شاخص HSE، از سال 1382 در وزارت نفت، توسط یکی از استادان کوشای رشته مهندسی بهداشت حرفه‌ای و ایمنی، وارد ایران شد. این شاخص برای ایمنی و سلامت همه کارکنان و کارمندان و حفاظت از محیط کار و زندگی در نظر گرفته شده است. ایمنی صنعتی و HSE (بهداشت، ایمنی و محیط زیست) به مجموعه‌ای از فرآیندها و روش‌ها برای شناسایی خطرات احتمالی یک محیط معین گفته می‌شوند. 

ایمنی صنعتی، شیوه‌های مدیریت ایمنی است که در بخش صنعت باید اجرا شود. هدف از اجرای HSE حفاظت از کارگران صنعتی، ماشین‌آلات، تاسیسات، سازه‌ها و محیط زیست است. اهمیت این مفاهیم در محیط‌های کاری و صنعتی بسیار است. ایمنی صنعتی و HSE به کاهش حوادث و بیماری‌ها کمک می‌کند و در نتیجه هزینه‌های مربوط به بیماری و آسیب به کارکنان را کاهش می‌دهد. ایجاد محیط کار ایمن گام نخست برای جلوگیری از بروز حوادث است.

 تعریف و اهمیت ایمنی صنعتی؛  کلیدی برای محیط کاری سالم و ایمن

ایمنی صنعتی به مجموعه‌ای از رویه‌ها، قوانین و دستورالعمل‌ها اطلاق می‌شود که با هدف حفظ سلامت و ایمنی کارگران در محیط کار طراحی شده‌اند. این اصول به‌منظور کاهش خطرات حادثه و بیماری‌های مزمن، بهبود عملکرد کاری و افزایش بهره‌وری تدوین شده است.

برای اجرای ایمنی صنعتی در محیط کار، باید برنامه‌ریزی دقیقی انجام شود. این برنامه‌ریزی شامل آموزش کارکنان در مورد رویه‌های ایمنی، استفاده از تجهیزات ایمنی مناسب، و ایجاد فرهنگ ایمنی در محل کار است.

از اقدامات ایمنی صنعتی به مثال‌های همچون استفاده از تجهیزات حفاظتی شخصی مانند کلاه ایمنی، دستکش‌ها و کفش ایمنی مخصوص جوشکاری می‌توان اشاره کرد. همچنین، اجرای آزمایش‌های دوره‌ای برای بررسی وضعیت تجهیزات و ماشین‌آلات و همچنین برگزاری جلسات آموزشی برای کارکنان نیز از جمله اقدامات ایمنی صنعتی است.

تفاوت‌های کلیدی بین ایمنی صنعتی و HSE

HSE مجموعه‌ای از قوانین‌ومقررات بوده که با هدف شناسایی خطرات احتمالی در محیط اطراف، توسعه بهترین روش‌ها برای کاهش آن‌ها و آموزش کارکنان برای حفاظت شخصی و محیط کار طراحی شده است. این مجموعه شامل سه بخش اصلی است: سلامت که به رفاه فیزیکی و روانی کارکنان می‌پردازد، ایمنی که به جلوگیری از حوادث و آسیب‌ها در محیط کار مربوط است و محیط زیست که در حفاظت از محیط زیست در برابر آسیب‌های ناشی از محل کار فعالیت دارد.

حالا که با مفهوم HSE آشنا شدیم، بیایید به تفاوت‌های آن با ایمنی صنعتی بپردازیم. ایمنی صنعتی به‌طور خاص به ایمنی در محیط کار می‌پردازد و بر روی کاهش خطرات حادثه در حد اجبار جعبه کمک‌های اولیه و بیماری‌های حرفه‌ای تمرکز دارد. اما HSE یک مفهوم گسترده‌تر است و علاوه بر سلامت و ایمنی کارکنان، به حفاظت از محیط زیست نیز توجه می‌کند. بنابراین، اگرچه هر دو مفهوم در جهت حفاظت از کارکنان هستند، اما HSE دیدگاه جامع‌تری دارد.

دامنه و گستردگی؛ تفاوت در وسعت پروژه‌های ایمنی

ایمنی صنعتی و HSE دو مفهوم مهم در حوزه مدیریت ریسک هستند. ایمنی صنعتی بیشتر به مسائل ایمنی محل کار می‌پردازد و شامل کاهش خطرات حادثه‌های کاری، ایمنی تجهیزات و محیط کار، و آموزش کارکنان در مورد رعایت استانداردهای ایمنی است. از سوی‌دیگر، HSE یک دیدگاه جامع‌تر و وسیع‌تر از ریسک‌ها و تاثیرات را دربرمی‌گیرد که سلامت و ایمنی کارکنان، تاثیرات روی محیط زیست و  کل جامعه از مقاصد آن است. 

برای مثال: HSE ممکن است شامل برنامه‌های کاهش آلودگی، حفظ منابع طبیعی، و ارتقا رفاه کارکنان باشد. بنابراین، درحالی‌که ایمنی صنعتی فقط به مسائل مربوط به محل کار محدود می‌شود، HSE به کلیه جنبه‌های تأثیر یک سازمان بر کارکنان، محیط زیست و جامعه می‌پردازد. این دیدگاه جامع‌تر اجازه می‌دهد تا سازمان‌ها به‌طورکامل آثار خود را درک و برنامه‌هایی را طراحی کنند که به حداکثر رساندن سلامت و ایمنی کارکنان و حفظ محیط زیست کمک کند.

