از سال ۹۷ و پس از بازگشت تحریم‌ها علیه کشور، این اولین بار است که بانک مرکزی موفق شده هدفگذاری سیاستی خود را محقق کند. حتی از ابتدای تاسیس بانک مرکزی تا کنون هم کمتر موردی از موفقیت بانک مرکزی در رسیدن به اهداف سیاستی وجود دارد. با در نظر گرفتن بحران‌های اقتصادی دهه ۹۰ از جمله تورم بالا، بی‌ثباتی نرخ ارز، ناترازی شدید شبکه بانکی و کسری بودجه هنگفت دولت، اهمیت موفقیت بانک مرکزی در کاهش عامل پولی تورم بیش از پیش مشخص می‌شود.

کنترل ترازنامه؛ یک سیاست با دو دستاورد

کنترل رشد ترازنامه بانک ها، سیاستی است که از سال ۱۴۰۰ به طور جدی در دستور کار بانک مرکزی دولت سیزدهم قرار گرفت. بانک مرکزی با اجرای این سیاست، دو هدف را به طور همزمان دنبال می‌کرد. هدف اول، جلوگیری از تجمیع بیشتر ریسک در ترازنامه شبکه بانکی و هدف دوم، کاهش نرخ رشد نقدینگی بود.

بانک مرکزی دولت سیزدهم در حالی اجرای این سیاست را آغاز کرد که نرخ رشد نقدینگی در مهر ماه ۱۴۰۰ به رقم کم سابقه ۴۲.۸ درصد رسیده بود. اجرای این سیاست باعث شد نرخ رشد نقدینگی در پایان سال ۱۴۰۱ به ۳۱.۲ درصد کاهش یابد. در ادامه، بانک مرکزی در آغاز سال ۱۴۰۲ هدف سیاستی خود از نرخ رشد نقدینگی در پایان سال را ۲۵ درصد اعلام کرد.

آخرین آمارها از رشد نقدینگی نشان می‌دهد بانک مرکزی توانسته این شاخص را به نزدیکی هدف برساند. در همین رابطه روز گذشته مدیر کل اقتصادی بانک مرکزی گفت: رشد نقدینگی از حدود ۴۰ درصد در پایان ۱۴۰۰ طبق آخرین آمار مقدماتی به ۲۵.۶ درصد در پایان اسفند ۱۴۰۲ رسید.

نگاهی به نرخ رشد تجمعی نقدینگی در سال ۱۴۰۲ نشان می‌دهد بانک مرکزی این شاخص را همواره در نزدیکی مسیر هدف مدیریت کرده است.

حذف ناترازها از شبکه بانکی

سیاست کنترل رشد ترازنامه البته تنها اقدام بانک مرکزی برای کاهش نرخ رشد نقدینگی نبود. حل و فصل بانک‌ها ناتراز، اقدام دیگر سیاستگذار برای انتظام بخشی به بازار پول بود. بانک مرکزی در سال ۱۴۰۲ سه موسسه اعتباری توسعه، نور و کاسپین را از نظام پولی حذف کرد. رئیس کل بانک مرکزی البته از تداوم این رویکرد در سال ۱۴۰۳ خبر داد و اعلام کرد که برای ۸ بانک و موسسه اعتباری، برنامه اصلاحی تدوین کرده است. بر این اساس، این بانک‌ها و موسسات در سال ۱۴۰۳ یا از ناترازی خارج شده و اصلاح خواهند شد یا همچون سه موسسه مذکور، از نظام پولی حذف خواهند شد.

کاهش تورم در ۱۴۰۳؛ ثمره کاهش رشد نقدینگی

در ادبیات رایج علم اقتصاد، کاهش یا افزایش نرخ رشد نقدینگی پس از چند فصل، بر تورم مصرف کننده تاثیر می‌گذارد. بر همین اساس می‌توان سال ۱۴۰۳ را سال ثمردهی روند نزولی رشد نقدینگی از طریق کاهش محسوس تورم عنوان کرد.