بانک مرکزی جمهوری ترکیه (CBRT) گزارشی برای ارائه یافته‌های مطالعات فاز اول پروژه لیر دیجیتال ترکیه منتشر کرده است. بر اساس گزارش ارزیابی فاز اول لیر دیجیتال ترکیه و انتشار نسخه انگلیسی آن در روز دوشنبه، این بانک به کار خود در زمینه امکان‌سنجی معرفی لیر دیجیتال ترکیه، مکمل زیرساخت پرداخت‌های موجود ادامه می‌دهد.

بانک توضیح داد که لیر دیجیتال ترکیه شکل دیجیتال لیر ترکیه است.

در این گزارش آمده است، «با پروژه تحقیق و توسعه لیر دیجیتال ترکیه (R&D)، هدف بانک مرکزی تعیین ویژگی‌های بالقوه لیر دیجیتال ترکیه، آزمایش تنظیمات مختلف معماری و جایگزین‌های تکنولوژیکی و انجام ارزیابی آزمایشی است».

کار تحقیق و توسعه این بانک برای ارز دیجیتال در سال ۲۰۲۰ با مطالعات اثبات مفهوم آغاز شد و پس از تکمیل موفقیت‌آمیز مطالعه اثبات مفهوم که شامل آزمایش‌های مربوط به کاربرد فناوری‌های مختلف دفتر کل توزیع‌ شده برای ارز دیجیتال بود، پروژه تحقیق و توسعه لیر ترکیه دیجیتال بانک مرکزی راه‌اندازی شد.

با مسئولیت گروه تحقیق و توسعه ارز دیجیتال مستقر در بانک، تحقیق، توسعه و آزمایش پروژه علاوه بر مطالعات اثبات مفهوم در زمینه‌های مرتبط در حال انجام است.

در این گزارش آمده است، بانک ظرفیت فنی تثبیت‌شده برای توسعه و راه‌اندازی سیستم‌های پرداخت ناخالص بی‌درنگ خود دارد.

با این حال، بانک برای ایجاد ظرفیت عملیاتی ارز دیجیتال ازجمله رمزنگاری، سخت‌افزار تخصصی و فناوری‌های پیشرفته مختلف که ضروری تلقی می‌شوند اما در تخصص بانک مرکزی نیستند، تصمیم گرفت که با ذی‌نفعان پیشرو در فناوری همکاری کند.

بر این اساس، این بانک در سال ۲۰۲۱ تفاهم‌نامه‌های دوجانبه‌ای را با شورای تحقیقات علمی و فناوری ترکیه (TUBITAK) و شرکت‌های فناوری آسلسان (Aselsan) و هاولسان (Havelsan) امضا کرده است.

این گزارش یادآوری کرد که پلتفرم همکاری دیجیتالی لیر ترکیه با مشارکت این سهامداران ایجاد شده است همچنین خاطرنشان کرد که فرآیندهای تحقیق، توسعه و آزمایش فناوری با همکاری نزدیک با ذی‌نفعان در مرحله اول انجام شد.

در این بیانیه آمده است: در حالی که پرداخت‌های عمده‌فروشی و خرده‌فروشی عمدتا بر اساس مخاطبانی که به آن‌ها دسترسی دارند، متفاوت است، پرداخت‌های خرده‌فروشی چارچوب مرحله اول را تشکیل می‌دهند.

به‌عنوان بخشی از فاز اول، کار بر روی راه‌اندازی محیط‌های مورد نیاز در سال ۲۰۲۲ آغاز و اولین تراکنش‌های پرداخت در سامانه دیجیتال لیر ترکیه در بررسی‌های آزمایشی انجام شده در پایان همان سال با موفقیت انجام شد.

وی افزود: در نیمه اول سال گذشته بررسی‌های آزمایشی ادامه یافت که منجر به تکمیل فاز اول شد.

در این بیانیه آمده است: «بر اساس یافته‌ها، بانک برنامه‌ریزی کرده است تا به مراحل پیشرفته‌ای برسد که در آن بررسی‌های آزمایشی گسترده‌تری انجام شود.»

این بانک اکنون قصد دارد پلتفرم را با مشارکت شرکت‌کنندگان جدید گسترش دهد.

مطالعات فاز یک

در مرحله اول، فاز یک سیستم لیره دیجیتال ترکیه با شرکت‌کنندگان پلتفرم توسعه داده شد، ارزیابی‌های آزمایشی و آزمایش‌های اولیه فناوری‌های استراتژیک انجام شد. هدف مطالعات آزمایشی در این مرحله، انجام آزمایش‌ها در مکان‌های خاص و اندازه‌گیری تجربه کاربر و عملکرد سیستم بود.

