برای بررسی بازار خودرو، قیمت ۱۸ محصول پرتقاضای داخلی و مونتاژی را در روزهای اول مهر، اول آبان، اول آذر و ۶ دی‌ماه زیر ذره‌بین قرار داده است. از این بین محصولات خودروسازان خصوصی به میزان بسیار کمی، یعنی حدود ۰.۸۹درصد، کاهش قیمت را ثبت کرده‌اند ولی خودروهای داخلی رشد قیمت ۵درصدی داشته‌اند. مجموع ۱۸خودروی مورد بررسی نیز ۱.۸درصد افزایش قیمت را ثبت کرده‌اند. چندین عامل اصلی را می‌توان به عنوان فاکتورهای اساسی و موثر بر آرامش در بازار خودرو عنوان کرد، که مهم‌ترین آنها ثبات در بازار ارز است. بازار خودرو طی چند سال گذشته همواره وفاداری خود را نسبت به بازار ارز نشان داده است، به طوری که نمودارهای افت‌و‌خیز در دو بازار مذکور در عموم مواقع بر یکدیگر منطبق بوده‌اند.

گفته می‌شود نرخ همبستگی خودرو با بازار ارز ۰.۹۵۵ است. طی پاییز سال جاری قیمت دلار در بازار آزاد تقریبا ثابت بوده است. اول مهرماه امسال دلار در بازار آزاد ۴۹هزار و ۲۵۰ تومان خرید و فروش می‌شد. روز گذشته این رقم به ۵۰هزار و ۱۳۴تومان رسید که نشان از رشد بسیار جزئی آن دارد. بنابراین شاهد هستیم که در بازار خودرو هم ثبات نسبی وجود داشته و رشد قیمت ثبت‌شده نیز بسیار جزئی است. عامل دوم تاثیرگذار بر بازار خودرو در پاییز سال جاری، هیجانات مربوط به واردات خودرو بود. گرچه تاکنون واردات خودرو در زمینه عمل چندان رونق نداشته و کاملا قطره‌چکانی در حال انجام است، اما هیجان مربوط به آن که حاصل انتظار فعالان بازار برای ورود این خودروهای خارجی بوده، بازار خودرو و به‌خصوص مونتاژی‌ها را تحت‌تاثیر قرار داده است.

بازه قیمتی مربوط به خودروهای وارداتی صفر به مونتاژی‌ها بسیار نزدیک است، این در شرایطی است که متقاضیان خودرو در بازار ایران خرید محصولات خارجی را به مونتاژی‌ها ترجیح می‌دهند. اما بازار خودروهای داخلی به علت تفاوت قیمت فاحش آنها با وارداتی‌ها چندان تحت تاثیر این موضوع قرار نمی‌گیرد. نتیجه اینکه شاهد هستیم خودروهای داخلی در پاییز امسال حدود 5درصد رشد قیمت داشته‌اند اما مونتاژی‌ها حتی کمی افت قیمت را هم ثبت کرده‌اند.

همچنین در مردادماه امسال قانون واردات خودروهای کارکرده از طرف مجلس به دولت ابلاغ شد. گرچه این قانون مربوط به تابستان است اما پاییز سال جاری تحت تاثیر انتظار برای ابلاغ آیین‌نامه اجرایی قانون مذکور از طرف هیات دولت بوده است. در واقع متقاضیان انتظار داشتند که با ابلاغ این آیین‌نامه در سه‌ماهه سوم سال، خودروهای دست‌دوم وارد کشور شده و آنها بتوانند با بودجه‌ای که برای خرید خودرو در نظر گرفته‌اند به جای یک محصول داخلی یا مونتاژی چینی، یک خودروی کارکرده با کیفیت بیشتر را که ساخته اروپا یا ژاپن و کره جنوبی باشد خریداری کنند. گرچه هنوز خبری از این آیین‌نامه نیست اما به هر صورت اخبار مربوط به آن، بازار پاییزی خودرو را تحت‌تاثیر خود قرار دهد.

اما شاید موضوع موثرتر را بتوان رشد عرضه خودرو از ابتدای مهرماه در نظر گرفت. مرداد و شهریور امسال، شاهد دپوی میزان زیادی خودرو از طرف تولیدکنندگان بزرگ بودیم. در واقع آنها انتظار داشتند که بعد از گذشت چند ماه از آخرین قیمت‌گذاری شورای رقابت، در نهایت این شورا در مرداد یا شهریور با رشد دوباره قیمت رسمی خودرو موافقت کند. خودروسازان به همین امید شروع به دپوی محصولات خود کردند که بتوانند آنها را با قیمت بیشتری به فروش برسانند. اما در نهایت شورای رقابت با این درخواست موافقت نکرد و در پاییز امسال با دخالت نهادهای نظارتی مثل قوه قضائیه و سازمان بازرسی کل کشور آنها مجبور به عرضه محصولات دپوشده خود شدند. همین اضافه شدن عرضه طی سه ماه گذشت تاثیر خود را بر آرامش بازار خودرو گذاشت.

