کاهش تولید خودرو، صادرات این محصول را در سال گذشته با روندی کاهشی همراه کرده به طوری که این موضوع باعث حذف برخی خودروسازان بزرگ مانند ایران خودرو از فهرست صادرکنندگان نمونه سال 91 شد.

در لیستی که روز گذشته به عنوان صادرکنندگان نمونه کشوری بابت عملکردشان در سال 91 اعلام شد، نام بزرگترین شرکت‌ خودروساز ایرانی وجود نداشت و در واقع عملکرد صادراتی این شرکت‌ طوری نبود که باعث مطرح شدن آن در بین صادرکنندگان نمونه کشور شود.

در کنار کاهش ارزآوری صنعت خودرو در سال 91، صادرات خودرو در نیمه اول امسال نسبت به مدت مشابه سال گذشته با استناد به آمار گمرک، از نظر وزنی 91 درصد و از نظر ارزشی 90 درصد کاهش داشته است.

* خودروسازی، ارزآور شود نه ارزبر

این در حالی است که صنعت خودرو با توجه به قابلیت ارزآوری که دارد، می‌تواند نقش مهمی در تأمین ارز کشور داشته باشد و از همین رو وزرای صنعت همواره بر لزوم افزایش صادرات خودرو تأکید داشته‌اند.

غضنفری، وزیر صنعت سابق، سال گذشته با انتقاد از درخواست خودروسازان برای دریافت ارز مبادله‌ای گفته بود: خودروسازان باید ارز مورد نیاز خود را از طریق صادرات تأمین کنند.

این در شرایطی است که کاهش تیراژ تولید خودرو در کشور عاملی برای کاهش درآمدزایی خودروسازان شده است.

در این وضعیت، خودروسازان همواره بر لزوم افزایش قیمت تولیدات خود به منظور داشتن تولیدی اقتصادی و دارای توجیه تأکید دارند اما در قابل، به همان اندازه که قیمت خودروها در سال‌های اخیر با افزایش همراه بوده است، تغییر چندانی در کیفیت این محصولات مشاهده نمی‌شود و مردم از سطح کیفی خودروها ناراضی هستند.

در عین حال، خودروسازان همواره مدافع کیفیت تولیدات خود بوده‌اند اما مشخص نیست چرا با وجود اینکه مدعی بالا بودن کیفیت تولیداتشان هستند، چرا صادراتشان افزایش نمی‌یابد تا درآمد بالاتری را کسب کنند؟

* صادرات محدود به کشورهای دست چندم

صادرات یک محصول نیازمند رشد کیفی آن است و این در حالی است که با کیفیت و قیمت فعلی خودروهای داخلی که در کاهش صادرات آن موثر بوده است، مردم مجبور به خرید این نوع خودروها هستند.

یکی از توجیهات خودروسازان در این خصوص، بالا بودن قیمت تمام شده تولیدشان نسبت به کشورهای دیگر است که در این مورد باید به صادرات کالاهای دیگر با وجود اعمال شرایط اقتصادی یکسان برای تولید در ایران اشاره کرد. هرچند در برخی مواقع نیز حمایت‌های مالی قابل توجهی از خودروسازان شده و همچنین همواره از فضای انحصاری برای عرضه تولیداتشان برخوردار بوده‌اند.

نتیجه این حمایت‌ها تنها صادرات خودرو در تعداد پایین بود که عمدتاً به کشورهای توسعه نیافته مانند عراق صورت می‌گیرد.

از سویی، به دلیل بروز اتفاقاتی در برخی کشورهای هدف صادراتی خودروسازان، این بازارها از فهرست کشورهای مقصد آنها خارج شده و در عین حال، خودروسازان نیز موفق به جایگزینی کشوری دیگر به جای آن نشده‌اند.

به این ترتیب، صنعتی که با توجه به بزرگی‌اش باید ارزآوری بالایی را برای کشور به همراه داشته باشد، خود محتاج تأمین ارز دولتی و شوک‌های موقتی برای زنده ماندن است.

* استراتژی خودرو اجرایی شود

رفع این معضل نیازمند تدبیری دقیق و عقلانی از سوی دولت و وزارت صنعت است تا صنعت خودروسازی به جای آنکه ارزبر باشد، به صنعتی ارزآور تبدیل شود.

برای این کار ابتدا باید مشخص شود که فعالیت صنعت خودروسازی تا چه حد به نفع اقتصاد کشور است و تا چه اندازه باید در آن سرمایه‌گذاری شود. پاسخ این سوال را باید در استراتژی صنعت خودرو جستجو کرد تا مشخص شود که این صنعت بر اساس چه برنامه راهبردی باید حرکت کند.