اداره اطلاعات انرژی آمریکا زمستان پارسال کل ذخایر نفت ایران در پایان سال ۲۰۲۱ را ۲۰۹ میلیارد بشکه برآورد کرد که با توجه به ذخایر ۳.۴ میلیارد بشکه‌ای ونزوئلا و ۲۶۲ میلیارد بشکه‌ای عربستان، ایران سومین دارنده بزرگ ذخایر نفت جهان در سال ۲۰۲۱ بوده است.

در میان دارندگان ذخایر گازی جهان، نیز پس از که روسیه با ذخایر ۱۶۸۸ تریلیون فوت مکعبی در رتبه نخست قرار داشته، ایران با ذخایر ۱۲۰۳ تریلیون فوت مکعبی رتبه دوم را به خود اختصاص داده است. با توجه به این اعداد ایران در مجموع نفت و گاز، رتبه نخست در جهان دارد.

با این حال برای حفظ این جایگاه و با توجه به تولید ۳.۳ میلیون بشکه نفت در روز و برداشت سالانه حدود ۱.۲ میلیارد بشکه نفت و میانگین تولید ۸۰۰ میلیون متر مکعب گاز در روز و برداشت بیش از ۳۰۰ میلیارد متر مکعب گاز در سال، لازم است تا با کشف میدان‌های جدید نفت و گاز، این مقدار تولید نفت و گاز در کشور جبران شود.

بر این اساس، اکتشاف میدان‌های نفت و گاز به عنوان یکی از مهمترین سرفصل‌های کاری وزارت نفت در دستور کار است.

با روی کار آمدن دولت سیزدهم، توجه به توان داخلی در اکتشاف نفت و گاز مورد توجه قرار گرفت و نتیجه این اطمینان حالا پس از دو سال با کشف چهار میدان جدید نفتی و گازی در کشور خود را نشان می‌دهد.

جواد اوجی امروز (چهارشنبه، ۱۲ مهرماه) در حاشیه نشست هیئت دولت و در جمع خبرنگاران از کشف چهار میدان جدید نفت و گاز در کشور خبر داد و اعلام کرد: چهار میدان نفتی و گازی با عملیات اکتشاف در سراسر کشور کشف شده که این اکتشاف‌ها، معادل ۲.۶ میلیارد بشکه هیدروکربور مایع قابل استحصال است.

بنابراین ذخایر درجای نفت و گاز در این میدان‌ها به مراتب بیشتر است و می‌تواند به بهبود رتبه ایران در میان کشورهای دارنده نفت و گاز در دنیا کمک کند.

این میدان‌ها شامل میدان گازی «چشمه‌شور» در شمال‌شرق کشور، میدان نفتی «هیرکان» در استان گلستان و میدان‌های نفتی «تنگو» و «گناوه» در استان بوشهر است.

نکته مهمی که در میان خبر کشف ۴ میدان نباید فراموش شود، موفقیت ۱۰۰ درصدی ایران در فعالیت‌های حفاری چاه‌های اکتشافی نفت و گاز است تا آنجا که در دولت سیزدهم هر چاهی که بعد از مطالعات مختلف با هدف کشف نفت و گاز حفر شده، به هیدروکربور رسیده است.

در واقع مطالعات زمین‌شناسی، لرزه‌نگاری و ... چنان با دقت انجام شده که ضریب موفقیت اکتشاف در این دولت ۱۰۰ درصد بوده است.

از سوی دیگر، آمارها نشان می‌دهد تحقق ضریب جایگزینی با توجه به اکتشاف‌های جدید در دولت سیزدهم، ۸۷ درصد در بخش هیدروکربور مایع بوده است. این موضوع به آن معناست که اگر ۱۰۰ بشکه نفت خام و میعانات‌گازی در کشور تولید و به مصرف داخلی و یا صادرات رسیده باشد، ۸۷ بشکه آن با اکتشاف‌های جدید جایگزین شده است. با توجه به این موضوع، ایران همچنان می‌تواند امیدوار باشد حتی با همین ضریب بازیافت، تا ۱۰۰ سال آینده تولید کننده نفت و گاز باشد.