اقدامات پیشگیرانه؛ ارزیابی دوگانه کاهش ریسک

HSE بر اقدامات پیشگیرانه و کاهش ریسک از طریق ارزیابی‌های محیطی و بهداشتی تاکید دارد، درحالی‌که ایمنی صنعتی بیشتر روی پاسخ‌های فوری به حوادث تمرکز می‌کند. HSE و ایمنی صنعتی، هر دو به مدیریت ریسک در محیط کار می‌پردازند، اما تاکید آن‌ها روی جنبه‌های مختلفی از این موضوع است.

ایمنی صنعتی، بیشتر بر پاسخ‌های فوری به حوادث مانور می‌دهد و شامل اقداماتی مانند آمادگی و آموزش کارکنان در مورد چگونگی واکنش به حوادث و ایجاد برنامه‌های فوری برای مقابله با آن‌ها است. از سوی دیگر، HSE بر اقدامات پیشگیرانه تاکید می‌کند و ارزیابی‌های محیطی و بهداشتی را دربردارد که به شناسایی و کاهش ریسک‌ها، قبل‌از اینکه حادثه‌ای رخ دهد، کمک می‌کنند. برای مثال: یک برنامه HSE مشمول ارزیابی خطرات محیط کار، بررسی عوامل بهداشتی مانند کیفیت هوا و سطح صدا، و ایجاد برنامه‌هایی برای کاهش این ریسک‌ها است. بنابراین، در حالی که ایمنی صنعتی روی مدیریت حوادث تمرکز دارد، HSE به پیشگیری و کاهش ریسک از طریق ارزیابی و برنامه‌ریزی می‌پردازد. این دو رویکرد، هر دو بخش مهمی از یک برنامه مدیریت ریسک کامل هستند.

تاثیرات زیست‌محیطی؛ نگاه متفاوت به تغییرات آب‌وهوایی

HSE به‌طور خاص به تاثیر فعالیت‌های صنعتی بر محیط زیست توجه دارد. این تاثیرها شامل آلودگی هوا، آب و خاک، تخریب زیست‌بوم‌ها و تغییرات آب‌وهوایی‌ هستند. برخلاف ایمنی صنعتی که بیشتر بر مسائل ایمنی محل کار تمرکز دارد، HSE به تاثیر گسترده‌تر و جامع‌تری از فعالیت‌های صنعتی می‌پردازد و شامل ارزیابی و کاهش آثار زیست‌محیطی فعالیت‌های صنعتی می‌شود. 

برای مثال: یک برنامه HSE ممکن است شامل اقداماتی برای کاهش آلودگی هوا مانند استفاده از فناوری‌های کاهش دهنده آلاینده یا اجرای برنامه‌های بازیافت و کاهش مصرف منابع باشد. همچنین، HSE برنامه‌هایی برای حفظ زیست‌بوم‌ها و حفاظت از گونه‌های در معرض خطر مانند اجرای برنامه‌های بازیافت و استفاده مجدد یا اجرای برنامه‌های کاهش آثار بر زیست‌بوم‌های محلی دارد. 

تفاوت در قوانین‌ومقررات و استانداردهای مربوط به ایمنی کار

HSE و ایمنی صنعتی هر دو به رعایت قوانین و مقررات تأکید دارند، اما در زمینه‌های مختلف. ایمنی صنعتی بیشتر بر قوانین و استانداردهای مربوط به ایمنی کار تمرکز دارد. مانند استاندارد OSHA در ایالات متحده که به مسائلی مانند استفاده از تجهیزات ایمنی مانند استفاده از لباس کار مهندسی شیک، آموزش کارکنان و ایجاد محیط کار ایمن اشاره دارد. از سوی‌ دیگر، HSE به رعایت دستورالعمل‌ها و قوانین محیط زیستی می‌‌پردازد و با قوانینی مثل Clean Air Act یا Clean Water Act در ایالات متحده سروکار دارد.

برنامه‌های HSE همچنین شامل رعایت قوانین محلی و بین‌المللی در مورد حفاظت از گونه‌های در معرض خطر یا حفظ زیست‌بوم‌ها باشد؛ بنابراین، درحالی‌که ایمنی صنعتی بیشتر بر رعایت قوانین و استانداردهای ایمنی کار تمرکز دارد، HSE به‌طورخاص به رعایت قوانین محیط زیستی توجه می‎کند. این تاکید بر رعایت قوانین محیط زیستی یکی از جنبه‌های کلیدی است که HSE را از ایمنی صنعتی متمایز می‌کند.

ماه ایمن فروشنده تجهیزات ایمنی کار استاندارد براساس تمهیدات HSE و ایمنی صنعتی

ما در این مقاله به‌صورت کامل به معرفی ایمنی صنعتی و کاربرد آن در مشاغل و همچنین تفاوت‌های آن با سیستم HSE پرداختیم. تفاوت در قوانین‌ومقررات، مسائل زیست‌محیطی، اقدامات پیشگیرانه در موقعیت‌های پرخطر و وسعت پروژه‌ها از موارد مهم تفاوت HSE و ایمنی صنعتی با یکدیگر هستند. البته بسیار مهم است که برای حفظ ایمنی در محیط‌های کاری و صنعتی این دوعامل را کنارهم راه برد. تجهیزات ایمنی استاندارد پایه‌واساس هر سبک ایمنی است. برای این‌منظور باید از لباس، کفش، لوازم ایمنی سروصورت استفاده کرد. ماه‌ایمن فروشگاه تجهیزات ایمنی با لوازم استاندارد کاربردی و کامل براساس استانداردهای HSE است. برای بازدید از ماه‌ایمن به سایت mahimen.ir مراجعه کنید.