همچنین این پلتفرم آماده‌سازی محیط کار فنی و زیرساخت را آزمایش کرد، پلتفرم دفتر کل توزیع شده ایجاد و سیستم طراحی شد و قراردادها و برنامه‌های هوشمند را توسعه داد، یک نمونه اولیه سیستم هویت دیجیتال را یکپارچه کرد، همچنین برنامه کیف پول دیجیتال طراحی و توسعه داده، شبیه‌سازی و آزمایش شد.

در این گزارش توضیح داده شده است که سناریوهای صدور، توزیع، پرداخت/انتقال آنلاین و بازخرید، عملیات امنیت سایبری و فرآیندهای آزمایشی انجام و عملکرد سیستم و تجربه کاربر اندازه‌گیری شده است.

بانک مرکزی ترکیه یکی از اولین موسساتی بود که مطالعاتی را در مورد پول الکترونیک انجام داد و این کار را در سال ۱۹۹۸ آغاز کرد و سال‌هاست که از طریق مطالعات نظری خود پیشگام دیجیتالی‌سازی اقتصادی بوده است.

الزامات کلیدی

بانک اعلام کرد که روی ظرفیت فنی برای تراکنش‌ها، شرایط ایمن و آسان سیستم برای کاربران نهایی، مقیاس‌پذیری برای ترافیک بالا، امنیت برای حملات داخلی و خارجی، انعطاف‌پذیری در برابر خرابی‌های احتمالی، قابلیت تبدیل بین دیجیتال و سایر اشکال لیر و انطباق با اعمال حقوقی کار می‌کند.

حفظ حریم خصوصی، انعطاف‌پذیری فناوری و معماری، قابلیت همکاری، آسیب نرساندن به فرآیندهای اقتصادی و مالی و استقلال واسطه‌های مالی ازجمله اصول طراحی این بانک است.

لیر دیجیتال از طریق واسطه‌های مالی ازجمله تجاری قابل دسترسی خواهد بود. بانک‌ها و شرکت‌کنندگان دارای مجوز مسئولیت توزیع را بر عهده خواهند داشت.

حساب‌های لیر دیجیتال نیازی به حساب بانکی ندارند، حساب‌ها به زیرساخت اپراتور وابسته نیستند و شناسه حساب‌ها به اطلاعات واسطه مالی نیاز ندارند. برای هر کاربر یک حساب واحد و مشخص وجود خواهد داشت و از طریق تمامی نهادهای واسط قابل دسترسی خواهد بود.

اعتبارنامه‌های حاوی اطلاعات کاربر تحت کنترل کاربر ذخیره می‌شوند و جریان‌های تایید در یک شبکه مشترک پردازش می‌شوند. فناوری‌های متعارف و جدید با هم در سیستم استفاده خواهند شد.

این بانک همچنین گفت: در طراحی سیستم دیجیتال لیر ترکیه، ماژولار بودن و قابلیت جایگزینی فناوری‌ها در همه اجزا ضروری است.

مراحل

این بانک گفت که فعالیت‌های تحقیق و توسعه در زمینه تبدیل بین اشکال لیر ترکیه، پرداخت‌های هوشمند، پرداخت‌های آفلاین همچنین ابعاد قانونی و اقتصادی در مراحل بعدی ادامه خواهد یافت.

الزامات هدف فاز ۲ ادغام واسطه‌ها، پرداخت‌های هوشمند، پرداخت‌های آفلاین، کیف پول‌های سخت‌افزاری، قابلیت همکاری، عملکرد بالا و جنبه‌های قانونی و اقتصادی هستند.

در فاز سوم، تصمیم‌گیری در گردش و استفاده مشترک هدف‌گذاری شده است، در حالی که در صورت تایید گردش، مقررات ایجاد می‌شود و استفاده مشترک تدریجی پس از فرآیندهای صدور گواهینامه و مجوز آغاز خواهد شد.

در ادامه این بیانیه آمده است، در حال حاضر ارز دیجیتال بانک مرکزی به‌عنوان پیامد طبیعی دیجیتالی شدن در دستور کار بسیاری از کشورها قرار گرفته است. احتمالا نیاز و زمینه مناسبی برای ورود ارزهای دیجیتال در آینده وجود خواهد داشت.