این بانک برای سال ۱۴۰۱ برنامه هدف‌گذاری رشد نقدینگی ۳۰ درصدی را تنظیم کرد و توانست با اتخاذ اقدامات عملیاتی نظیر کنترل خلق پول بانکی از طریق تنظیم و اعمال جدی کنترل رشد ترازنامه بانکها، افزایش نسبت سپرده قانونی در سطح شبکه بانکی به میزان نیم واحد درصد و هدایت نرخ سود در بازار بین بانکی حول نرخ سیاستی و در محدوده دالان نرخ سود بازار بین بانکی، این متغیر را بطور قابل ملاحظه ­ای کنترل کند. به طوری که رشد نقدینگی در پایان سال ۱۴۰۱ معادل ۳۱.۱ درصد بوده است که نسبت به دو سال گذشته (رشد نقدینگی در سال­های ۱۳۹۹ و ۱۴۰۰ به ترتیب معادل ۴۰.۶ و ۳۹.۰ درصد بوده است) کاهش قابل ملاحظه­ای را نشان می­دهد و حکایت از تحقق نسبی برنامه پولی تنظیم شده برای سال ۱۴۰۱ دارد.

در تداوم برنامه‌های دولت و بانک مرکزی برای کنترل رشد نقدینگی و تورم و در راستای شعار سال مبنی بر "مهار تورم و رشد تولید"، هدف نرخ رشد نقدینگی برای سال ۱۴۰۲ معادل ۲۵ درصد تعیین شده است. آمار‌های مقدماتی سال ۱۴۰۲ نیز نشان می­دهد که در سه ماهه اول سال جاری، نقدینگی معادل ۳.۹ درصد رشد یافته است که این رقم حتی به میزان قابل توجهی کمتر از رشد نقدینگی هدفگذاری شده برای سه ماهه اول سال ۱۴۰۲ می­ باشد.

همچنین، نرخ رشد دوازده‌ماهه نقدینگی در پایان خرداد‌ماه ۱۴۰۲ با ۸.۸ واحد درصد کاهش نسبت به دوره مشابه سال قبل (معادل ۳۷.۸ درصد در خردادماه ۱۴۰۱) به ۲۹.۰ درصد رسید که حاکی از اهتمام و تمرکز بانک مرکزی بر اجرای سیاست کنترل مقداری رشد ترازنامه بانک‌ها و کنترل رشد خلق پول بانک‌ها و به تبع آن رشد نقدینگی در سال جاری بوده است.

به دنبال تدوین و اجرای برنامه پولی و تعیین هدف رشد نقدینگی برای سال‌های ۱۴۰۱ و ۱۴۰۲، در کنار پیگیری جدی سیاست کنترل مقداری رشد ترازنامه بانک‌ها و جریمه بانک‌های متخلف از حدود تعیین شده از طریق افزایش نسبت سپرده قانونی، رشد دوازده ماهه نقدینگی کاهش قابل توجهی یافته و از ۴۲.۸ درصد در مهرماه ۱۴۰۰ به ۲۹.۰ درصد در خردادماه ۱۴۰۲ رسیده است.

به دنبال تدوین و اجرای برنامه پولی و تعیین هدف رشد نقدینگی برای سال‌های ۱۴۰۱ و ۱۴۰۲، در کنار پیگیری جدی سیاست کنترل مقداری رشد ترازنامه بانک‌ها و جریمه بانک‌های متخلف از حدود تعیین شده از طریق افزایش نسبت سپرده قانونی، رشد دوازده ماهه نقدینگی کاهش قابل توجهی یافته و از ۴۲.۸ درصد در مهرماه ۱۴۰۰ به ۲۹.۰ درصد در خردادماه ۱۴۰۲ رسیده است.

برنامه‌های نظارتی بانک مرکزی در راستای کنترل تورم

در خصوص سیاست کنترل مقداری ترازنامه بانک‌ها و موسسات اعتباری و بازبینی و اصلاحات صورت گرفته در آن لازم به توضیح است در سال ۱۴۰۱ هیات عامل بانک مرکزی در جلسه مورخ ۰۸/۰۵/۱۴۰۱ خود "ضوابط ناظر بر کنترل مقداری دارایی­های شبکه بانکی کشور" (ابلاغی طی بخشنامه شماره ۴۲۱۹۲۹/۹۹ مورخ ۲۷/۱۲/۱۳۹۹) را تکمیل و اصلاح و طی بخشنامه شماره ۱۲۷۰۵۰/۰۱ مورخ ۲۴/۰۵/۱۴۰۱ به شبکه بانکی ابلاغ کرد.