البته موفقیت‌های دولت سیزدهم در زمینه اکتشاف نفت و گاز به این موارد محدود نمی‌شود. عملیات لرزه‌نگاری سه‌بعدی در دولت سیزدهم در مقایسه با چهار سال دولت دوازدهم ۳۰۰ درصد افزایش را نشان می‌دهد که پشتوانه‌ای برای حفاری‌های موفق اکتشافی در آینده خواهد بود.

با توجه به افزایش لرزه‌نگاری‌ها در این دولت، همچنین تعداد دکل‌های حفاری اکتشافی نیز در این دولت رشدی ۱۰۰ درصدی را نشان می‌دهد.

اکتشاف مخازن غیرمتعارف نفت و گاز در نقاط مختلف کشور نیز جزو مواردی است که در دستور کار قرار دارد تا ایران از این ذخایر نیز برای افزایش قدرت چانه‌زنی خود در بازارهای انرژی استفاده کند.

در دولت سیزدهم پس از چند دهه وقفه همچنین حفاری‌های اکتشافی در دشت مغان در شمالغرب کشور و در دشت گرگان در شمال شرق ایران دوباره آغاز شد که کشف میدان هیرکان در استان گلستان اولین دستاورد این اکتشافات بوده است.

در دوره جدید مدیریت اکتشاف شرکت ملی نفت تا پایان سال ۱۴۰۱ با به‌کارگیری ۶ دستگاه حفاری خشکی، عملیات حفاری ۶ حلقه چاه و آزمایش چهار حلقه چاه اکتشافی پایان یافت و در مجموع ۲۱ هزار ۲۰۱ متر در چاه‌های اکتشافی در خشکی حفر شد. همچنین در متراژ حفاری در این مدت ۱۴ درصد، در تعداد حفاری‌ها ۱۰۰ درصد و در آزمایش چاه‌ها ۱۳۶ درصد افزایش به ثبت رسیده است.

عملیات مغناطیس‌سنجی به سه شکل حمل تجهیزات به‌وسیله نفر که زمان‌بر و دشوار است، بالگردی و هواپیمایی انجام می‌شود که دو مورد نخست در کشور سابقه داشت اما برای مورد سوم یعنی عملیات مغناطیس سنجی با هواپیما در کشور تا پیش از دولت سیزدهم، امکانات لازم وجود نداشت.

برای این منظور باید یک هواپیمای فوق‌سبک وارد و افزون بر تغییر تجهیزات داخلی هواپیما حتی بال‌های آن را نیز تغییر داد تا این هواپیما با شرایطی ویژه در ارتفاع حداکثر ۳۰۰ تا ۴۰۰ متری از سطح زمین و بدون ورود نویزی (صدای اضافه) به‌کابین (حتی صدای هواپیما)، در مسیری بدون نوسان پرواز کند.

با تهیه این هواپیما و آماده سازی آن در دولت سیزدهم، سرانجام در استان‌های بوشهر، فارس و هرمزگان عملیت مغناطیس سنجی با هواپیما انجام شد که اقدامی به‌شدت خاص و بی‌همتا بود و تا پایان سال گذشته، ۵۰ هزار کیلومتر مربع با این تجهیز تصویربرداری شده است و بر اساس قرارداد باید در مجموع ۱۷۰ هزار کیلومتر مربع انجام شود.

با توجه به مجموع این اقدامات در دولت سیزدهم، اکنون ایران در مقایسه با کشورهای منطقه مانند عربستان‌، عراق، کویت، امارات و قطر جایگاه نخست اکتشاف را به خود اختصاص داده است.

ایران در رشد اکتشاف و ذخایر گازطبیعی در منطقه رتبه نخست را دارد.