حجم معاملات بازار ارز چند روزی است که با کاهش محسوسی همراه شده است. در این شرایط و خروج برخی خریداران از این بازار، قیمت دلار را در سراشیبی نزول گذاشته است. اسکناس آمریکایی بعد از چند هفته نوسان در یک محدوده مشخص قیمتی، از ابتدای هفته تغییر جهت داده و یک پله قیمتی دیگر پایین آمده است.

برخی کاهش قیمت دلار را نتیجه تغییر تاکتیک ارزی سیاستگذار عنوان می‌کنند. اظهارات اخیر رییس بانک مرکزی مبنی بر ورود به بازار و به دست گرفتن قیمت گذاری دلار بازار آزاد از جمله این تاکتیک‌هاست.

در این بین افزایش عرضه ارز در مرکز مبادله از سوی شرکت‌های صادراتی و پتروشیمی نیز یکی دیگر از عوامل ریزش قیمت دلار در بازار عنوان شده است.

هرچند عوامل یادشده به فریز قیمتی دلار در چند وقت اخیر کمک کرده است، با این حال به نظر می‌رسد نقش اخبار سیاسی در جهتدهی به بازار همچنان پررنگ‌تر است.

تغییر رویکرد سیاستگذاری ارزی بانک مرکزی به چه معناست؟

کارشناسان در پاسخ به این پرسش به نقش محوری تغییرات نرخ ارز و قیمت دلار در شکل‌دهی به انتظارات تورمی اشاره می‌کنند. بر این اساس سیاستگذار با این رویکرد به دنبال یافتن راهی برای مهار تورم در سال جاری است.

به بیان دیگر با توجه به اینکه قیمت دلار همواره لنگر اسمی انتظارات تورمی در اقتصاد ایران بوده‌است، سیاستگذار تمام تلاش خود را برای کنترل این نرخ گمارده است.

در این میان پرسش مهم این است که آیا تیر سیاستی بانک مرکزی برای این منظور به هدف برخورد می‌کند؟

نوسان قیمت دلار محدود شده اما …

سیدبهاءالدین حسینی‌هاشمی، کارشناس مالی اظهار کرد: با آنکه دامنه نوسان قیمت دلار محدود شده اما هنوز گپ بزرگی بین عرضه و تقاضای ارز در بازار وجود دارد.

در حال حاضر حجم ثبت سفارش‌ها از سوی متقاضیان دریافت ارز بسیار زیاد است. در این شرایط صف انتظار برای تخصیص ارز از سوی بانک مرکزی به این افراد شکل گرفته است.

از سوی دیگر، اقدام اخیر بانک مرکزی مبنی بر ایجاد انحصار در خرید و فروش ارز از سوی این نهاد ممکن است مقداری بر معاملات بازار آزاد تاثیر بگذارد. در حقیقت این نگرانی در میان عاملین بازار ارز ممکن است ایجاد شود که دیگر برای ارزهای دریافتی آنها از صادرکنندگان تقاضایی وجود نداشته باشد.

کشش بازار ارز کاهش یافته است

حسینی‌هاشمی ادامه داد: این واقعیت را هم نباید نادیده بگیریم که نقدینگی بازار ارز نیز چندان زیاد نیست که امکان خرید در حجم بالا برای متقاضیان ارز وجود داشته باشد.

در این رابطه می‌توان به قدرت وام‌دهی اندک بانک‌ها اشاره کرد که موجب شده روند اعطای تسهیلات ریالی به افراد و تبدیل این تسهیلات ریالی به ارز کند شود. در عین حال کشش تقاضا در بازار هم محدود شده است و بازار با هر قیمت دلار کشش تقاضا ندارد.

هرچند ممکن است کشش تقاضا برای ارزهای مسافرتی وجود داشته باشد. اما کشش تقاضای ارز برای اهداف اقتصادی چندان هم زیاد نیست. چرا که بازار حقیقی کالا ارتباط مستقیمی با قیمت دلار دارد.

چرا قیمت دلار عقب نشینی کرد؟

حسینی‌هاشمی تاکید کرد: تجربه نشان داده سیاست‌هایی که دولت در زمینه مدیریت بازار ارز به بانک مرکزی اعلام می‌کند برای مدتی وارد مراحل اجرایی می‌شود تا اثرات و نتایج آن بر کلیت اقتصادی کشور آشکار شود. در زمان اجرای این سیاست‌ها بازار مقداری عقب‌نشینی می‌کند تا اثرات سیاست‌های جدید ارزی تا اندازه‌ای مشخص شود.

در صورتی که بی‌اثر بودن این سیاست‌ها برای معامله‌گران و فعالان بازار آشکار شود بازار ارز بار دیگر تهاجمی عمل می‌کند و وارد مسیر افزایش قیمت می‌شود.

بنابراین می‌توان ادعا کرد که محدود شدن دامنه نوسان قیمت دلار در مدت اخیر و یا حتی ریزش اندک قیمت ارز در نتیجه یک سیاست مهم اقتصادی اتفاق نیفتاده است.

نقدینگی از بورس به بازار ارز رفت؟

این کارشناس مالی در خصوص تاثیر ثبات نرخ ارز بر انتظارات تورمی اقتصاد نیز گفت: به هر میزان که بازار ارز در آرامش باشد نوسان قیمت دلار نیز محدودتر می‌شود. همین مساله در نهایت موجب می‌شود که انتظارات تورمی نیز کاهش یابد.

فراموش نکنیم که بازار سرمایه نیز در مدت اخیر ریزش شدیدی را تجربه کرده است. نقدینگی در این بازار به دلیل این مساله قفل شده است.

به این ترتیب برخلاف تصور رایج هیچ سرمایه‌ای از بورس به سمت بازار ارز نیامده است. همان‌طور که اشاره شد بانک‌ها نیز در زمینه اعطای تسهیلات با مشکل مواجه شده‌اند. همه این عوامل نشان می‌دهد تامین نقدینگی برای تقاضای ارز دچار مشکل شده است.

پیش بینی قیمت دلار

حسینی‌هاشمی گفت: وضعیت بازار ارز و قیمت دلار در آینده بستگی زیادی به وضعیت مالی دولت دارد.

در صورتی که دولت کسری بودجه نداشته باشد که دارد. اگر دولت دست به استقراض نزند که می‌زند. اگر دولت اقدام به چاپ پول نکند که می‌کند شاهد تداوم نوسان سینوسی قیمت دلار در بازار خواهیم بود.

هرچند ممکن است برخی عوامل آثار روانی مثبتی بر بازار ارز داشته باشند. افزایش صادرات گاز به عراق و وصول مطالبات ارزی کشور. و همچنین بهبود رابطه ایران و عربستان و تقویت مناسب اقتصادی دو کشور از جمله این عوامل است.

با این حال شاهد یک تحول اقتصادی ویژه نبوده‌ایم. در نتیجه نباید انتظار داشته باشیم جهت‌گیری کلی بازار را تغییر دهد و قیمت دلار کاهش پیدا کند.