خرید خانه در ایران همیشه برای قشری از مردم سخت بوده است، اما از چند سال گذشته به این سو هر روز مشکل‌تر از روز گذشته شده و حالا تسهیلات بانکی نیز کفاف خرید مسکن را نمی‌دهد. از سوی دیگر هزینه دریافت وام مسکن نیز بسیار رشد کرده است؛ در این گزارش هزینه تمام‌شده دریافت تسهیلات کمک‌هزینه مسکن بر اساس قیمت تسه در نیمه اردیبهشت‌ماه امسال محاسبه شده است.

هزینه خرید اوراق تسه

برای دریافت وام مسکن خرید اوراق تسه الزامی است و قیمت این اوراق از شروع سال 1402 در مسیر کاهشی قرار گرفته است، اما با این اوصاف هنوز مجردها و متاهل‌های متقاضی این وام باید مبلغ قابل توجهی از وام مسکن را برای خرید اوراق هزینه کنند.

اکنون مجردهای ساکن تهران می‌توانند تا ۲۸۰ میلیون تومان تسهیلات دریافت کنند که شامل ۲۰۰ میلیون تومان تسهیلات خرید مسکن و ۸۰ میلیون تومان وام جعاله می‌شود؛ بنابراین برای دریافت ۲۰۰ میلیون تومان وام باید ۴۰۰ برگه تسهیلات مسکن خریداری کنند که هزینه این تعداد با اوراق 85 هزار و 505 تومانی (با احتساب قیمت اوراق در 17 اردیبهشت‌ماه)، 34 میلیون و 800 هزار تومان می‌شود.

همچنین با در نظر گرفتن ۸۰ میلیون تومان وام جعاله که برای آن باید ۱۶۰ ورق به مبلغ 13 میلیون و 680 هزار تومان خریداری شود، مجموع هزینه خرید اوراق به حدود 48 میلیون و ۱۷۶ هزار تومان می‌رسد.

زوج‌های تهرانی نیز بر همین اساس می‌توانند تا سقف ۴۸۰ میلیون تومان شامل ۲۰۰ میلیون تومان تسهیلات خرید مسکن برای هر نفر و ۸۰ میلیون تومان وام جعاله دریافت کنند؛ بنابراین زوجین باید ۸۰۰ برگه تسهیلات مسکن خریداری کنند که هزینه آن حدود 68 میلیون و 404 هزار تومان می‌شود که همراه با هزینه 13 میلیون و 680 هزار تومانی وام جعاله که باید برای خرید ۱۶۰ ورق تسهیلات مسکن باید هزینه کنند، در مجموع باید 85 میلیون و 505 هزار تومان پرداخت شود.

در قدم اول، هزینه خرید وام مسکن برای مجردها 48 میلیون و برای متاهل‌‌ها 85 میلیون تومان است.

هزینه‌های جانبی برای دریافت وام مسکن

اما خرید اوراق تنها هزینه برای وام مسکن نیست و بر اساس گفته متقاضیان از ابتدا تا انتهای مراحل دریافت این تسهیلات هزینه‌های دیگری نیز در انتظار مردم است.

گزارش‌ها نشان می‌دهد اکنون بانک برای کارشناسی ملک حدود یک میلیون و 300 هزار تا دو میلیون تومان دریافت می‌کند.

از سوی دیگر باید مبلغی نیز برای محضرخانه جهت قرار دادن سند خانه در رهن بانک پرداخت کرد؛ هزینه‌ای که در محضرخانه‌های متفاوت، برای مجردها از 6 میلیون تا حدود 9 میلیون تومان و برای متاهل‌ها از 12 تا 18 میلیون تومان هزینه دارد.

بنابراین هزینه دریافت وام مسکن، برای یک فرد مجرد حدود 59 میلیون تومان و برای یک زوج، حدود 105 میلیون تومان می‌شود؛ حدود یک سوم مبلغ وام برای خرید آن هزینه می‌شود.

اقساط وام مسکن

زمان بازپرداخت وام مسکن برای متاهل‌ها و مجردها 10 یا 12 سال تعیین شده است که هر فرد بنا به خواست خود یکی از آنها را انتخاب می‌کند. با توجه به این شرایط در پایین‌ترین حالت ممکن یک فرد مجرد باید ماهانه 6 میلیون و 300 هزار تومان و یک زوج هر ماه حدود 10 میلیون و 500 هزار تومان اقساط پرداخت کنند. این در حالی است که پایه حقوق امسال حدود 7 تا 8 میلیون تومان اعلام شده است!

دریافت وام مسکن به‌صرفه است؟

بر اساس گفته کارشناسان اکنون متوسط قیمت مسکن در تهران به حدود متری 60 میلیون تومان رسیده است و برای خرید یک واحد مسکونی 60 متری در این کلانشهر باید به‌طور متوسط حدود سه میلیارد و 600 میلیون تومان پرداخت کرد؛ به عبارت دیگر مبلغ وام برای زوجین تنها حدود 10/5 درصد از قیمت کل آپارتمان را پوشش می‌دهد.

بر اساس گفته‌های صاحبان محضرخانه‌ها طی یک سال گذشته تعداد متقاضیان این وام تا حد زیادی کاهش پیدا کرده است زیرا علاوه بر افت قدرت خرید مردم، تهیه هزینه این وام نیز از مشکلات دیگر در این زمینه است؛ محاسبه هزینه و مقدار وام روشن می‌کند که یک مجرد با این مبلغ در تهران می‌تواند تنها حدود سه متر و نیم و یک زوج حدود 6 متر از یک آپارتمان را بخرد! این در حایست که اقساط بازپرداخت وام نیز از میزان دستمزد ماهانه افراد بالاتر است.

البته تا همین پنج سال پیش وام مسکن مقدار مناسب‌تری از قیمت واحد مسکونی را برای تهرانی‌ها پوشش می‌داد. در حالی که بهمن‌ 1396 وام مسکن برای مجردها حدود 60 میلیون و برای متاهل‌ها حدود 100 میلیون تومان بوده، به‌طور متوسط قیمت یک آپارتمان 60 متری نیز در تهران حدود 330 میلیون تومان قیمت داشته است. به عبارت دیگر وام مسکن در سال 1396 حدود 30 درصد از هزینه خرید یک آپارتمان در تهران را پوشش می‌داد.

با توجه به شرایط دریافت و هزینه این وام حالا مردم به سمت روش‌های دیگر برای تامین کمک‌هزینه خرید مسکن سوق پیدا کرده‌اند. روش‌هایی مانند خرید وام ازدواج یا جانبازی دیگران که هزینه تمام‌شده کمتری دارد. به‌عنوان مثال در حال حاضر فرد با خرید دو وام ازدواج تنها حدود دو و نیم میلیون تومان اقساط ماهانه می‌پردازد.

در حالی که در برخی از کشورهای اروپایی می‌توان تا سقف 70 درصد از قیمت مسکن را با شرایط نسبتا مناسبی وام گرفت، در ایران با وجود اینکه قیمت مسکن به‌ویژه در کلانشهرها اکنون سر به فلک می‌کشد، تسهیلات بانکی موثری هم در این زمینه وجود ندارد.

در مجموع می‌توان گفت وام مسکن از جنبه‌های مختلف برای متقاضیان صرفه اقتصادی ندارد و با ادامه این روند و تداوم رشد قیمت مسکن، تقاضای مصرفی که تا کنون نیز افت قابل توجهی را پشت سر گذاشته باز هم دستخوش کاهش می‌شود و در آینده‌ای نزدیک دیگر کمتر معامله‌ای در این زمینه انجام خواهد شد.