حمل و نقل به معنای جامع آن شامل مدیریت، زیربنا و روبنا (ناوگان) از نیازهای اساسی جوامع امروزی است، به‌طوری که در هر کشور برای اعتلای توان اقتصادی، فرهنگی، امنیتی و سیاسی، داشـتن شبکه حمل و نقلی گسترده و قابل اطمینان از نیازهای اولیه محسوب می‌شود.

امروزه حمل و نقل یکی از اجزای مهم اقتصاد ملی محسوب می شود و به‌دلیل داشتن نقش زیربنایی تاثیر فراوانی بر فرآیند رشد اقتصادی کشور دارد. این بخش دربرگیرنده فعالیت هایی است که به شکلی گسترده در همه زمینه های تولید، توزیع و مصرف کالا و خدمات جریان داشته و در مجموعه فعالیت‌های اقتصادی نقش غیرقابل انکاری عهده دارد. بدون وجود شبکه حمل و نقل، تاسیسات و تجهیزات جانبی و ناوگـان مطلـوب، تـصور رشد و توسعه عمومی کشور غیرممکن به‌نظر می‌رسد.

در موضوع ترانزیت کالا در سال ۱۴۰۲، سهم بخش جاده‌ای ۹۰ درصد و بخش ریلی فقط ۱۰ درصد بوده است. دلیل این مساله نیز جذاب‌تر و به‌صرفه‌تر بودن مسیر جاده به دلیل سوخت ارزان گازوئیل است. با این حال مبدا حمل کالای ترانزیت از طریق شبکه راه آهن به کشور طی سال گذشته متنوع شد.

ترانزیت انجام شده در بخش جاده ای در سال ۱۴۰۲ به میزان ۱۴.۳ میلیون تن بوده است که در مقایسه با سال پیش از آن (۹.۳ میلیون تن)، افزایش ۵۴ درصدی نشان می‌دهد.

ترانزیت بار توسط بخش ریلی در سال ۱۴۰۲ به میزان یک میلیون و ۵۷۰ هزار تن است که در مقایسه با سال پیش از آن (یک میلیون و ۴۳۳ هزار تن) ۱۰ درصد افزایش داشته است.

از یک‌میلیون و ۵۷۰ هزار تن کالای ترانزیتی، یک میلیون و ۲۷۵ هزار تن کالای غیرنفتی و ۲۹۵ هزار تن کالای نفتی است.

ایران در تقاطع کریدورها قرار گرفته است و راه‌های دسترسی زیادی دارد که باید از این ظرفیت‌ها استفاده شود.

ایران با ۱۳ کشور دارای مرزهای آبی و زمینی است، به طوری که ۲ هزار و ۵۰۰ کیلومتر مرزهای آبی و ۶ هزار و ۵۰۰ کیلومتر مرزهای زمینی دارد.

سهم ۷۴ درصدی حمل و نقل جاده‌ای در جابه‌جایی مسافر

در موضوع جابه‌جایی مسافر، در سالی که گذشت بخش جاده‌ای با ۷۴.۲ درصد بیشترین سهم را داشت و پس از آن بخش ریلی با ۱۶.۵ درصد و بخش هوایی با ۹.۳ درصد قرار گرفت.

تعداد مسافر جابه جا شده (با صورت وضعیت) در سال ۱۴۰۲ به میزان ۱۴۹ میلیون نفر به ثبت رسید که در مقایسه با سال پیش از آن (۱۲۷ میلیون نفر) ۱۷ درصد افزایش داشته است.

در سال ۱۴۰۲ راه‌آهن با جابه‌جایی بیش از ۳۱ میلیون و ۷۸۴ هزار نفر، رکورد تاریخی جابه‌جایی مسافر را شکست.

همچنین در جابه‌جایی بار، بیشترین سهم را بخش جاده‌ای با ۹۳ درصد داشت و بخش ریلی تنها سهم هفت درصد داشت. در این زمینه سهم حمل و نقل هوایی بسیار ناچیز است.

بار حمل شده در بخش جاده با بارنامه در سال ۱۴۰۲ به میزان ۵۷۲ میلیون تن بود که در مقایسه با سال پیش از آن (۵۰۵ میلیون تن) ۱۳ درصد افزایش داشته است.

بار حمل شده توسط بخش ریلی در سال ۱۴۰۲ به میزان ۴۳ میلیون تن بوده است که در مقایسه با سال پیش از آن (۴۴ میلیون تن) ۲ درصد کاهش داشته است.