در سال 1397 به دلیل محدودیت‌های ارزی، براساس مصوبه شورای عالی هماهنگی اقتصادی سران قوا واردات خودرو تا پایان اردیبهشت 1401 ممنوع شد.

در آن سال بعد از اعمال تحریم‌های آمریکا علیه ایران علاوه بر ممنوعیت واردات خودرو اتفاقات دیگری نیز در حوزه خودرو در کشور رخ داد و در کنار خروج شرکت‌های خودروسازی خارجی بین المللی از ایران‌ وضعیت تولید خودرو در کشور به شدت کاهش یافت به طوری که تولید خودرو در سال 1396 از یک میلیون و 532 هزار دستگاه به 756 هزار دستگاه در سال 1397 کاهش یافت؛ در این سال همچنین 200 هزار دستگاه خودرو ناقص نیز تولید شده بود.

با توجه به کاهش شدید تولید خودرو در کشور، بازار خودرو دچار نابسامانی شد و قیمت خودرو به شدت افزایش می‌یافت به‌طوری که بسیاری از سوداگران، پول‌های سرگردان خود را وارد بازار خودرو کردند و با خرید و فروش خودرو بازار این کالای مصرفی را به‌هم ریختند و آن را تبدیل به بازار کالای سرمایه‌ای کردند.

* عزم دولت سیزدهم برای سامان دادن به بازار خودرو

‌با روی کار آمدن دولت سیزدهم عزم دولت جزم شد تا نابسامانی‌های حوزه تولید و بازار خودرو را رفع کند، بنابراین رئیس‌جمهور در اواسط اسفند‌ سال 1400 دستور 8 ماده‌ای برای «بهبود وضعیت صنعت خودروسازی کشور» ابلاغ کرد که در بند 4 این دستورالعمل تاکید شده بود به منظور افزایش رقابت‌‌پذیری و رفع شائبه انحصار متناسب‌سازی قیمت خودرو و جبران کمبود تولید، در صورت عدم اقدام برای انجام تعهدات و رفع نیاز بازار، موانع قانونی و اجرایی واردات خودرو حداکثر تا ماه آینده رفع شود و با افزایش صادرات خودرو و قطعات، نسبت صادرات به واردات در صنعت خودرو افزایش یابد.

پیرو تحقق مفاد این دستورالعمل در 21 اردیبهشت‌ 1401 کلیات واردات خودرو در دولت به تصویب رسید و با این مصوبه بعد از 4 سال ممنوعیت واردات خودرو؛ فرآیند واردات خودرو از سر گرفته شد.

در ادامه بعد از 4 ماه از نهایی شدن مصوبه واردات خودرو در 3 شهریور‌ 1401 آیین‌نامه واردات خودرو که در 26 مرداد به تصویب هیأت وزیران رسیده بود، توسط معاون اول رئیس جمهور نهایی و به همه سازمان‌ها شامل وزارت صمت، وزارت اقتصاد، وزارت کشور، بانک مرکزی و دبیرخانه شورای عالی مناطق آزاد ابلاغ شد.

‌پیرو آن نیز اقدامات لازم برای واردات خودرو آغاز شد و شرکت‌هایی که شرایط واردات را داشتند برای دریافت مجوز واردات ثبت‌نام کردند و در نهایت‌ 6 اسفند سال گذشته ثبت‌نام از متقاضیان خودروهای وارداتی آغاز و مقرر شد تا خودروهای وارداتی در اسرع وقت تحویل مشتریان شود.

به گفته مهدی ضیغمی، ‌معاون وزیر صمت و مدیر طرح واردات خودرو، در ابتدا 120 هزار نفر در سامانه عرضه خودروهای وارداتی برای خرید خودرو ثبت نام کردند اما بعد از پایش‌های انجام شده 34 هزار نفر شرایط لازم برای خرید خودروهای وارداتی را کسب کردند که در نوبت تحویل خودرو قرار گرفتند، در ادامه از این تعداد 4 هزار نفر از خرید انصراف دادند و به این ترتیب 30 هزار نفر در نوبت تحویل خودرو قرار گرفتند.

اولین اطلاعیه تخصیص خودروهای وارداتی در سامانه یکپارچه عرضه خودروهای وارداتی در مورخ 18 اردیبهشت 1402 منتشر شد و در این دوره از تخصیص خودروهای چانگان CS35Plus تیپ 2 و 3 به مشتریان عرضه شد و در نهایت بعد از گذشت 6 ماه از ثبت نام خودروهای وارداتی، در مراسمی در نمایشگاه روایت خدمت که در 6 شهریور برگزار شد تحویل اولین خودروی وارداتی انجام شد.

بعد از آن نیز چندین بار عرضه خودرو های وارداتی به متقاضیانی که در اسفند‌ سال گذشته برای خرید ثبت نام کرده بودند صورت گرفت که در این عرضه‌ها، انواع خودروهای چانگان، هیوندا، تویوتا، کیا، جتا، جیلی، بستیون و زوتی به مشتریان عرضه شده است.

* فقط 12 هزار نفر از ثبت‌نام‌کنندگان خودروهای وارداتی خودرو انتخاب کرده‌اند

ضیغمی در آخرین آماری که هفته گذشته اعلام کرد به خبرنگار فارس گفت: از بیش از 30 هزار نفری که در نوبت اسفند سال گذشته برای خرید خودرو های وارداتی ثبت نام کرده اند، 12 هزار نفر نسبت به انتخاب خودرو اقدام کردند و برای سایر افرادی که هنوز نسبت به انتخاب خودرو اقدام نکرده اند، یکی - دو دوره دیگر عرضه خواهیم داشت.

* تحویل حدود 4 هزار خودرو به خریداران خودروهای وارداتی

وی بیان داشت: تاکنون بیش از 10 هزار و 500 خودرو وارد بنادر و گمرکات کشور شده است و حدود 4 هزار خودرو نیز تحویل مشتریان شده است.

ضیغمی همچنین بیان داشت: خودروهای عرضه شده فعلی به متقاضیان خودروهای وارداتی تا سه ماه آینده تحویل خریداران می‌شود.

‌دور دوم عرضه خودروهای وارداتی نیز از 15 بهمن 1402 آغاز و تا پایان وقت روز گذشته ادامه یافت، البته متقاضیان این خودروها باید مانند دوره قبل نسبت به افتتاح حساب وکالتی به مبلغ 500 میلیون تومان اقدام می‌کردند.

به گفته مدیر طرح واردات خودرو وزارت صمت: تاکنون بیش از 750 میلیون یورو ارز برای واردات خودروهای بنزینی و هیبریدی و بیش از 200 میلیون یورو برای واردات خودروهای برقی تخصیص یافته است؛ شیب تامین ارز توسط شرکت ها افزایش یافته و بانک مرکزی نیز همکاری خوبی برای تخصیص ارز دارد.

طبق اعلام مدیر طرح واردات خودرو وزارت صمت شرکت‌های بزرگ وارد‌کننده خودرو تا سه ماه آینده حداقل می‌توانند 35 تا 40 هزار خودرو را وارد کشور کنند ضمن اینکه میزان بودجه در نظر گرفته شده برای واردات خودرو در سال آینده حداقل یک میلیارد یورو است.