ایران نتواند جایگاه خود را حفظ کند؟ محمدعلی انجم شعاع، رئیس کمیسیون باغبانی انجمن پسته ایران به مهر گفت: فائو برای انتشار آمار تولید محصولات کشاورزی هر کشوری به سراغ دولت‌ها می‌رود. به این ترتیب وزارت کشاورزی ترکیه اعلام می‌کند که چقدر کشت و تولید فندق یا پسته داشته است. کشوری مانند آمریکا که دارای اقتصاد آزاد است و همه امور تولیدی آن شفاف رصد می‌شود حتی تولید محصولات کشاورزی به کیلو هم قابل رصد است چرا که کشاورزان بر اساس تولید محصولات مالیات می‌پردازند. بنابراین آماری که فائو از آمریکا ارائه می‌دهد آمار دقیقی است.

وی افزود: در ایران و ترکیه و کشورهایی که دولت دخالت زیادی در امور کشت و کار دارند آمارهایی که اعلام می‌شود معمولاً اعداد دقیقی نیستند.

وی ادامه داد: چند سالی است که در ایران انجمن پسته با روش‌های نیمه حرفه‌ای آمارگیری می‌کند و اعداد اعلام می‌شود گزارش فائو نیز بر اساس این آمار است. البته آماری هم که از سوی وزارت جهاد کشاورزی در حوزه تولید پسته اعلام می‌شود همان آمار انجمن است. گاهی هم این مناقشه وجود دارد که چرا انجمن پسته آمارها را پایین اعلام می‌کند.

آمار تبلیغی ترکیه

عضو هیأت مدیره انجمن پسته ایران با بیان اینکه در ترکیه هنوز دولت آمار کشت و تولید محصولات کشاورزی را اعلام می‌کند نه تشکل‌ها و انجمن‌ها، گفت: طبیعی است وقتی تشکل خصوصی قوی در این کشور وجود نداشته باشد اعداد اعلامی دقیق نباشند.

وی یادآور شد: به دو دلیل آمار اعلامی این کشور غلوآمیز است؛ نخست آماری که ترکیه می‌دهد، حجم پسته با پوست نرم آن است. در این کشور پسته که برداشت می‌شود با پوست نرم روی آن خشک می‌شود که سنگین‌تر است. به این ترتیب آمار تولید پسته ایران در هر کیلو نیمی مغز بوده در حالی که این عدد برای ترکیه خیلی کمتر است.

وی اظهار کرد: دولت ترکیه برای تبلیغ صنعت کشاورزی خود به دنبال اعلام آمار بالا بوده تا جایگاه بهتری کسب کند. علاوه بر اینکه پسته ترکیه مثل پسته ایران حضور پررنگی در بازار جهانی ندارد؛ همچنین گاهی پسته ایران به شکل قاچاق وارد ترکیه شده و دوباره صادر می‌شود که البته آمار بالایی ندارد.

وی افزود: در ترکیه بیشتر پسته به صورت تازه خوری و استفاده در شیرینی مصرف می‌شود و بازار داخل این کشور برای پسته پر تقاضا است.

انجم شعاع ادامه داد: مصرف پسته به صورت شیرینی یکی از سوغات شهر غازی انتب ترکیه به شمار می‌رود؛ شیرینی‌هایی که ۵۰ تا ۶۰ درصد آن مغز پسته است. مصرف پسته در قنادی‌های ترکیه و البته سوریه مانند ایران به شکل تزئینی، نبوده از این رو مصرف پسته در این کشورها بیشتر بومی است.

این فعال بخش کشاورزی با بیان اینکه صادرات و سوغات شهر دمشق سوریه هم شیرینی پسته ای است، تصریح کرد: البته تولید و مصرف پسته سوریه کمتر از ترکیه است اما سبک و سیاق سوری‌ها و ترک‌ها در مصرف پسته مشابه یکدیگر بوده و عادت بر تازه خوری دارند. البته بخشی از پسته تازه و شیرینی‌های ترکی و سوری هم به کشورهای حاشیه خلیج فارس و لبنان صادر می‌شود.

انجم شعاع با اشاره به ارزش افزوده شیرینی برای این کشورها، گفت: صادرات کمی که ترکیه دارد ریز با ظاهر نامناسب است و البته به علت روغن بالا و طعم خوب این پسته اصولاً برای مصرف صنعتی مناسب‌تر است.

رئیس کمیسیون باغبانی انجمن پسته ایران تصریح کرد: بنا بر نکات اشاره شده، از جمله اعلام وزن با پوست نرم، آمار اعلام شده فائو از وضعیت تولید پسته در ترکیه آمار دقیقی نیست.