بر اساس ضوابط اصلاحی مزبور، حد مجاز رشد ماهیانه خالص مجموع دارایی­های هر بانک/موسسه اعتباری متناسب با امتیاز احصاء شده بر مبنای شاخص­های سلامت بانکی و بر اساس نقدینگی هدف‌گذاری تعیین و ابلاغ می ­شود.

همچنین، در این بخشنامه، به مصوبه مورخ ۰۴/۰۵/۱۴۰۱ شورای پول و اعتبار مبنی بر مجوز افزایش نسبت سپرده قانونی تا سقف ۱۵ درصد برای بانک­ها و موسسات اعتباری ناسالم و تخطی­کننده از مقررات و ضوابط ناظر بر رشد ترازنامه آن‌ها توسط بانک مرکزی اشاره شده است.

در ادامه با توجه به رشد بدهی­‌های خارج از استاندارد‌های نظارتی برخی از بانک‌ها علی رغم رشد مجاز دارایی­‌های آنها، هیات عامل بانک مرکزی نسبت به تصویب ضوابط جایگزین تحت عنوان "ضوابط ناظر بر کنترل مقداری ترازنامه شبکه بانکی کشور" مشتمل بر ضوابط ناظر بر کنترل میزان دارایی‌ها و بدهی‌های بانک‌ها و موسسات اعتباری (مصوب چهل و نهمین جلسه مورخ ۰۳/۱۰/۱۴۰۱ هیات عامل بانک مرکزی) و ابلاغ آن طی بخشنامه شماره ۲۶۳۸۸۲/۰۱ مورخ ۲۱/۱۰/۱۴۰۱ جهت اجرا به شبکه بانکی اقدام کرد.

اضافه شدن موضوع کنترل مقداری بدهی­ها، تغییر مبنای محاسبه از متوسط رشد ماهیانه به مبلغ مجاز ماهیانه و اعمال محدودیت در اعطاء/ایجاد تسهیلات/تعهدات کلان و مرتبط بانک/موسسه اعتباری خاطی از اهم موارد تغییر نسبت به ضوابط قبلی می‌باشد.

افزایش ۲۵.۸ درصدی تسهیلات پرداختی در سه ماه اول سال ۱۴۰۲

لازم به توجه است که بانک مرکزی ضمن کنترل رشد نقدینگی (در چارچوب برنامه پولی) از تامین مالی اقتصاد و به طور خاص بخش­های تولیدی اقتصاد غافل نشده و سیاست‌های هدایت اعتباری به سمت فعالیت‌های مولد اقتصادی و تامین مالی صاحبان کسب و کار و خانوار‌ها را نیز در دستور کار قرار داده است. در این زمینه می‌توان به کل تسهیلات پرداخت شده شبکه بانکی کشور به بخش‌های مختلف اقتصادی طی سال ۱۴۰۱ اشاره نمود که با ۴۵.۳ درصد افزایش نسبت به سال گذشته به ۴۴۴۸۵.۳ هزار میلیارد ریال بالغ گردیده است.

همچنین کل تسهیلات پرداخت شده شبکه بانکی کشور به بخش‌های مختلف اقتصادی طی سه ماهه اول سال ۱۴۰۲ معادل ۹۲۱۳.۵ هزار میلیارد ریال بوده است که نسبت به رقم دوره مشابه سال قبل به میزان ۲۵.۸ درصد افزایش نشان می‌دهد. از کل تسهیلات پرداختی طی دوره مذکور، ۸۵.۲ درصد به صاحبان کسب و کار و ۱۴.۸ درصد به مصرف‌کننده نهایی (خانوار) تعلق داشته است. لازم به ذکر است که ۶۶.۵ درصد از کل تسهیلات پرداختی در دوره مذکور صرف تامین مالی سرمایه در گردش واحد‌های تولیدی شده است. همچنین از مجموع تسهیلات پرداخت شده در بخش مزبور، ۸۲.۵ درصد صرف سرمایه در گردش واحد‌های صنعتی و معدنی گردیده است.