البته کاهش قیمت خودرو از ابتدای سال جاری آغاز شده بود. عبدالله توکلی ‌لاهیجانی، مدیرکل دفتر صنایع خودروی وزارت صنعت، معدن و تجارت، روز گذشته در مورد میزان افت قیمت خودرو در بازار مدعی شده بود: «به طور متوسط قیمت بازار خودروهای تولید داخل از ابتدای سال جاری، حدود ۲۶درصد و قیمت خودروهای مونتاژی حدود ۴۳درصد کاهش یافته است.» گرچه مبنای این محاسبات مشخص نیست اما به هر صورت می‌توان افت قیمت محصولات را در بازار تایید کرد. علاوه بر عوامل فوق‌الذکر می‌توان فروش خودرو در قالب سامانه یکپارچه را نیز به عنوان یکی از فاکتورهای موثر در نظر گرفت. گرچه از همان ابتدا انتقادات زیادی به این شیوه فروش وارد بود و حتی خودروسازان و واردکنندگان نسبت به آن اعتراض داشتند، اما تاثیر آن بر کاهش هیجانات بازار قابل‌انکار نیست. در واقع این دو مرحله ابرفروش خودرو موجب شد بیشتر کسانی که خواهان خودرو بودند (چه مصرف‌کننده و چه دلال) در سامانه ثبت‌‌نام کنند؛ بنابراین تا حد قابل‌توجهی با این شیوه جلوی هیجانات بازار گرفته شد.

جزئیات قیمتی خودرو در بازار

همانطور که اشاره شد قیمت 18 محصول پرتقاضای داخلی و مونتاژی را در روزهای اول مهر، اول آبان، اول آذر و 6 دی‌ماه بررسی کرده است. تقریبا همه محصولات داخلی مورد بررسی با کمی رشد قیمت مواجه بوده‌اند. بیشترین افزایش قیمت خودروهای داخلی نسبت به یکم مهرماه مربوط به پژو پارس LX بوده است که روز ابتدایی پاییز 615میلیون تومان خرید و فروش می‌شد، یکم آبان نیز این قیمت ثابت ماند، یکم آذرماه تنها 5میلیون رشد قیمت رخ داده و به 620میلیون تومان می‌رسد، اما از ابتدای آذر تا روز گذشته رشد قیمت این محصول سرعت گرفت و به 655 میلیون تومان رسید. بنابراین پژو پارس LX نسبت به ابتدای پاییز 40میلیون تومان رشد قیمت، معادل 6.5 درصد، را ثبت کرده است. البته پژو 207 MC اتوماتیک نیز 40 میلیون تومان افزایش قیمت داشته است که این رقم برای این محصول 5.6درصد افزایش را ثبت می‌کند.

پژو 207 MC اتوماتیک در ابتدای پاییز 715میلیون تومان خرید و فروش می‌شد اما در ابتدای آبان و ابتدای آذر به ترتیب بهای این محصول به 725 و 745میلیون تومان رسید. همچنین روز گذشته این خودرو در بازار 755میلیون تومان قیمت‌گذاری شد. کمترین رشد قیمت ثبت‌شده برای محصولات داخلی نیز مربوط به ساینا S است. این خودرو که در روز ابتدایی پاییز امسال 345میلیون تومان قیمت داشت، یکم آبان‌ماه کمی افت قیمت را ثبت کرده و به 340میلیون تومان رسید. یکم آذرماه نیز بهای 350میلیون تومان را ثبت کرد. اما روز گذشته این رقم به 355میلیون تومان رسید تا طی سه ماه تنها 10میلیون تومان، معادل 2.9درصد، رشد قیمت داشته باشد.

اما در مورد خودروهای مونتاژی بیشتر شاهد افت قیمت بوده‌ایم. بیشترین کاهش قیمت ثبت‌شده برای محصولات خودروسازان خصوصی به محصول مونتاژی ایران‌خودرو، یعنی هایما S8 مربوط بوده است. این محصول که در ابتدای پاییز یک‌میلیارد و 820میلیون تومان خرید و فروش می‌شد روز گذشته قیمت یک‌میلیارد و 660میلیون تومانی را ثبت کرد تا افت قیمت 160میلیون تومانی و 8.8درصدی داشته باشد. همچنین لاماری ایما از محصولاتی بود که افت قیمت آنها فاحش بوده است. این خودرو یکم مهرماه یک‌میلیارد و 750میلیون تومان خرید و فروش می‌شد، اما یکم آبان این رقم به یک‌میلیارد و 680‌میلیون رسیده و یکم آذرماه نیز یک‌میلیارد و 630میلیون تومان را ثبت کرد.

روز گذشته هم قیمت این خودرو مشابه قیمت آن در ابتدای آذر بود. بنابراین در سه ماه گذشته لاماری ایما 120میلیون تومان، معادل 6.8درصد، افت قیمت داشته است. البته برخی محصولات مونتاژی نیز رشد قیمت داشته‌اند که بیشترین آن مربوط به محصول دیگر مونتاژی ایران‌خودرو، یعنی هایما S7، است که از ابتدای پاییز قیمت آن یک‌میلیارد و 320میلیون تومان بود اما دیروز بهای آن به یک‌میلیارد و 400میلیون تومان رسید تا رشد قیمت 80میلیون تومانی و 6درصدی داشته باشد.